Raport Specjalny Bancassurance: Polisa z UFK to umowa mieszana

Decyzja SN ma kluczowe znaczenie dla tych konsumentów, którzy nie mogli skorzystać z ugód zawartych pomiędzy UOKiK a częścią zakładów ubezpieczeń oferujących produkty inwestycyjne. Podpisane w marcu i grudniu 2016 r. porozumienia przewidywały zwrot znacznej części opłat likwidacyjnych, pobranych tytułem przedwczesnego wypowiedzenia umów. Szczególne znaczenie miało rozstrzygnięcie grudniowe, do którego przystąpiło siedemnastu ubezpieczycieli: umożliwiło ono bowiem klientom ubieganie się o wypłatę środków pobranych tytułem wypowiedzenia polis sprzed 2014 r., które już wtedy objęte były w znacznej części przedawnieniem roszczeń. Uzgodnienia poczynione pomiędzy organami ochrony konsumenta a dostawcami produktów z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym nie miały jednak żadnego zastosowania do pozostałych zakładów, ich klientom pozostaje zatem wyłącznie dochodzenie zwrotu opłat na drodze sądowej. Wynik rozprawy w takich sytuacjach determinowany jest nie tylko stwierdzeniem przez sąd abuzywnego charakteru klauzul określających wysokość pobranych opłat, ale również stwierdzeniem, czy dane roszczenie nie uległo przedawnieniu. O ile jednak w pierwszej kwestii Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wypracował dość stabilną linię orzeczniczą, to wyznaczanie terminu przedawnienia budziło w ostatnich latach poważne kontrowersje.

Trzy lata, a może dziesięć?

„Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech”. Ten zwięzły, jednoznaczny i niedopuszczający żadnych wyjątków zapis art. 819 § 1 Kodeksu cywilnego zdaje się nie pozostawiać najmniejszych wątpliwości odnośnie granic skutecznego dochodzenia roszczeń z tytułu polis z UFK, zdefiniowanych wszak explicite w załączniku do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Taką, z pozoru oczywistą, linię interpretacyjną przyjęły zakłady ubezpieczeń, analogiczne stanowisko pojawiało się również w judykaturze. „Roszczenie powoda nie mogło być dochodzone jako roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, a zatem aktualizuje się zarzut naruszenia art. 819 § 1 k.c., który stanowi o umowie ubezpieczenia. Powód nie kwestionuje w apelacji ustaleń Sądu Rejonowego dotyczących rodzaju wiążącej strony umowy. Sąd I instancji stwierdził, że strony łączyła umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, a nie umowa lokaty czy instrumentu finansowego. Dlatego uznał, że w niniejszej sprawie zastosowanie mieć będzie trzyletni termin przedawnienia z uwagi na treść art. 819 § 1 k....