Raport podsumowujący | Forum Polska 2035 – IKEA | Działania IKEA w zakresie energii odnawialnej w Polsce – sukcesy, wyzwania i bariery dalszego rozwoju
Aktualny stan odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce
Polska dynamicznie rozwija sektor OZE. Według danych z sierpnia 2024 r., łączna moc zainstalowana wszystkich źródeł energii elektrycznej w kraju wynosiła 70 GW, z czego 31,5 GW (45%) pochodziło z OZE.
W strukturze mocy zainstalowanej OZE dominowała fotowoltaika, osiągając około 19,6 GW, co stanowiło 62% wszystkich mocy OZE. Na drugim miejscu znajdowały się elektrownie wiatrowe z mocą około 9,7 GW (30% mocy OZE).
W październiku 2024 r. OZE w Polsce wyprodukowały łącznie 3380 GWh energii elektrycznej, co stanowiło około 24,4% całkowitej produkcji energii w tym miesiącu. Wśród OZE dominowały farmy wiatrowe, które wygenerowały 2176 GWh, odpowiadając za 15,74% krajowej produkcji energii. Pozostałe źródła odnawialne, głównie fotowoltaika, dostarczyły 1204 GWh, co stanowiło 8,71% całkowitej produkcji1.
Mimo tych postępów, rozwój OZE w Polsce napotyka na wyzwania, takie jak ograniczenia infrastruktury sieci przesyłowych, skomplikowane procedury administracyjne oraz zmieniające się regulacje prawne2.
Dlaczego IKEA inwestuje w OZE?
IKEA (Grupa Ingka3) inwestuje w OZE w Polsce, ponieważ chce zmniejszyć swój ślad węglowy i realizować globalne cele związane ze zrównoważonym rozwojem. Ciągłe inwestycje oraz dywersyfikacja źródeł energii odnawialnej w portfolio IKEA potwierdzają, że to jeden z filarów długofalowej strategii firmy. Dodatkowo, produkcja energii odnawialnej pozwala firmie uniezależnić się od wahań cen energii, co zapewnia długoterminową stabilność finansową. IKEA widzi także w OZE szansę na wzmocnienie swojego wizerunku jako firmy odpowiedzialnej i innowacyjnej, która aktywnie przyczynia się do transformacji energetycznej Polski.
Portfolio IKEA w segmencie odnawialnych źródeł energii w Polsce
Obecnie Polska, tuż po Rumunii i Francji, jest posiadaczem trzeciego co do wielkości portfela OZE w IKEA na świecie, zaś Ingka Investments4 posiada na całym globie 45 farm wiatrowych i trzy farmy słoneczne działające w 14 krajach. Łącznie daje to ponad 5 TWh, co odpowiada rocznemu zużyciu energii elektrycznej przez ponad 1,25 miliona europejskich gospodarstw domowych5.
Od roku 2016 IKEA Retail w Polsce posiada 80 turbin wiatrowych zlokalizowanych na sześciu farmach, które w roku finansowym 2024 wygenerowały ponad 448 GWh. Oznacza to, że IKEA produkuje więcej odnawialnej energii niż zużywa we wszystkich jednostkach Grupy Ingka w Polsce.
W czerwcu 2022 r. Ingka Investments Renewable Energy Poland6 nabyła od OX2, wiodącej firmy w dziedzinie wielkoskalowej energetyki wiatrowej i słonecznej na lądzie, gotową do budowy farmę wiatrową w miejscowości Wysoka w powiecie pilskim w województwie wielkopolskim. Wartość transakcji wyniosła wtedy 190 mln euro. Uroczyste otwarcie farmy wiatrowej odbyło się 10 września 2024 r. Farma zapewni długoterminowy dostęp do odnawialnej energii dla IKEA Retail i jej partnerów w Polsce.
Szacuje się, że farma wiatrowa Wysoka produkować będzie rocznie 180 GWh energii, co dla zobrazowania pokrywa zapotrzebowanie na energię elektryczną dla blisko 90 tys. polskich gospodarstw domowych. Inwestycja składa się z 11 turbin wiatrowych Nordex N149 o mocy 5,5–5,7 MW każda. Całkowita wysokość każdego z wiatraków sięga niemal 200 metrów, na co składają się 125-metrowe wieże oraz łopaty o długości 72,4 metra.
Ingka Investments Renewable Energy Poland to działająca od 2022 r. na polskim rynku spółka należąca do Grupy Ingka. Firma prowadzi działalność w zakresie wytwarzania i sprzedaży energii. Biorąc pod uwagę inwestycję w farmę wiatrową Wysoka, spółka zarządza już w tej chwili 242,5 MW aktywów OZE o wartości 1,5 miliarda zł. Przekłada się to na produkcję 625 GWh energii rocznie, co odpowiada zasilaniu ponad 250 tys. polskich gospodarstw domowych.
W minionych latach IKEA koncentrowała swoje wysiłki także na inwestowaniu w program wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła i chłodu na pompy ciepła oraz modernizacji instalacji HVAC (ogrzewanie, wentylacja, chłodzenie). To właśnie efektywne wykorzystywanie zasobów, inwestycje w odnawialne źródła energii, praca z efektywnością energetyczną w budynkach, tj. w sklepach, centrach handlowych i magazynie IKEA, pozwala firmie budować odporność na trudniejsze czasy.
Bariery dla dalszego rozwoju OZE w Polsce – analiza na podstawie doświadczeń IKEA
Brak mocy przyłączeniowych
Według sprawozdania Urzędu Regulacji Energetyki (URE) z roku 2023 liczba odmów przyłączeń do sieci przesyłowej i dystrybucyjnej osiągnęła rekordowy poziom – negatywnie rozpatrzono 7448 wniosków o przyłączenie instalacji o łącznej mocy 83,6 GW. Problem braku możliwości przyłączenia jest związany z niedoinwestowaniem infrastruktury elektroenergetycznej. W szczególności dotyczy to sieci dystrybucyjnych, które nie nadążają za dynamicznym wzrostem mocy zainstalowanych w OZE.
Dla IKEA i innych inwestorów oznacza to wydłużone terminy realizacji projektów oraz zwiększone ryzyko inwestycyjne. Zahamowanie przyrostu mocy zainstalowanych w OZE utrudnia osiągnięcie celów klimatycznych oraz redukcję śladu węglowego.
Ceny ujemne
Coraz częstsze obserwowanie ujemnych cen energii na Towarowej Giełdzie Energii jest kolejnym wyzwaniem dla producentów OZE, w tym IKEA. W sytuacjach, gdy podaż energii przekracza popyt, wytwórcy są zmuszeni do sprzedaży energii poniżej kosztów jej produkcji lub dopłacania do jej odbioru.
Niestabilność systemu wsparcia – zielone certyfikaty
Obniżenie obowiązku odkupu zielonych certyfikatów wpłynęło na drastyczny spadek ich cen, co negatywnie odbiło się na wynikach finansowych inwestorów w OZE. Niestabilność systemu wsparcia ogranicza zainteresowanie nowymi inwestycjami w energię odnawialną i zniechęca inwestorów do realizacji długoterminowych projektów. Dla IKEA, jako globalnego lidera w transformacji energetycznej, stabilność mechanizmów wsparcia jest kluczowa dla realizacji celów klimatycznych i energetycznych.
Bariery dla fotowoltaiki (PV)
Nowelizacja przepisów w 2023 r. wprowadziła istotne ograniczenia dla inwestycji w instalacje PV. W szczególności zakaz instalacji o mocy powyżej 150 kW na gruntach klasy IV (stanowiących 40% gruntów ornych w Polsce) oraz wymóg uwzględnienia inwestycji OZE w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego znacząco utrudniają rozwój projektów PV. Dla IKEA, która rozwija portfel fotowoltaiki, nowe przepisy oznaczają konieczność bardziej skomplikowanego i kosztownego procesu realizacji inwestycji.
Cable pooling – niewykorzystany potencjał
Cable pooling, czyli współdzielenie jednego przyłącza przez różne instalacje OZE, mógłby znacząco zwiększyć efektywność wykorzystania infrastruktury sieciowej. Pomimo wprowadzenia przepisów umożliwiających cable pooling w październiku 2023 r., rozwiązanie to nadal napotyka na bariery. Wymóg kosztownych i czasochłonnych ekspertyz sieciowych oraz uznaniowe podejście operatorów skutecznie ograniczają wykorzystanie tego mechanizmu. IKEA widzi w cable poolingu szansę na optymalizację wykorzystania przyłączy i dalszy rozwój portfela OZE w Polsce. Jednak konieczne są uproszczenia procedur i eliminacja przeszkód administracyjnych, aby w pełni wykorzystać potencjał tego rozwiązania.
Podsumowanie
Bariery regulacyjne, infrastrukturalne i rynkowe znacząco ograniczają rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce, wpływając zarówno na inwestorów, takich jak IKEA, jak i na realizację celów klimatycznych. Kluczowe działania, które mogą złagodzić te problemy, obejmują: modernizację sieci elektroenergetycznych, uproszczenie procedur przyłączania, stabilizację systemu wsparcia oraz promocję takich mechanizmów, jak cable pooling. Bez ich wdrożenia osiągnięcie zrównoważonego rozwoju w sektorze energetycznym pozostaje trudne do realizacji.
1 https://www.rynekelektryczny.pl/produkcja-energii-elektrycznej-w-polsce/
2 https://www.rynekelektryczny.pl/moc-zainstalowana-oze-w-polsce/
3 Grupa Ingka jest największym sprzedawcą detalicznym IKEA, który działa na ponad trzydziestu rynkach i odpowiada za ok. 90% sprzedaży detalicznej IKEA. To również strategiczny partner, który opracowuje i wprowadza innowacje w działalności IKEA i współtworzy wspólne strategie IKEA. Dowiedz się więcej na Ingka.com. Grupa Ingka* w Polsce posiada obecnie 11 sklepów IKEA, 54 Punktów Odbioru Zamówień (łącznie z Punktami Mobilnymi) i 12 Studiów planowania i zamówień, które zarządzane są przez IKEA Retail. Jest również właścicielem pięciu centrów handlowych zarządzanych przez Ingka Centres Polska oraz zlokalizowanego w Jarostach k. Piotrkowa Trybunalskiego Centrum Dystrybucji zaopatrującego 29 sklepów IKEA w 9 krajach w Europie Środkowej i Wschodniej. Do Grupy Ingka należy również siedem farm wiatrowych w Polsce, które wytwarzają więcej energii odnawialnej, niż roczne zużycie energii związane z działalnością IKEA na polskim rynku.
4 Ingka Investments, ramię inwestycyjne Grupy Ingka, wspiera długoterminowy wzrost i stabilność finansową Grupy Ingka i IKEA. Inwestuje między innymi w energię odnawialną, przyczyniając się do redukcji śladu klimatycznego IKEA i szerszej transformacji w kierunku społeczeństwa o zerowym bilansie netto emisji gazów cieplarnianych. Do 2030 r. Ingka Investments zainwestuje lub zobowiąże się zainwestować 7,5 miliarda dolarów w sektor energii odnawialnej.
5 https://www.ingka.com/what-we-do/ingka-investments/renewable-energy-investments/
6 Ingka Investments Renewable Energy Poland to nowo powstałe ramię Grupy Ingka w Polsce. Obszar jego działania obejmuje inwestycje na polskim rynku energetycznym, realizowane za pośrednictwem powiązanych spółek. Firma prowadzi działalność w zakresie wytwarzania i sprzedaży energii elektrycznej. Uzyskana we wrześniu 2022 r. koncesja na obrót energią elektryczną umożliwia bezpośrednią sprzedaż energii odnawialnej wytwarzanej z własnych źródeł do łańcucha dostaw IKEA.
