Raport podsumowujący | Forum Polska 2035 – GE Hitachi Nuclear Energy | Technologia SMR partnerem transformacji w Polsce i Europie

Dagmara Peret
Country Leader i Vice President
GE Hitachi Nuclear Energy w Polsce.

Czym są SMR-y?

W przeciwieństwie do tradycyjnej, wielkoskalowej energetyki jądrowej, reaktory modułowe mogą być produkowane w fabrykach i instalowane modułowo na miejscu. Ich niewielkie rozmiary, niższe koszty inwestycyjne oraz elastyczność w zastosowaniach czynią je atrakcyjną opcją dla krajów i regionów dążących do zmniejszenia zależności od paliw kopalnych. SMR-y mogą być szczególnie korzystne w miejscach, gdzie duże elektrownie jądrowe nie będą praktyczne ze względu na koszty lub lokalizację. Z tej perspektywy Polska, która wciąż w ok. 60% bazuje na węglu i planuje odchodzić od tego paliwa w nadchodzących dekadach, jest wyjątkowo atrakcyjnym rynkiem dla rozwoju i wdrożenia technologii SMR.

Dostarczana przez GE Hitachi Nuclear Energy technologia BWRX-300 spośród wszystkich znanych na świecie modeli SMR wyróżnia się tym, że bazuje na technologii BWR, w której powstało 67 reaktorów na świecie. Do nich wyprodukowano i dostarczono 160 tys. kaset paliwowych, a to paliwo jest strategicznym zasobem, który przesądza o sukcesie. Mamy w tym obszarze dekady doświadczenia, bogaty track record i ugruntowany łańcuch dostaw. Dzięki połączeniu ugruntowanej technologii z zaawansowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi oraz innowacyjnymi technologiami budowlanymi powstał model SMR, który jest inteligentny, bezpieczny, szybszy w budowie, a koszty jego eksploatacji powinny być niższe.

SMR dla Polski

W Polsce strategia GEH opiera się na współpracy z Orlen Synthos Green Energy (OSGE), spółką joint venture, która ma wyłączne prawa do technologii BWRX-300 w Polsce. Wspólnie dążymy do wdrożenia floty reaktorów SMR. Partnerstwo z OSGE obejmuje szeroko zakrojone działania lokalizacyjne, współpracę z lokalnymi dostawcami w zakresie konstrukcji i komponentów, aby sprostać wysokiemu zapotrzebowaniu Polski na energię i wspierać dekarbonizację w miarę odchodzenia kraju od uzależnienia od węgla.

W grudniu 2023 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydało decyzje zasadnicze dla realizacji inwestycji w sześciu lokalizacjach: oprócz Stawów Monowskich to jeszcze Włocławek, Ostrołęka, Dąbrowa Górnicza, Kraków – Nowa Huta i Stalowa Wola – Tarnobrzeg. Uzyskane zostały decyzje dotyczące zakresu badań środowiskowych dla Stawów Monowskich, Włocławka i Ostrołęki. Równolegle z badaniami środowiskowymi rozpoczęły się prace nad raportem bezpieczeństwa (PSAR – Preliminary Safety Analysis Report). To kluczowy dokument dotyczący transferu technologii, który będzie podstawą procesu licencjonowania.

Jako dostawca technologii wspieramy działania OSGE m.in. w zakresie budowy łańcucha dostaw. To, co udało nam się zrealizować dotychczas, to zweryfikowanie krajowego łańcucha pod kątem wykorzystania lokalnych zasobów i budowanie silnego local content dla wyspy nuklearnej.

Chcemy, by Polska odegrała rolę centrum kompetencyjnego mogącego obsłużyć projekty nuklearne w kraju i regionie. Rozwijamy centrum kompetencyjne, w centrum inżynieryjnym GE Vernova, w którym zatrudniamy ok. 300 inżynierów, utworzono dedykowany zespół odgrywający ważną rolę w projektowaniu BWR w światowym wydaniu. Tworząc specjalny dział zajmujący się wyłącznie segmentem energetyki jądrowej, chcemy stać się wiodącym dostawcą usług inżynieryjnych w zakresie technologii małych reaktorów i obsługiwać cały świat, ale w szczególności wspierać działania dla projektu BWRX 300 w Polsce i Europie.

Warto zwrócić uwagę na bardzo cenne nasze aktywa – to zakłady produkcyjne we Wrocławiu i w Elblągu. To właśnie z wrocławskiej fabryki generatorów, należącej do GE Vernova, w 2019 r. wyruszył do Kanady ponad 400-tonowy stojan generatora energii dla elektrowni jądrowej w Darlington w Kanadzie. Obecnie fabryka we Wrocławiu wciąż obsługuje globalne zamówienia w obszarze energetyki jądrowej. Jest również gotowa do produkcji generatorów o mocach odpowiednich dla SMR. W Zakładzie Produkcji Turbin w Elblągu, naszej wiodącej fabryce w Europie, produkowano turbiny i kompontenty również do projektów nuklearnych, i mamy nadzieję podtrzymać ten kierunek. Warto wspomnieć, że w tym zakładzie istnieją możliwości do wyprodukowania i wyważenia tej wielkości turbiny, ale również dysponujemy tu budowanym przez lata łańcuchem lokalnych dostawców dla komponentów, w tym również nuklearnych.

Nasze zakłady co do zasady działają globalnie, realizując projekty dla klientów z całego świata. Możemy pracować nad projektami zarówno dla Stanów Zjednoczonych, jak i dla innych krajów.

Oczy nuklearnego świata zwrócone na Kanadę

Trzeba pamiętać, że polski projekt podąża śladami rozwijanego obecnie SMR w Darlington w Kanadzie, który jest flagowym projektem w skali zachodniego świata. Jest też wyznacznikiem tego, w jakim tempie możemy pracować w Polsce. W Kanadzie oczekujemy na wydanie licencji na pozwolenie na wykonywanie prac nuklearnych jeszcze w I kw. 2025 r., co oznacza, że w latach 2028-29 z pierwszego BWRX-300 popłynie czysta energia. Niewiele później może popłynąć również z projektów SMR w Polsce.

Podejście GE Vernova do budowy lokalnego łańcucha dostaw jest unikalne dlatego, że wiedzę zdobywaną w USA i Kanadzie przenosimy na polski rynek, budując silne relacje biznesowe i wspierając rozwój kompetencji. W ramach tej współpracy braliśmy udział w zorganizowaniu czterech misji zagranicznych, wymieniając doświadczenia ze specjalistami sektora jądrowego, biznesem i administracją z Kanady, Polski, USA i Japonii. W oparciu o te doświadczenia oraz wiedzę firm kanadyjskich, japońskich, amerykańskich i polskich można zbudować silny łańcuch dostaw i wykonawstwa.

Wszystkie regionalne strategie GEH koncentrują się na local content, nawigacji regulacyjnej i tworzeniu niezawodnych łańcuchów dostaw, które są niezbędne do terminowego i budżetowego wdrożenia reaktorów BWRX-300, zgodnego z przepisami wdrożenia technologii SMR.

Dekarbonizacja w Polsce

Polska, będąc jednym z najbardziej energochłonnych krajów w Europie, zależna w dużej mierze od węgla, stoi przed wyzwaniem transformacji energetycznej.

Spółka Orlen Synthos Green Energy (OSGE) planuje uruchomienie pierwszego reaktora SMR typu BWRX-300 na początku lat 30. To ambitne przedsięwzięcie jest odpowiedzią na konieczność szybkiej transformacji energetycznej, zwłaszcza w kontekście planowanego wygaszania największych konwencjonalnych bloków energetycznych. SMR-y mogą być kluczowe dla dekarbonizacji nie tylko energetyki, ale także ciepłownictwa, oferując rozwiązania dla miast i przemysłu, które potrzebują niskoemisyjnych źródeł ciepła.

Europejski kontekst

Na poziomie europejskim SMR-y są postrzegane jako część strategii dekarbonizacji wpisującej się w cele Europejskiego Zielonego Ładu. UE zobowiązała się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., co wymaga drastycznych redukcji emisji gazów cieplarnianych. SMR-y, ze względu na ich skalowalność i niższe koszty budowy w porównaniu do dużych reaktorów, zyskują na popularności jako opcja dla krajów członkowskich, które chcą zmniejszyć swoje ślady węglowe bez kompromisów w zakresie bezpieczeństwa energetycznego.

Europejskie państwa, takie jak Wielka Brytania, kraje skandynawskie czy bałtyckie, już teraz badają potencjał SMR-ów. W Wielkiej Brytanii, konsorcjum z udziałem Synthos Green Energy otrzymało wsparcie finansowe na prace nad certyfikacją reaktora BWRX-300, co wskazuje na globalne zainteresowanie tą technologią.

Jako GE Hitachi (GEH) i OSGE aktywnie angażujemy się w prace Europejskiej Platformy Małych Reaktorów Modułowych (SMR). Sojusz ten, formalnie nazywany Europejskim Sojuszem Przemysłowym na rzecz SMR i ustanowiony przez Komisję Europejską na początku 2024 r., obejmuje dedykowaną grupę roboczą ds. BWRX-300. Grupa, kierowana przez Orlen Synthos Green Energy (OSGE) z GEH i 16 innymi firmami z wielu krajów europejskich, koncentruje się na przyspieszeniu wdrażania reaktorów BWRX-300 w całej Europie.

Sojusz ma na celu wsparcie zaangażowania lokalnego przemysłu poprzez ustanowienie silnego łańcucha dostaw w UE, w tym produkcji komponentów i paliwa jądrowego, zwiększając w ten sposób lokalną zawartość i tworząc miejsca pracy. Pomaga przyspieszyć projekty SMR poprzez standaryzację licencjonowania i podejść regulacyjnych w krajach UE, co ma kluczowe znaczenie dla terminowego wdrożenia. Podsumowując, współpraca ułatwia wpływanie na kształt regulacji, jakie będą podstawy do budowy tzw. Nuclear culture w Europie i w Polsce. To kluczowe dla wspierania wspólnego celu, jakim jest dążenie do neutralności klimatycznej do 2050 r.

Wnioski

Jesteśmy w GE Vernova przekonani, że technologia SMR może stać się kluczowym partnerem w transformacji energetycznej Polski i Europy. Jej zdolność do dostarczania czystej energii, przy niskich kosztach operacyjnych i wysokim poziomie bezpieczeństwa, oferuje realistyczne rozwiązanie problemów związanych z dekarbonizacją. Przyszłość energetyki jądrowej w Europie wydaje się coraz bardziej związana z małymi, modułowymi reaktorami, które mogą dostosować się do potrzeb krajów i regionów na różnych etapach transformacji klimatycznej. Polska, dzięki swoim inicjatywom i inwestycjom w SMR, może nie tylko przyczynić się do redukcji emisji CO2, ale także zainspirować inne kraje do przyjęcia tej technologii jako integralnej części ich planów dekarbonizacyjnych.

Podsumowując, SMR-y mogą być nie tylko technologiczną innowacją, ale także strategicznym rozwiązaniem w realizacji ambitnych celów klimatycznych, zapewniającym równowagę między ochroną środowiska a wymogami gospodarczymi.