Raport PARP: małe i średnie przedsiębiorstwa generują blisko co drugą złotówkę PKB

Zauważalny silny trend dynamicznej cyfryzacji i wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), dodatkowo przyspieszony za sprawą pandemii COVID-19 może mieć znaczący wpływ na rozwój gospodarczy Polski, mimo ograniczeń wynikających z obecnego kryzysu.

Przygotowana przez ekspertów Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości 23. edycja „Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” powstała na podstawie danych statystycznych GUS, jak również informacji pozyskanych specjalnie na potrzeby publikacji.

– Ten raport ma pokazać zmieniający się obraz polskiej przedsiębiorczości, w szczególności rzeczywistości dotyczącej mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Analiza danych z wielu lat pozwala dostrzec liczebną siłę tego sektora i systematyczny wzrost jego produktywności, mimo bardzo silnej tendencji do utrzymywania się na rynku względnie małych firm – mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii w PARP.

Czytaj także: Nowy start w biznesie dzięki unijnym funduszom: 15 mln zł w budżecie programu PARP >>>

Zebrane dane pokazują, że na przestrzeni ostatnich lat liczba firm systematycznie rosła. W 2018 r. w Polsce działało 2,15 mln aktywnych przedsiębiorstw niefinansowych, podczas gdy w 2008 r. było ich 1,86 mln. Oznacza to wzrost w ciągu dziesięciu lat o 15,5 proc. Zdecydowana większość z nich to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa – sektor MSP stanowi 99,8 proc. ogółu. Najliczniejszą grupą, bo liczącą aż 2,08 mln, są mikroprzedsiębiorstwa.

Ponad połowa MSP w Polsce (52,1 proc.) zajmuje się świadczeniem usług. Co czwarta firma działa w handlu (23,6 proc.), a co ósma w budownictwie (14,1 proc.). 10,3 proc. przedsiębiorstw z tego sektora działa w przemyśle. Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że struktura branżowa dużych firm działających w Polsce różni się istotnie od tej dla sektora MSP. Ponad połowa (52 proc.) dużych podmiotów prowadzi działalność przemysłową. Rzadziej natomiast niż MSP duże firmy działają w usługach (30,7 proc.), handlu (13,7 proc.) i w budownictwie (3,6 proc.).

Sektor MSP ma natomiast największy wkład w PKB przedsiębiorstw, który stanowi blisko trzy czwarte całego polskiego PKB (72,3 proc.). Małe i średnie przedsiębiorstwa generują blisko co drugą złotówkę PKB (49,1 proc.). I tu znów, największy udział w tworzeniu PKB mają z tej grupy mikroprzedsiębiorstwa − około 30,3 proc. (dane za 2017 r.).

Jak zauważają eksperci PARP, wskaźniki z ostatnich lat zostaną znacząco zrewidowane przez załamanie gospodarcze, które wywołał koronawirus.

– Pełna ocena skutków pandemii będzie rozłożona w czasie i w kolejnych raportach PARP ten temat zostanie szczegółowo zaprezentowany. Choć, według danych z 1 czerwca, uruchomienie wsparcia publicznego w ramach Tarczy Antykryzysowej pozwoliło zachować milion miejsc pracy, to i tak możemy być prawie pewni, że zmieni się część wskaźników ekonomicznych, bo wiele firm jest w trakcie transformacji swojego biznesu i na odbicie trzeba będzie poczekać – mówi Małgorzata Oleszczuk, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Pierwszy kwartał dał się we znaki

W 2019 r. zarejestrowanych zostało 379 tys. nowych przedsiębiorstw, a wykreślono z rejestru REGON 227 tys. firm. W porównaniu z rokiem 2018 liczba nowo powstałych podmiotów spadła o 3,5 proc., natomiast zlikwidowanych – aż o 31,6 proc. Warto jednak podkreślić, że dane te pokazują liczbę jedynie zarejestrowanych firm, nie dotyczą tych, które faktycznie rozpoczęły działalność gospodarczą.

Dane Głównego Urzędu Statystycznego za pierwszy kwartał 2020 roku, a więc już częściowo obejmujące okres pandemii, wskazują, że w tym czasie odnotowano 84 099 rejestracji podmiotów gospodarczych wobec 95 300 w analogicznym okresie roku poprzedniego. Oznacza to spadek o 11,8 proc. rdr. W tym samym okresie doszło do 142 upadłości podmiotów gospodarczych, a to z kolei o 8,4 proc. mniej niż w analogicznym okresie ub. roku.

– Jak pokazują dane GUS, największy spadek liczby rejestracji przedsiębiorstw, sięgający 19 proc., nastąpił w sekcji transport i gospodarka magazynowa, co może świadczyć o tym, że część inwestorów spodziewała się, że rozwijająca się sytuacja pandemiczna i coraz liczniejsze ograniczenia w przewozie będą miały wpływ na możliwość prowadzenia tego rodzaju działalności – mówi Paulina Zadura.

Wymuszona innowacyjność?

Ostatnie miesiące dla wielu firm wiązały się z koniecznością zmiany sposobu pracy. Ograniczenia narzucone przez walkę z koronawirusem nie mogły pozostać bez wpływu nie tylko na same procedury, ale też niejako zmusiły organizacje do wykorzystania narzędzi pracy zdalnej.

W 2019 r. korzystanie z komputerów zadeklarowano 96,8 proc. przedsiębiorstw i było to o 0,6 p.p. więcej niż w 2018 roku. Takie odpowiedzi wskazały prawie wszystkie podmioty duże (99,9 proc.) i średnie (99,5 proc.). W zeszłym roku odsetek firm posiadających dostęp do Internetu wyniósł 96,3 proc. i w porównaniu z 2015 r. wzrósł o 3,6 p.p. Wśród dużych przedsiębiorstw wskaźnik dostępu był równy prawie 100 proc., a najsłabiej w komputery, jak i w dostęp do sieci, wyposażone były małe firmy (95,6 proc.). Jednocześnie to w ich przypadku wzrost wskaźnika dostępu był najbardziej znaczący i wyniósł 0,8 p.p. rdr.

Jak pokazują chwilowe trudności w zakupie sprzętu po wybuchu pandemii i całkiem częste problemy z przepustowością łączy, firmy nie mogły pozostać obojętne na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym i w błyskawicznym tempie zaczęły dostosowywać się do nowych okoliczności. Wiązało się to ze wzmożoną aktywnością w obszarze ICT – zarówno jeśli chodzi o wdrażanie adekwatnych procedur informatyczno-telekomunikacyjnych, jak i implementacje nowych rozwiązań technicznych.

– Takie nastawienie do informatyzacji, nawet jeśli wymuszonej, może wskazywać, że perspektywa rozwoju ekonomicznego wcale nie musi być niekorzystna. Szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę wcześniejszą dynamikę, którą charakteryzował się polski biznes w obszarze cyfryzacji. Ten bardzo silny trend, wzmocniony wymaganiami narzuconymi przez pandemię COVID-19, wpływa pozytywnie na optymalizację procesów w biznesie. Co więcej, ma też niebagatelny wpływ na powstawanie wielu nowych firm, opartych o zupełnie nowy model biznesowy uwzględniający ograniczenia wywołane przez koronawirusa – zauważa Małgorzata Oleszczuk.

Więcej informacji znajduje się w „Raporcie o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce„.