Przewodniczący Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego gościem Forum Bankowego 2022

Szanowni Państwo,

mam zaszczyt dołączyć do Państwa podczas tegorocznego Forum Bankowego.

Spotykamy się w czasie, gdy pokój w Europie ponownie zostaje znów zerwany. Czas, w którym widzimy zarówno najgorszego, jak i najlepszego człowieka. Czas, w którym żadne słowa nie mogą opisać naszego przerażenia aktami rażącego nieludzkości i naszej dumy z aktów wielkiej życzliwości.

Światłem w tej ciemności jest zdumiewająca humanitarna odpowiedź Polski i jej mieszkańców. Od 24 lutego 2022 r. ponad 2 miliony uchodźców z Ukrainy zostało zakwaterowanych, z czego 1 300 000 uciekło przez Polskę.

W miarę pogłębiania się reakcji UE i społeczności międzynarodowej, w tym dodatkowych sankcji dla agresorów na Ukrainie, jasne jest, że nasza ścieżka naprawy UE po pandemii będzie wyzwaniem

Wasi rodacy zapewnili jedzenie i schronienie, ciepłe ubrania i zabawki tym, którzy musieli wszystko zostawić. Wasza reakcja polityczna nabrała tempa dzięki ustanowieniu rządowej platformy dla uchodźców, aby zgłaszać ich indywidualne potrzeby i organizacji humanitarnych, a także osobiście obywateli do udzielenia i zgłoszenia swojej pomocy.

W tym tygodniu wasz rząd przyjął projekt ustawy o stworzeniu 8 mld zł funduszu pomocy uchodźcom, umożliwienia im legalnej pracy w Polsce oraz dostępu do publicznej opieki zdrowotnej i pomocy społecznej.

Fundusze unijne są udostępniane na zaspokojenie potrzeb zarówno doraźnych, jak i długofalowych. Nie tylko naród ukraiński ma dług wdzięczności za tę akcję. Dziękuję za wszystko, co zrobiliście do tej pory.

W miarę pogłębiania się reakcji UE i społeczności międzynarodowej, w tym dodatkowych sankcji dla agresorów na Ukrainie, jasne jest, że nasza ścieżka naprawy UE po pandemii będzie wyzwaniem.  

Opierając się na naszych wskaźnikach, polski sektor bankowy jest dobrze przygotowany do wytrzymania wstrząsów, ze wskaźnikiem kredytów do depozytów na poziomie 83,5%, wskaźnikiem pokrycia płynności na poziomie 211%, znacznie powyżej średniej UE oraz wskaźnik kosztów do dochodów wynoszący 49,7% (wobec średniej UE wynoszącej 62,7%).

Wskaźnik kosztów do dochodów pokazuje nie tylko korzyści dla banków z wyższych stóp procentowych, ale także efektywność kosztową polskich banków, co z kolei jest odzwierciedleniem korzyści, jakie daje cyfryzacja, nad którą chciałbym się dzisiaj zastanowić.

Jak technologia może wspierać i przekształcać nasze gospodarki?

Chociaż wciąż jesteśmy na początku transformacji cyfrowej, jasne jest, że cyfryzacja ma wiele zalet.

W przypadku konsumentów aplikacje bankowości mobilnej i internetowej mogą zmienić doświadczenia, otwierając dostęp do usług finansowych w trybie 24/7 oraz skracając czas i koszty przetwarzania transakcji, na przykład w kontekście płatności transgranicznych.

Procesy back-office można usprawnić, co skutkuje poprawą wydajności i redukcją kosztów, na przykład w kontekście procesów monitorowania podejrzanych transakcji i raportowania regulacyjnego.

Polska stanowi doskonały przykład potencjału transformacyjnego finansów cyfrowych na tle powszechnej adopcji cyfrowej: 93% wszystkich gospodarstw domowych ma dostęp do Internetu, a abonamenty na szerokopasmowe telefony komórkowe wynoszą 133 na 100 mieszkańców

Podaż i popyt na usługi finansowe można lepiej dopasować, na przykład za pomocą „robo-doradztwa” i automatycznej oceny kredytowej. A wykorzystanie platform cyfrowych to szybko rośnie, umożliwiając konsumentom dostęp do wielu produktów i usług oraz instytucjom finansowym w celu wykorzystania efektów sieciowych w dystrybucji.

Przepływy kapitałowe można poprawić, w tym transgraniczne, na przykład poprzez bezpośrednie świadczenie usług bankowych na jednolitym rynku.

Konkurencyjność sektora finansowego UE można zwiększyć, wykorzystując dynamiczne siły konkurencyjne w tym sektorze.

Co najważniejsze, technologia może również pomóc we wspieraniu przejścia na zrównoważone finansowanie, na przykład pod względem poprawy porównywalności i identyfikowalności produktów i usług.

A w kontekście kryzysu uchodźczego technologie można wykorzystać do ułatwienia dostępu do usług finansowych i innych osobom, które nie mają dostępu do oddziałów banków.

Polska stanowi doskonały przykład potencjału transformacyjnego finansów cyfrowych na tle powszechnej adopcji cyfrowej: 93% wszystkich gospodarstw domowych ma dostęp do Internetu, a abonamenty na szerokopasmowe telefony komórkowe wynoszą 133 na 100 mieszkańców, więc być może wielu z was siedzi z dwoma telefonami w swojej kieszeni.

Ale mały żart na bok, jest to kluczowy wskaźnik, gdy weźmiemy pod uwagę, że 40% populacji Polski mieszka na obszarach wiejskich, a cyfrowy dostęp do usług finansowych ma kluczowe znaczenie.

Zgodnie z szerszym przyspieszeniem cyfrowym obserwowanym w Europie od początku kryzysu COVID-19, polskie banki i inne instytucje finansowe wprowadziły aplikacje internetowe i mobilne, płatności zbliżeniowe, płatności pay-by-link pod marką bankową oraz rozwiązania branżowe, takie jak usługa płatności mobilnych BLIK.

Innowacje zostały przyjęte zarówno przez operatorów zasiedziałych, jak i nowych płatności, ale także aplikacje do zarządzania finansami osobistymi, crowdfunding, faktoring online, porównywarki finansowe i w wielu innych obszarach.

Oczywiście duża część innowacji jest związana z popytem, ​​ale godna uwagi jest chęć inwestowania w cyfryzację po stronie podażowej, podobnie jak pragmatyzm przyjęty przez KNF wobec wykorzystania chmury i innowacyjnych technologii, takich jak blockchain, choć oczywiście nadal wymagających wysokich standardów odporności operacyjnej.

Jako szerszą obserwację zwracam uwagę na inicjatywy inwestycyjne, takie jak #StartInPoland oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości mające na celu wsparcie nowych podmiotów.

Ogólnie rzecz biorąc, widzimy bardzo dynamiczny krajobraz FinTech w Polsce.

Cyfrowe wyzwania regulacyjne

Opisałem pokrótce polski krajobraz, ilustrując szersze zmiany technologiczne, których jesteśmy świadkami w unijnym sektorze finansowym. Można je pogrupować w trzy szerokie kategorie:

1. nowe produkty i usługi finansowe,

2. nowe sposoby świadczenia tych usług przez operatorów, w tym nowicjuszy oraz

3. głębsze i większe współzależności między podmiotami w branży finansowej i poza nią

Każda z nich stwarza możliwości, a także nowe wyzwania dla nas jako regulatorów i nadzorców.

Powstające produkty i usługi przekształcające zarówno front, jak i back-office wymagają ścisłego monitorowania i mogą wymagać dostosowania do naszych ram regulacyjnych i nadzorczych.

Nowe modele biznesowe i nowi uczestnicy wymagają ścisłego monitorowania, ponieważ powodują zmiany w strukturze systemu finansowego UE

Widzieliśmy na przykład przyspieszenie eksperymentowania i wdrażania rozwiązań RegTech, a w zeszłym roku wydaliśmy raport na temat korzyści, wyzwań i zagrożeń oraz kroków w celu zapewnienia solidnego przyjęcia i skalowania rozwiązań RegTech w sektorze bankowym UE.

Niedawno wydaliśmy również dokument do dyskusji i otworzyliśmy publiczne konsultacje na temat konsekwencji, jakie zastosowanie technik uczenia maszynowego ma w kontekście modeli opartych na ratingach wewnętrznych (IRB) do obliczania kapitału regulacyjnego dla ryzyka kredytowego w celu promowania wiedzy i zrozumienia i konwergencji w akceptacji.

Nowe modele biznesowe i nowi uczestnicy również wymagają ścisłego monitorowania, ponieważ powodują zmiany w strukturze systemu finansowego UE. Wyraźnie widać, że płatności były obszarem szybszego rozwoju.

Mamy świadomość wzrostu ryzyka związanego z cyberprzestrzenią lub niektórych implikacji zależności instytucji finansowych od dużych firm technologicznych, w tym BigTech, w zakresie analizy danych, chmury, platform i usług reklamowych

Po otwarciu danych rachunków płatniczych w wyniku PSD2, i wraz ze wzrostem wykorzystania interfejsów API do wspierania wymiany informacji, widzieliśmy duże innowacje i graczy aktywnie przekształcających biznes. Jednak transformacja modelu biznesowego wpływa na wszystkie obszary bankowości.

Prawdopodobnie wzrośnie sprzedaż wiązana i sprzedaż krzyżowa produktów finansowych i niefinansowych przez nowych graczy.

Obserwujemy też rosnące interakcje między zasiedziałymi instytucjami finansowymi, FinTechami i BigTechami poprzez różne modele, w tym partnerstwa, wspólne przedsięwzięcia, outsourcing i sub-outsourcing, fuzje i przejęcia.

Firmy te mogą również współpracować w celu współinnowacji i dostarczania nowych produktów lub usług wykorzystujących uzupełniające się kompetencje i bazy klientów, na przykład w kontekście ubezpieczenia zdrowotnego, monitorowania zdrowia i opieki zdrowotnej.

Współzależności powstałe w wyniku tych zmian strukturalnych to trzeci obszar wymagający monitoringu. Łańcuch wartości wielu produktów finansowych zostaje zakłócony, zerwany.

Potrzebna jest ściślejsza współpraca między różnymi rodzajami organów, w tym organami finansowymi, organami ds. danych, cyberbezpieczeństwa, ochrony konsumentów i konkurencji, ponieważ struktura i wzajemne powiązania sektora finansowego wciąż ewoluują

Kto i co robi w świadczeniu usługi finansowej – to szybko się zmienia. Do tej pory mamy świadomość wzrostu ryzyka związanego z cyberprzestrzenią lub niektórych implikacji zależności instytucji finansowych od dużych firm technologicznych, w tym BigTech, w zakresie analizy danych, chmury, platform i usług reklamowych. Jednak nowe i bardziej złożone współzależności będą się nadal pojawiać.

Patrząc na te trzy wymiary i poza wzmożone monitorowanie, czy nasze ramy regulacyjne i nadzorcze muszą ulec zmianie?

W zeszłym miesiącu EBA i inne europejskie organy nadzoru opublikowały naszą odpowiedź na wezwanie do doradztwa w sprawie finansów cyfrowych. W naszym raporcie opisaliśmy potrzebę zmian, które zapewnią, że nasze podejście do regulacji i nadzoru pozostanie adekwatne do celu w erze cyfrowej.

Niektóre inicjatywy są już w toku z flagowymi wnioskami ustawodawczymi, takimi jak Digital Operational Resilience Act (DORA), które wzmocnią odporność operacyjną w całym sektorze finansowym i rozszerzą granice nadzoru sektora finansowego na te podmioty, które świadczą krytyczne usługi ICT podmiotom finansowym.

Jednak w innych obszarach pozostaje jeszcze wiele do zrobienia i tutaj omówię niektóre z kluczowych horyzontalnych ustaleń ESA.

Współpraca organów nadzorczych

Po pierwsze, potrzebna jest ściślejsza współpraca między organami finansowymi i odpowiednimi organami niefinansowymi, aby sprostać nowym wyzwaniom.

Z naszej pracy jasno wynika, że ​​znaczna większość organów sektora finansowego ma obecnie ograniczoną wiedzę na temat modeli biznesowych opartych na platformach i ewolucji łańcucha wartości, zwłaszcza w kontekście współzależności między instytucjami finansowymi a przedsiębiorstwami technologicznymi poza zasięgiem bezpośredniego nadzoru właściwych organów.

Z biegiem czasu to niedoskonałe zrozumienie modeli biznesowych może osłabić skuteczne monitorowanie określonych rodzajów ryzyka, w tym wynikających ze współzależności finansowych, operacyjnych i reputacyjnych.

W związku z tym potrzebna jest ściślejsza współpraca między różnymi rodzajami organów, w tym organami finansowymi, organami ds. danych, cyberbezpieczeństwa, ochrony konsumentów i konkurencji, ponieważ struktura i wzajemne powiązania sektora finansowego wciąż ewoluują.

Po drugie, i to jest szerszy punkt, zarówno sektor publiczny, jak i prywatny muszą nadal inwestować w umiejętności cyfrowe. Dla sektora prywatnego korzyści są oczywiste. W przypadku sektora publicznego jest to niezbędne, aby zapewnić, że organy nadzoru posiadają wiedzę i doświadczenie potrzebne do zrozumienia możliwości oferowanych przez cyfryzację oraz skutecznego przewidywania i stawiania czoła zagrożeniom.

Pracujemy nad dalszymi działaniami promującymi wyższy poziom umiejętności cyfrowych i finansowych konsumentów

Szkolenia, a także inicjatywy mające na celu budowanie wiedzy, na przykład poprzez osoby ułatwiające innowacyjność, mogą przynieść korzyści zarówno przemysłowi, jak i nadzorcom.

Po trzecie, w świetle pojawienia się nowych grup działalności mieszanej, łączących różne rodzaje usług finansowych (a czasami innych usług), może zaistnieć potrzeba zmiany istniejącego zakresu konsolidacji ostrożnościowej i przepisów dotyczących konglomeratów finansowych, aby zapewnić skuteczne objęcie ryzykiem ostrożnościowym w całej grupie oraz może powodować problemy z równymi szansami (np. pomiędzy bankami i grupami pozabankowymi). W tym obszarze ESA zasygnalizowały potrzebę dalszej analizy modelu biznesowego.

Po czwarte, chociaż propozycja DORA zapewnia ramy dla łagodzenia ryzyka związanego z ICT, konieczne będzie przeprowadzanie regularnych ocen w celu ustalenia, czy instytucje finansowe wykazują zależność od niektórych dostawców, których DORA może nie przejąć i stanowi zagrożenie dla stabilności finansowej.

Po piąte, potrzebne są działania, aby lepiej chronić konsumentów przed zmianami na rynku. Są na to dwa aspekty: pierwsze to środki po stronie podaży, takie jak środki mające na celu zapewnienie, że wymogi informacyjne są dostosowane do ery cyfrowej.

Drugi to obszar po stronie popytu, aby zapewnić konsumentom umiejętności potrzebne do świadomych wyborów. Wskazuję tutaj na potrzebę dalszego wyjaśnienia właściwego wykorzystania danych klientów w ramach ostatecznej własności i zrozumienia konsumenta.

Aby pomóc w osiągnięciu tego celu, pracujemy nad dalszymi działaniami promującymi wyższy poziom umiejętności cyfrowych i finansowych. Nasza niedawna wspólna konferencja wysokiego szczebla ESA na temat edukacji konsumenckiej i umiejętności finansowych dostarczyła doskonałej inspiracji dla naszej pracy.

Zachęcam również do zastanowienia się, jak sprawić, by ujawnienia cech produktów finansowych były jak najbardziej efektywne i dostępne za pomocą środków cyfrowych.

Finanse cyfrowe pozostają jednym ze strategicznych priorytetów EUNB i realizujemy ambitny program prac na 2022 r.

W ramach działań następczych po sprawozdaniu EUNB z września 2021 r. Na wszystkich platformach będziemy wspierać właściwe organy w opracowywaniu wspólnych kwestionariuszy dla regulowanych instytucji finansowych dotyczących korzystania z platform cyfrowych w celu poprawy zdolności monitorowania.

Cyfrowa transformacja

Jeśli chodzi o cyfrową odporność operacyjną, EUNB będzie kontynuował działania przygotowawcze do wdrożenia DORA, która ma wejść w życie w 2023 r. Działania te mają na celu zapewnienie, że EBA będzie dobrze przygotowany do podejmowania wszelkich nowych zadań w ramach DORA.

Ponadto będziemy bardziej koncentrować się na bezpieczeństwie cybernetycznym poprzez ukierunkowane monitorowanie krajobrazu cybernetycznego w całym sektorze finansowym.

Będziemy pracować wraz z innymi Europejskimi Urzędami Nadzoru nad rozwiązaniem niedawno opublikowanego zalecenia ERRS w sprawie ogólnoeuropejskich ram koordynacji systemowych incydentów cybernetycznych. Praca ta nabiera dodatkowego znaczenia w kontekście obecnego kryzysu.

EBA przygląda się powiązaniom między technologią, zrównoważonym rozwojem i innowacjami produktowymi w przyczynianiu się do zielonej i cyfrowej transformacji sektora finansowego UE i gospodarki realnej

W odniesieniu do aktywów kryptograficznych i DeFi EBA opracuje w 2022 r. szablony, które właściwe organy będą mogły wykorzystać w celu ułatwienia bardziej zbieżnego podejścia do monitorowania działalności w zakresie aktywów kryptograficznych na poziomie krajowym.

Ponadto EBA będzie nadal przyczyniać się do bieżących unijnych i międzynarodowych strumieni prac nad kryptowalutami, w tym tak zwanych globalnych stablecoinów, oraz ostrożnościowym traktowaniem ekspozycji banków na kryptowaluty, co do których można się spodziewać dalszych konsultacji w ramach Bazylei w tym roku.

W obszarze sztucznej inteligencji, jak wspomniano wcześniej, EBA oceni opinie opinii publicznej otrzymane w dokumencie dyskusyjnym dotyczącym wykorzystania uczenia maszynowego w modelach IRB i rozważy, czy należy podjąć w tym zakresie dodatkowe środki.

Ponadto będziemy kontynuować procedurę współustawodawczą dotyczącą proponowanej ustawy o sztucznej inteligencji, koncentrując się na jej potencjalnym wpływie na sektor finansowy.

Będziemy również organizować serię wydarzeń związanych z RegTech, podczas których będziemy zapraszać instytucje finansowe i dostawców RegTech do dzielenia się swoimi doświadczeniami. Równolegle EBA będzie nadal ułatwiać wymianę najlepszych praktyk między właściwymi organami w zakresie tego, jak korzystanie z technologii SupTech może zwiększyć skuteczność i wydajność ich pracy.

Wreszcie, jest rzeczą oczywistą, że EBA przygląda się powiązaniom między technologią, zrównoważonym rozwojem i innowacjami produktowymi w przyczynianiu się do zielonej i cyfrowej transformacji sektora finansowego UE i gospodarki realnej.

Jak widzicie, mamy zapełnioną agendę na ten rok w sferze digitalizacji. Czekam na dalsze kontakty z Państwem w tych kwestiach i zwracam uwagę na nasze publikacje i informacje o nadchodzących wydarzeniach w EBA FinTech HUB.

Dziękuję bardzo za uwagę i zaproszenie. To był wielki zaszczyt.