Prawo: Sprawiedliwość po czyjej stronie?

Prof. dr hab. Feliks Zedler

Według uzasadnienia projektu ustawy – prawo restrukturyzacyjne (dalej projekt) wprowadzone zmiany mają usprawnić zawieranie układów lub podejmowanie innych działań restrukturyzacyjnych, które by uchroniły niewypłacalnych przedsiębiorców przed likwidacją ich przedsiębiorstw w postępowaniu upadłościowym.

Co rzeczywiście jest korzystniejsze?

Cel ten co do zasady nie budzi zastrzeżeń. Należy jednak zwrócić uwagę, że możliwości restrukturyzacyjne niewypłacalnych przedsiębiorców w drodze układów czy innych działań w postępowaniu układowym, czy innym naprawczym są ograniczone. Restrukturyzacja ta odbywa się zasadniczo na koszt wierzycieli przez redukcję ich wierzytelności. W wielu wypadkach, przy znacznej dekapitalizacji majątku produkcyjnego dłużnika, jak również gdy majątek ten z powodu postępu technicznego traci wartość, sama redukcja zobowiązań nie wystarczy na odzyskanie przez niego zdolności do konkurowania na ryku. W takiej sytuacjach szybka likwidacja majątku upadłego w postępowaniu upadłościowym jest korzystniejsza nie tylko dla wierzycieli, ale także ze społecznego punktu widzenia

W ramach tej likwidacji może dojść do zbycia przedsiębiorstwa upadłego inwestorowi, który będzie miał dostateczny kapitał do jego restrukturyzacji i dalszego utrzymania na rynku. Niestety analiza projektu wskazuje, że ta oczywista prawda jego autorom była obca. Ma on szereg wad. Ograniczając się wyłącznie do tych podstawowych, należy wskazać, że są nimi: stworzenie możliwości prowadzenia kolejno po sobie aż pięciu różnych przewlekłych procedur restrukturyzacyjnych, których wszczęcie skutecznie uniemożliwi szybkie zaspokojenie wierzycieli w drodze postępowania egzekucyjnego czy upadłościowego, w ramach którego również możliwe jest zbycie przedsiębiorstwa w całości i utrzymanie w nim produkcji. Wadliwa też jest struktura tych postępowań, w których udział wierzycieli został bardzo ograniczony.

Postępowania restrukturyzacyjne

Przewidziane projektem postępowania restrukturyzacyjne to: 1) postępowanie o zatwierdzenie układu, 2) przyspieszone postępowanie układowe, 3) postępowanie ukłaProjektowane zmiany w postępowaniu wobec przedsiębiorców niewypłacalnych nie zawsze wydają się do końca przemyślane. 4) postępowanie w sprawie układu częściowego i 5) postępowanie sanacyjne (art. 3 oraz 176-185 projektu). Konstrukcja przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego czy układu częściowego w swej istocie odpowiada zasadniczej strukturze postępowania układowego z 1934 r. W tych postępowaniach dłużnik w zasadzie sam będzie zarządzał swoim majątkiem, pod nadzorem nadzorcy sądowego. Możliwość odebrania mu zarządu będzie ograniczona (art. 233, 266 projektu). Postępowanie zaś o zatwierdzenie układu w swej istocie zbliżone jest do obecnego postępowania naprawczego. Natomiast postępowanie sanacyjne, z uwagi na skutki jego wszczęcia odpowiada faktycznie postępowaniu upadłościowemu, w którym dochodzi do zawarcia układu. W postępowa niu tym w zasadzie odebrany zostanie zarząd dłużnikowi, ustanowiony zostanie zarządca, który będzie podejmował działania zgodnie z przyjętym planem restrukturyzacyjnym, w ramach którego może zbywać majątek dłużnika czy rozwiązywać zawarte przez dłużnika umowy (art. 291, 316 projektu). Po takich działaniach, dopiero dojdzie do głosowania nad układem. Ponadto projekt zachował także możliwość zawarcia układu w postępowaniu upadłościowym.

Przepisy projektu jednoznacznie pozwalają na prowadzenie kolejno postępujących po sobie wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Przy czym nie przewiduje on żadnego okresu, który musi minąć od zakończenia jednego postępowania, aby można było wszcząć kolejne. Można będzie też prowadzić dwa równolegle postępowania z postępowaniem sanacyjnym – postępowanie o zatwierdzenie układu częściowego oraz przyspieszone postępowanie układowe (art. 178 projektu). Co więcej, nie przewiduje się ściśle wyznaczonych terminów na ich przeprowadzenie. W postępowaniach tych wprowadzono jedynie terminy instrukcyjne do dokonywania poszczególnych czynności, co umoż...