Prawo: Obowiązki banków i SKOK-ów w związku z rachunkami nieaktywnymi

Jędrzej Brand

Podstawą prawną zmian są nowelizacje ustaw mających zastosowanie do podmiotów bankowych. Nowelizacja obejmuje swym zakresem ustawę Prawo bankowe (dalej UPB), ustawę o SKOK (dalej USKOK) i ustawę o ewidencji ludności (dalej UEL). Celem tej nowelizacji jest uregulowanie problematyki tzw. rachunków nieaktywnych (zwanych też potocznie rachunkami uśpionymi) i stworzenie warunków dla:

1. umożliwienia posiadaczowi rachunku, w chwili zawierania umowy rachunku bankowego, podjęcia decyzji w przedmiocie wydania dyspozycji wkładem na wypadek śmierci;
2. zniwelowania utrudnień związanych z dostępem spadkobierców i zapisobiorców zmarłych posiadaczy rachunków bankowych do informacji o tych rachunkach;
3. nałożenia na banki obowiązków weryfikacyjnych w związku z prowadzonymi przez nie rachunkami, co do których ich posiadacze nie wykazują aktywności (brak dyspozycji na rachunku przez okres wskazany w UPB).

Na gruncie dotychczas obowiązujących rozwiązań ustawowych banki nie są zobowiązane do ustalania braku aktywności na rachunku, przyczyn braku aktywności na nim, a także do poszukiwania spadkobierców posiadacza w razie, gdy brak aktywności wynikał z jego zgonu.

Zmiany UPB, które weszły w życie z dniem 1 lipca br., w zasadniczym stopniu są ukierunkowane na zobowiązanie banku do:

• działań weryfikacyjnych wobec rachunków bankowych nieaktywnych (m.in. uśpionych), czyli takich, co do których posiadacze nie wydali dyspozycji przez okres wskazany w odpowiednich przepisach nowelizujących UPB;
• działań informacyjnych na rzecz posiadacza rachunku, który nie wydał co do niego dyspozycji przez okres wskazany w UPB, w celu poinformowania go o skutkach braku dyspozycji;
• działań informacyjnych wobec klienta banku o możliwości dokonania dyspozycji wkładem na wypadek jego śmierci.

Udostępnienie bazy PESEL dla celów weryfikacyjnych

W związku z powyższą nowelizacją Związek Banków Polskich – odpowiednio wcześniej – podjął działania zmierzające do zapewnienia bankom dostępu do bazy PESEL oraz Rejestru Dowodów Osobistych (RDO) za pośrednictwem Systemu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE. Takie rozwiązanie umożliwi efektywną i prawidłową realizację nałożonego na banki obowiązku wystąpienia w określonym terminie do ministra cyfryzacji o udostępnienie danych zawartych w rejestrze PESEL w zakresie umożliwiającym ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje. System DOKUMENTY ZASTRZEŻONE zapewni udostępnienie wnioskowanych danych za pomocą urządzeń teletransmisji, w drodze weryfikacji, co dokona się stosownie do regulacji zawartej w odpowiednim przepisie Ustawy o ewidencji ludności (dalej UEL).