Prawo i Legislacja: Lekarstwo na bankowy kryzys?

Małgorzata A. Drozdowska

Wielu klientów banków odczuwa już problemy ze spłatą swoich należności. Inni zaczną je mieć w najbliższej przyszłości. Banki – z uwagi na konieczność ograniczenia kosztów funkcjonowania, utrzymywania zysków na w miarę stabilnym poziomie oraz osiągania prawidłowego poziomu adekwatności kapitałowej – będą dążyły do zintensyfikowania działań związanych z niespłaconymi należnościami poprzez ich sprzedaż lub outsourcing zarządzania tymi wierzytelnościami przez wyspecjalizowane firmy windykacyjne. Specjaliści z branży windykacyjnej szacują nawet, że w 2009 r. podaż wierzytelności bankowych oferowanych do sprzedaży może się zwiększyć o ok. 25-50 proc. w stosunku do roku 2008.

Siedem ogólnopolskich firm windykacyjnych przyjęło do odzyskania (w ramach zleceń oraz zakupu) w 2008 r. wierzytelności o wartości 9,4 mld zł. Rok wcześniej kwota należności, które miały odzyskać, wyniosła 5,9 mld zł. Z duża dozą prawdopodobieństwa przyczyn tego zjawiska można upatrywać we wzroście niespłacanych należności, powstałych z tytułu zaciągniętych kredytów w ostatnich dwóch latach, gdy banki w wysokim stopniu zliberalizowały warunki udzielania kredytów (tzw. kredyty na dowód osobisty). W IV kwartale 2008 r. dług powiększył się o 3 mld 558 mln zł, czyli o 6 proc. w odniesieniu do III kwartału 2008 r. Niespłacane w terminie należności osób prywatnych i firm na koniec 2008 r. wynoszą 62 mld 735 mln zł. O ile w III kwartale rosło zadłużenie konsumentów, a malały długi firm, to w IV kwartale także wśród przedsiębiorców zaczął narastać problem z terminowym regulowaniem swoich zobowiązań.

Nadal najwięcej zaległości jest wobec banków – ten dług urósł już z 28,49 do 31,5 mld zł i przekroczył 50 proc. całego zadłużenia w bankach. Na kolejnych pozycjach wierzycieli znajdują się: Skarbu Państwa (20,35 mld zł), gminy (8,70 mld zł) oraz spółdzielnie mieszkaniowe (1,85 mld zł).

Nie będzie trzeba zgody

Jednym z głównych czynników wzrostu podaży wierzytelności bankowych na rynku będzie likwidacja zgody dłużnika na przelew wierzytelności na fundusz sekurytyzacyjny. Uchylenie art. 326 ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz uchylenie art. 92c w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.) było wyczekiwaną przez banki i fundusze zmianą obu ustaw.

Dotychczasowe uregulowania istotnie ograniczały możliwość zbycia wierzytelności bankowych na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego. Bez zgody dłużnika można było sprzedać wierzytelności na rzecz funduszu tylko wtedy, gdy wierzytelność wynikała z umowy o charakterze kredytowym, zawartej z klientem banku przed 1 lipca 2004 r. Należało jednak wezwać dłużnika banku do zapłaty w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania. Do wezwania bank obowiązany był dołączyć informację, że w przypadku niewywiązania się kredytobiorcy z obowiązków w nim określonych, jak również po bezskutecznym upływie terminu, wierzytelność banku zostanie przelana na fundusz sekurytyzacyjny, któremu będzie przysługiwać uprawnienie do prowadzenia egzekucji na podstawie sekurytyzacyjnego tytułu egzekucyjnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności.

Dla wierzytelności powstałych po 1 lipca 2004 r. wymagana była pisemna zgoda dłużnika będącego stroną czynności dokonanej z bankiem, jak również jego zgoda z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z ...