Prawne uwarunkowania renty dożywotniej. Rozmowa z doktor Marią Schicht.
Wokół odwróconej hipoteki, umowy o dożywocie i renty dożywotniej zrobiło się ostatnio głośno. Spróbujemy rozwiać niektóre wątpliwości, które mogły powstać na skutek tego zamieszania. Na pytania dotycząca świadczenia renty dożywotniej odpowiada doktor Maria Schicht, prezes Funduszu Hipotecznego Familia.
Czy renta dożywotnia jest produktem nowym na polskim rynku?
Maria Schicht: Ależ nie, świadczenie renty dożywotniej jest dokonywanie na podstawie artykułów 903-907 kodeksu cywilnego, a one pochodzą z ustawy z 23 kwietnia 1964 roku. Można więc powiedzieć, że renta dożywotnia jest obecna w naszym kraju już prawie od półwiecza. Wcześniej jednak nie była ona zinstytucjonalizowana, jak to ma miejsce w chwili obecnej. Pod tym względem jesteśmy znacznie w tyle za naszymi europejskimi sąsiadami. W Wielkiej Brytanii czy Francji odwrócona hipoteka już od około dwudziestu lat dostępna jest w dwóch modelach – sprzedażowym i kredytowym. W Polsce, jak na razie, stawiamy pierwsze kroki w tej materii, ale jesteśmy na dobrej drodze.
Czy mogłaby Pani w kilku słowach przybliżyć istotę sprawy – czym w istocie jest renta dożywotnia? Sądzę, że wiele osób ma nadal mnóstwo wątpliwości i nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, czym jest oferta renty dożywotniej i dlaczego jest ona atrakcyjna dla osób po 65 roku życia.
M.Sch.: Seniorzy pozyskują wiedzę na temat renty dożywotniej z różnych mediów, telewizji, prasy drukowanej i Internetu. Ale również od znajomych czy rodziny. Problem leży przede wszystkim w sposobie informowania społeczeństwa o odwróconej hipotece i rencie dożywotniej. Mam wrażenie, że wokół tego zagadnienia powstało zbyt wielkie zamieszanie, które skutkuje mętlikiem informacyjnym. Wracając do Pani pytania, postaram się w kilku słowach nakreślić, czym tak naprawdę jest renta dożywotnia. Świadczenie to, jak już zresztą zostało powiedziane, jest skierowane do osób powyżej 65 roku życia. Muszą oni posiadać prawo własności do nieruchomości, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub wieczyste prawo użytkowania. Umowa jest prosta, polega na przeniesieniu prawa własności do nieruchomości na fundusz hipoteczny. W zamian firma zapewnia seniorowi świadczenie renty dożywotniej wypłacane każdego miesiąca do końca jego życia. Do tego dochodzą jeszcze dodatkowe pakiety, jak bezpłatny pakiet porad prawnych oraz medyczny pakiet assistance. Seniorzy mają zapewnione, że wypłacane świadczenie będzie rokrocznie waloryzowane. Są dodatkowo zwolnieni z prowizji od umowy, kosztów związanych z ubezpieczeniem i remontami.
Wiadomo, że spadkobiercy nie będą mogli liczyć na mieszkanie babci ani dziadka. Dla wielu jest to mocno kontrowersyjne.
To prawda, spadkobiercy w momencie podpisania umowy przez seniora z funduszem hipotecznym, tracą wszelkie prawa do własności. W akcie notarialnym Klient może zastrzec wypłatę określonej kwoty po swojej śmierci rodzinie. Jednak nie może już w testamencie przepisać mieszkania np. na wnuczka. Proszę jednak zauważyć, że oferta funduszy hipotecznych jest skierowana przede wszystkim do osób samotnych oraz tych, których rodziny nie mogą pomóc lub nie utrzymują kontaktów. Dla tej grupy mieszkanie może stać się źródłem dodatkowego dochodu i szansą na polepszenie warunków swojego życia. A zważywszy na fakt, że emerytury w Polsce są bardzo niskie, a banki nie są zainteresowane udzielaniem kredytów seniorom, może to być dla wielu osób bardzo dobrym rozwiązaniem.
Dobrze, a co senior może zyskać podpisując umowę o rentę dożywotnią? Bo też jest to bardzo istotne. W ofercie pojawiają się dodatkowe punkty, może w kilku słowach powiemy, jak to wygląda.
Senior, który po konsultacji z prawnikiem zdecyduje się na podpisanie umowy z wybranym funduszem hipotecznym, zyskuje przede wszystkim comiesięczną rentę dożywotnią. Jest ona waloryzowana zgodnie ze wskaźnikami GUS. Fundusz Hipoteczny pokrywa koszty związane z zawarciem umowy, koszty ubezpieczenia mieszkania oraz większych remontów. Fundusz Familia dołącza ponadto bezpłatny pakiet porad prawnych oraz bezpłatny pakiet medyczny assistance, który obejmuje m.in. dwie wizyty w szpitalu w ciągu roku, opiekę pielęgniarki, dwie wizyty domowe, zniżki na określone świadczenia lekarskie.
A proszę mi jeszcze na koniec powiedzieć, czego seniorzy najbardziej się obawiają przed podpisaniem umowy? Co budzi ich największe wątpliwości.
Chyba nie zdziwi się Pani, gdy powiem, że utraty mieszkania. Jest to oczywiste. Akt notarialny powinien być jednak tak skonstruowany, by prawo Klienta do dożywotniego użytkowania mieszkania było zagwarantowane. Dożywotnie użytkowanie lokalu jest zagwarantowane wpisem w księdze wieczystej z pierwszeństwem przed ewentualnymi hipotekami. Dodatkowo ustanowiona hipoteka umowna, do wysokości wartości nieruchomości klienta, jest gwarantem dochodzenia roszczeń wynikających z świadczeń pieniężnych z tytułu renty dożywotniej. Nawet jeśli fundusz by zbankrutował, klient nie utraci prawa do użytkowania i zamieszkania w mieszkaniu. Konsekwencja wpisu w dziale IV księgi wieczystej hipoteki umownej na rzecz klienta do wysokości wartości nieruchomości może być ponowne przeniesienia prawa własności na seniora.
