Pokoleniowy portret kredytowy Polaków

Pierwszą grupę stanowi pokolenie Y czyli osoby w wieku 18 – 31 lat. Główne cechy opisujące to pokolenie to: optymizm, idealizacja, różnorodność, ambicje, edukacja i kształcenie. Druga grupa to pokolenie X – osoby w wieku 32 – 46 lat. Ważne wartości wyznawane przez to pokolenie to: rozwój osobisty, niezależność, inicjatywa, myślenie w kategoriach globalnych. Są pełni inicjatywy, pracowici, niezależni. Kolejna Grupa to pokolenie powojennego wyżu demograficznego czyli osoby w wieku 47 – 65. Ważne są dla nich: niezależność, zaangażowanie, optymizm.  Chętnie organizują się wokół idei, problemów, kwestii ważnych dla całych społeczeństw. Ostatnie pokolenie to seniorzy czyli osoby powyżej 66 roku życia. Charakteryzuje ich szacunek dla autorytetów, obowiązkowość, cierpliwość, poszanowanie prawa, silnie zakorzenione etyczne działania, poświęcenie i oddanie.

Pierwszą różnicą jaką można zaobserwować w zachowaniach kredytowych kredytobiorców z poszczególnych pokoleń jest różny poziom ukredytowienia rozumiany jako relacja osób z danego pokolenia posiadających co najmniej jeden czynny rachunek kredytowy do łącznej liczby osób w danym pokoleniu (Wykres 1). Najwyższy poziom ukredytowienia występuje w pokoleniu X – prawie co szósta osoba na dziesięć jest aktywnym kredytobiorcą. Poziom ukredytowienia w tym pokoleniu jest o 10 p.p. wyższy od średniej dla całej Polski. Można to tłumaczyć ustabilizowaną pozycją zawodową osób z tego pokolenia, która z jednej strony determinuje zdolność kredytową z drugiej wyższą skłonność do zaciągania zobowiązań finansowych. Najniższy poziom ukredytowienia dotyczy pokolenie najmłodszego – pokolenia Y. Tylko co trzecia osoba z tego pokolenia posiada czynne zobowiązanie kredytowe (Wykres 1). W tym przypadku także można to tłumaczyć kilkoma czynnikami. Po pierwsze pokolenie Y obejmuje również osoby jeszcze uczące się i studiujące nieposiadające więc własnych dochodów nie mogą więc zaciągać kredytów. Ponadto osoby młode, szczególnie młodzi mężczyźni jeszcze po skończeniu studiów często mieszkają razem z rodzicami, którzy zaspakajają ich potrzeby, nie zgłaszają więc popytu na kredyt. Po drugie w Polsce wysoki odsetek młodych osób nie pracuje na etacie lecz w oparciu o umowy o dzieło czy zlecenia, co proceduralnie utrudnia zaciąganie kredytów. Po trzecie osoby młode często nie posiadają wystarczającej zdolności kredytowej co wynika z niższych wynagrodzeń osób młodych w porównaniu z osobami z pokolenia X.

Wykres 1 Poziom ukredytowienia w rozbiciu na generacje pokoleniowe

Drugą różnicą w zachowaniach kredytowych kredytobiorców z poszczególnych pokoleń jest poziom korzystania z poszczególnych produktów kredytowych.

Najwięcej osób korzystających z kredytu konsumpcyjnego (ratalnego i gotówkowego) to osoby w wieku 47 -65 lat (pokolenie wyżu powojennego). Co trzeci kredytobiorca w Polsce posiadający czynny kredyt konsumpcyjny pochodzi z pokolenia powojennego wyżu demograficznego  (Wykres 2). Najmniejszy udział wśród osób zaciągających kredyt konsumpcyjny mają seniorzy – stanowią 15% ogółu kredytobiorców korzystających z kredytu konsumpcyjnego (Wykres 2). Co można próbować tłumaczyć zarówno czynnikami demograficznymi (mniejszą liczebnością tego pokolenia) jak i ekonomicznymi (niższymi dochodami pochodzącymi w przeważającej części z emerytury).

Wykres 2 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt konsumpcyjny w stosunku do wszystkich kredytobiorców posiadających kredyt konsumpcyjny

Najwięcej osób korzystających z kredytu konsumpcyjnego w relacji do osób z danego pokolenia, to osoby w wieku 32 – 46 lat (pokolenie X). Jest to więc pokolenie najczęściej korzystające z kredytu konsumpcyjnego. Co czwarta osoba z tego pokolenia posiada kredyt konsumpcyjny (Wykres 3). Aktywni w zakresie kredytów konsumpcyjnych są również seniorzy – co piąty senior posiada otwarty kredyt konsumpcyjny (Wykres 3).

Wykres 3 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt konsumpcyjny w stosunku do liczby osób w danym pokoleniu

Natomiast największy odsetek kredytobiorców korzystających z kredytu konsumpcyjnego wśród osób z danego pokolenia aktywnych kredytowo przypada na pokolenie Y (wykres 4). Bowiem prawie 60% aktywnych kredytowo osób z tego pokolenia posiada czynny kredyt konsumpcyjny. Powyżej średniej dla wszystkich kredytobiorców plasują się również kredytobiorcy z pokolenia seniorów – ponad 52% aktywnych kredytowo kredytobiorców ma czynny kredyt konsumpcyjny. Zaskakującym jest fakt, że najmniej (mniej niż 50%) aktywnych kredytowo osób posiadających czynny kredyt konsumpcyjny to osoby z pokolenia X. Może to wynikać po pierwsze z faktu posiadania przez część kredytobiorców wystarczających dochodów własnych pozwalających na realizację potrzeb konsumpcyjnych, po drugie część z tych kredytobiorców posiada czynny kredyt mieszkaniowy, który absorbuje część dochodów zmniejszając tym samym zdolność kredytową dla kredytów konsumpcyjnych.

Wykres 4 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt konsumpcyjny w stosunku do osób aktywnych kredytowo w danym pokoleniu

Ponad połowa kredytobiorców w Polsce posiadających kredyt mieszkaniowy pochodzi z pokolenia X (Wykres 5). Nie powinno być to zaskoczeniem zważywszy, że osoby w wieku 32 – 46 są z jednej strony osobami w sensie zawodowym i materialnym najlepiej sytuowanymi a z drugiej z największymi potrzebami mieszkaniowymi. Najmniej kredytobiorców z czynnym kredytem mieszkaniowym to kredytobiorcy z pokolenia seniorów tylko 2,5%. Można to tłumaczyć tym, że osoby w tym wieku zazwyczaj mają już zaspokojone potrzeby mieszkowe, nie zgłaszają więc popytu na kredyt mieszkaniowy. Po drugie osoby w tym wieku miałyby duży kłopot z zaciągnięciem wieloletniego kredytu.

Wykres 5 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt mieszkaniowy w stosunku do wszystkich kredytobiorców posiadających kredyt konsumpcyjny

Pomimo, że osoby z pokolenia X dominują wśród kredytobiorców posiadających kredyt mieszkaniowy – jest ich ponad 50%, to w relacji do osób z tego pokolenia tylko co piąta osoba posiada czynny kredyt mieszkaniowy. W przypadku pozostałych trzech pokoleń mniej niż co dziesiąta osoba w danym pokoleniu posiada czynny kredyt mieszkaniowy (Wykres 6).

Wykres 6 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt mieszkaniowy w stosunku do liczby osób w danym pokoleniu

Ciekawa obserwacja dotyczy pokolenia Y (wykres 7). Bowiem co czwarty aktywny kredytowo kredytobiorca z tego pokolenia posiada czynny kredyt mieszkaniowy. Dominuje jednak pokolenie X co trzeci aktywny kredytobiorca z tego pokolenia posiada czynny kredyt mieszkaniowy (Wykres 7).

Wykres 7 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kredyt mieszkaniowy w stosunku do osób aktywnych kredytowo w danym pokoleniu

Dane przedstawione na wykresie 8 ukazują rozłożenie pomiędzy pokoleniami klientów posiadających kartę kredytową. Co trzeci klient w Polsce posiadający kartę kredytową wywodzi się z pokolenia X. Najmniej kart kredytowych posiadają osoby z pokolenia seniorów – 8% kart kredytowych należy do seniorów.

Wykres 8 Procent kredytobiorców z danego pokolenia posiadających kartę kredytową w stosunku do wszystkich kredytobiorców posiadających karty kredytowe

W Polsce kart kredytowe nie cieszą się dużą popularnością. W każdym z czterech pokoleń odsetek osób posiadających kartę kredytową jest mniejszy niż 15%. Średnio w Polsce co 10 osoba dorosła posiada kartę kredytową (Wykres 9).

Wykres 9 Procent klientów z danego pokolenia posiadających kartę kredytową w stosunku do liczby osób w danym pokoleniu

Kartę kredytową posiada co czwarty aktywny kredytowo kredytobiorca z pokolenia X (wykres 10). Wynika to po części z faktu, że banki udzielając kredytu mieszkaniowego oferowały również na zasadzie cross selling-u karty kredytowe. Najmniej klientów z kartami kredytowymi wśród aktywnych kredytowo występuje w pokoleniu seniorów – tylko 11% aktywnych kredytowo osób z tego pokolenia posiada kartę kredytową. Klienci z tego pokolenia jeżeli są aktywni kredytowo to preferują kredyt konsumpcyjny  – ponad 50% z nich posiada czynny kredyt konsumpcyjny (por. Wykres 4). Można to tłumaczyć tym, że osoby w tym wieku zazwyczaj mają już swoje przyzwyczajenia i są konserwatywni w swoich zachowaniach płatniczych. Dużą aktywność w zakresie kart kredytowych mają również osoby z pokolenia Y. Co piąta z nich posiada kartę kredytową (wykres 10).

Wykres 10 Procent klientów z danego pokolenia posiadających kartę kredytową w stosunku do osób aktywnych kredytowo w danym pokoleniu

Trzecią różnicą w zachowaniach kredytowych kredytobiorców z poszczególnych pokoleń jest wysokość posiadanego zadłużenia z tytułu poszczególnych produktów kredytowych.
Najwyższą kwotę zadłużenia z tytułu kredytu konsumpcyjnego ma kredytobiorca z pokolenia X. Informację tę należy zestawić z informację z wykresu 2 dotyczącą udziału kredytobiorców z tego pokolenia w całej populacji kredytobiorców posiadających kredyt konsumpcyjny. Mniejsza liczba kredytobiorców z tego pokolenia w porównaniu z kredytobiorcami z pokolenia wyżu demograficznego zaciąga kredyt konsumpcyjny, robi to jednak na wyższe kwoty (Wykres 11).

Wykres 11 Średnia kwota zadłużenia z tytułu kredytu konsumpcyjnego na kredytobiorcę posiadającego kredyt konsumpcyjny

Ciekawa informacja dotyczy kredytów mieszkaniowych. Ponad 50% – mu udziałowi w liczbie udzielonych kredytów osób z pokolenia X (Wykres 5) towarzyszy najwyższy poziom zadłużenia – ponad 130 tys. zł  (wykres 12). Z kolei osoby z pokolenia wyżu demograficznego, na których przypada 26% kredytów mieszkaniowych (wykres 5) mają zadłużenie na poziomie 80 tys. zł. (Wykres 12). Można to tłumaczyć zarówno faktem wcześniejszego zaciągania kredytów mieszkaniowych przez te osoby (częściowo są więc one już spłacone) jak i na niższe kwoty co wynikało z niższych cen nieruchomości przed 2006r.

Wykres 12 Średnia kwota zadłużenia z tytułu kredytu mieszkaniowego na kredytobiorcę posiadającego kredyt mieszkaniowy

Dość zróżnicowana pokoleniowo jest również wysokość przyznawanego limitu w karcie kredytowej (Wykres 13). Najwyższe kwoty limitów powyżej 7 tys. zł posiadają posiadacze kart kredytowych z pokolenia X i pokolenia wyżu demograficznego. Najniższe w granicach 4,5 tys. zł osoby z pokolenia Y i seniorzy. Zjawisko to wydaje się mieć główną przyczynę w dochodach osób z poszczególnych pokoleń. Przy czym najniższy limit na kartach posiadają osoby z pokolenia Y. Co częściowo można tłumaczyć faktem, że karty kredytowe były im na ogół sprzedawane w ostatnich latach, kiedy to banki znacząco obniżyły kwoty przyznawanych limitów w kartach kredytowych.

Wykres 13 Średnia wartość przyznanego limitu kredytowego w karcie na kredytobiorcę posiadającego kartę kredytową

Bardzo ciekawą obserwację dostarczają dane zaprezentowane na wykresie 14. Najwyższy poziom wykorzystania limitu kredytowego dotyczy posiadaczy kart kredytowych z pokolenia Y, którzy jednocześnie posiadają najniższy limit (por. Wykres 13). Osoby z tego pokolenia w największym stopniu wykorzystują możliwość zakupów z odroczonym terminem płatności, co oferuje karta kredytowa. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że seniorzy również wykorzystują przyznany limit na poziomie ok. 60%.

Wykres 14 Średni poziom wykorzystania przyznanego limitu kredytowego w karcie

Waldemar Rogowski