Opinie: Lokalne rynki finansowe wyzwaniem dla banków spółdzielczych

Zbigniew R. Wierzbicki

Obie strony tlącego się zarzewia ciągłego konfliktu, zarówno banki spółdzielcze, jak i banki zrzeszające, uważają, że nie znaleziono jeszcze dobrego rozwiązania. Od ponad 20 lat jedni mówią, że banki zrzeszające na nich za dużo zarabiają i nieumiejętnie sprzedają pieniądze na krajowym rynku międzybankowym, a drudzy uważają, że oczekiwania banków spółdzielczych są wygórowane. W związku z tym jedni niekiedy handlują pieniądzem samodzielnie, a drudzy uważają, że jest to naruszanie przyjętych zasad współpracy w ramach zrzeszenia. Podobna dyskusja trwa więc od lat i chyba nie widać jej końca, mimo że dostrzec można w obu zrzeszeniach, w jednym lepsze, a w drugim gorsze, próby coraz sprawniejszych rozwiązań tego problemu.

Jak banki spółdzielcze pomagają konkurentom, czyli bankom komercyjnym

Jednocześnie trzeba zauważyć, że przez większość minionych lat to właśnie sektor bankowości spółdzielczej był dostawcą netto pieniądza na krajowy rynek międzybankowy. Oznaczało to, że sektor bankowości spółdzielczej nie miał koncepcji, jak lokalnie i w swoich zrzeszeniach efektywnie zagospodarować, a więc alokować, posiadane nadwyżki pieniądza. W konsekwencji banki spółdzielcze zasilały w kapitał pieniężny swoich głównych konkurentów – banki komercyjne, w których w większości występuje niedobór klientowskiego pieniądza wkładowego. Paradoks polega na tym, że to właśnie dzięki temu niektóre banki komercyjne miały i mają nadal środki na wejście na lokalne rynki i na udzielanie na nich kredytów. Nie jest to sytuacja korzystna dla banków spółdzielczych, gdyż wspieranie w ten sposób konkurencji nie jest racjonalne zarówno w wymiarze krótkookresowym, a tym bardziej w wymiarze strategicznym długookresowym.

Obraz lokalnych rynków finansowych

Wydaje się jednak, że niekorzystna dla sektora bankowości spółdzielczej sytuacja w zakresie alokacji kapitału pieniężnego i powstające na tym tle napięcia i konflikty wynikają z zespołu zupełnie innych – niż to się potocznie przyjmuje – uwarunkowań. Najpierw popatrzmy więc na współczesny obraz ogromnej większości lokalnych rynków finansowych, np. w wymiarze powiatowym typowym dla znacznej części dużych i średnich banków spółdzielczych.

• Po pierwsze – znaczna część JST i podmiotów komunalnych potrzebuje pieniądza pożyczkowego, zwłaszcza w sytuacji ograniczeń zasilania JST w zakresie zadań zlecanych przez państwo, a jednocześnie zmniejsza się udział BS w obsłudze JST;
• Po drugie – część przedsiębiorstw z grupy mikro, małych i średnich firm (MMŚP) narzeka na niedobór kredytów, a częściowo na to, że dla tej grupy firm nie ma korzystnych ofert ze strony banków na lokowanie przejściowych nadwyżek środków pieniężnych, również ze strony banków komercyjnych;
• Po trzecie – część mieszkańców narzeka na brak ofert korzystnych lokat dla ...