Opinie: Kilka refleksji o dryfowaniu i o tym, co z tym mają wspólnego autobusy

Tomasz Mironczuk

Wśród ogromnych debat nad zmianami regulacyjnymi i sytuacją w bankach zrzeszających tematyka kształtowania struktury bilansowej, produktowej czy też struktury klientowskiej całej grupy banków spółdzielczych jest tematem wręcz nieobecnym. A może warto zainwestować trochę czasu w próbę analizy i zrozumienia, jakie siły kształtują strukturę bilansu banków spółdzielczych?

Sprawując funkcję prezesa banku zrzeszającego, kilkakrotnie próbowałem poddać dyskusji nie tylko sytuację banku zrzeszającego, ale całości zrzeszenia – bo sposób funkcjonowania banku zrzeszającego jest tylko wypadkową tego, jak działa zrzeszenie. Strategia, taktyka i logistyka działania banku zrzeszającego powinny być efektem uzgodnionych celów strategicznych, jak również operacyjnych banków spółdzielczych. Zrzeszenie powinno ustalać, jakie produkty i segmenty klientowskie będą główną osią działania.

Popatrzmy, co wydarzyło się w bilansach banków spółdzielczych na tle sektora bankowego w ostatnich latach.

Podstawowe dla wielu bankowców jest pytanie, jaki udział stanowią kredyty dla sektora niefinansowego w bilansach banków? Od 2009 r. sektor bankowy utrzymuje w swojej strukturze stabilny poziom około 65% kredytów w relacji do całości aktywów. Banki spółdzielcze na tym tle prezentują się bardzo podobnie, bowiem w ich bilansach kredytowanie stanowi około 61-63%, jednakże zauważalny jest lekki spadek względem lat wcześniejszych. Cóż, można powiedzieć, że wahanie na poziomie 1-2% przy sumie bilansowej ponad 100 mld zł to niewiele… Ale czy rzeczywiście? To oznacza tylko zmianę o 1-2 mld zł w kredytowaniu. Przy rentowności kredytów na poziomie 4% obniża to przychody odsetkowe o 40-80 mln zł. A ta kwota chyba jednak waży w rachunku wyników banków spółdzielczych.

Udział kredytów w aktywach jest mimo wszystko jednak mniej ciekawy niż zmiana w strukturze kredytowania (tabela 1 ).

Nawet po krótkim spojrzeniu na zmianę strukturalną widać, że w ostatnich 5 latach, na tle struktury sektora bankowego w bankowości spółdzielczej miały miejsce dwa istotne wydarzenia. Przede wszystkim banki spółdzielcze znacznie zmniejszyły kredytowanie dla gospodarstw domowych. Jest to bardzo ważna obserwacja, bowiem banki spółdzielcze mają obecnie zaangażowane w ten segment 40 mld zł. Jest to segment podstawowy dla wszystkich bankowców. To również podstawa bilansu banków spółdzielczych. Zbędne jest wymienianie, jakie znaczenie ma dla wszystkich banków powiązanie klienta indywidualnego z jego transakcyjnością, stabilnością aktywów i pasywów, rentownością etc. Obniżenie udziału kredytowania gospodarstw domowych z 45 do 37% jest faktem. Można oczywiście bronić bankowców spółdzielczych i przytoczyć liczby – przecież od 2009 r. nominalnie nastąpił przyrost o 12 mld zł. Jednak spadek udziału w strukturze oznacza utracenie bardzo mocnej pozycji wśród najistotniejszego segmentu klientowskiego. Aby zachować udział w strukturze bilansu, przyrost kredytowania udzielonego gospodarstwom domowym powinien być o około 8-9 mld zł większy.

Druga istotna zmiana w strukturze bilansu banków spółdzielczych może być interpretowana pozytywnie: kredytowanie dla MŚP wzrosło z 13 do 19%. Nominalnie to wzrost o 12 mld ...