Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Szwajcaria | Silne tradycją, a przy tym nowoczesne

Dr hab. Eugeniusz Gostomski
Profesor Uniwersytetu Gdańskiego

Tym większy, że bankowość spółdzielcza liczy tam zaledwie 122 lata. Pierwszą instytucję, wzorowaną na koncepcji funkcjonujących już w Niemczech banków Raiffeisena, utworzył ks. Johann Traber w 1899 r. w Bichelsee-Balterswil.

Prężna sieć

Na koniec 2020 r. w Szwajcarii funkcjonowało, z dużym powodzeniem 225 lokalnych banków spółdzielczych (Raiffeisenbanken), które wraz z bankiem krajowym/centralnym – Raiffeisen Schweiz z siedzibą w St. Gallen i specjalistycznymi spółkami tworzą silną spółdzielczą grupę bankową – Raiffeisen Gruppe. Pod względem wartości aktywów zajmuje ona trzecie miejsce w kraju, po koncernach finansowych UBS i Credit Suisse. Banki spółdzielcze odgrywają bardzo dużą rolę na rynku kredytów hipotecznych, zaciąganych głównie na finansowanie prywatnych nieruchomości mieszkaniowych – ich udział kredytów wynosił 17,6%. Liczą się też na rynku depozytów od klientów niefinansowych – zebrały ich 13,8%. Obsługują 3,6 mln klientów, w tym 209 tys. przedsiębiorstw. To znakomity wynik, zważywszy że Szwajcaria liczy tylko 8,5 mln mieszkańców.

Grupa Raiffeisena zatrudnia ponad 11 tys. pracowników, jest zatem liczącym się pracodawcą na lokalnych rynkach pracy i ważnym źródłem podatków dla jednostek samorządu terytorialnego. Marka „Raiffeisenbank”, pod którą działają wszystkie szwajcarskie banki spółdzielcze, od wielu lat cieszy się opinią najsympatyczniejszej marki bankowej w Szwajcarii. Wizerunek ten lekko nadszarpnęła w 2018 r. afera korupcyjna i pranie pieniędzy przez ówczesnego szefa Raiffeisen Schweiz Pierina Vincenza, jednak skutecznie go odbudowano.

Dwuszczeblowa struktura

Spółdzielczy sektor bankowy w Szwajcarii posiada dwuszczeblową strukturę organizacyjną. Szczebel podstawowy tworzą lokalne banki Raiffeisena, które zrzeszone są w 21 związkach regionalnych, drugi zaś bank krajowy/centralny – Raiffeisen Schweiz. W ramach grupy obowiązuje solidarna odpowiedzialność za zobowiązania wobec klientów. Opiera się ona na kapitale własnym, który na koniec ub.r. wynosił 18,4 mld franków szwajcarskich (wzrost o 5,5% w stosunku do roku 2019).

Poszczególne banki spółdzielcze zwolnione są z wymogu indywidualnego spełniania norm nadzorczych w zakresie relacji funduszy własnych do aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem oraz z konieczności utrzymywania na pożądanym poziomie wskaźników koncentracji ryzyka kredytowego i płynności finansowej. Wszystkie podlegają bowiem konsolidacji, zatem wskaźniki regulacyjne/ostrożnościowe liczone są na bazie skonsolidowanej, tzn. przy uwzględnieniu wszystkich funduszy własnych całej Grupy Raiffeisena. W szwajcarskich statystykach bankowych jest ona traktowana jako jeden bank.

Lokalne banki Raiffeisena

Pod względem prawnym i organizacyjnym są one autonomicznymi bankami spółdzielczymi z własnym zarządem i organem nadzorczym. Samodzielnie ustalają wysokość oprocentowania kredytów i depozytów oraz wysokość pobieranych prowizji, dzięki czemu ceny oferowanych przez nie produktów bankowych są na poziomie adekwatnym do warunków ekonomicznych istniejących na obszarze działalności danej instytucji. Właścicielami każdego banku Raiffeisena są jego członkowie, którzy wnieśli kapitał udziałowy w określonej przez statut minimalnej wysokości, przy czym wyznaczona jest też maksymalna kwota jednego członka (z reguły nie może ona przekraczać 20 tys. CHF).

Członkowie mogą być wybierani do organów banku i tą drogą wpływać na jego politykę i funkcjonowanie. Jednakże członkostwo przysługuje wyłącznie osobom zamieszkałym lub mającym przedsiębiorstwo bądź nieruchomość na terenie gminy, która stanowi obszar jego działalności. Banki spółdzielcze w Szwajcarii, inaczej niż w Polsce czy Niemczech, generalnie udzielają kredytów i pożyczek tylko swoim członkom, ale za zgodą ich władz mogą z nich korzystać także inne podmioty z jego obszaru geograficznego.

Liczba samodzielnych banków spółdzielczych w Szwajcarii, podobnie jak w innych krajach europejskich, systematycznie – na skutek procesów łączeniowych ...