Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Polski Sektor Bankowy | Widziane z perspektywy instytucji lokalnych

Bartosz Kublik
prezes zarządu Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej

Znakomita większość autorytetów ekonomicznych (Joseph E. Stiglitz, Nouriel Roubini, Marek Belka, Grzegorz Kołodko, Elżbieta Mączyńska) uważa, że najbardziej odporny na kryzysy jest zróżnicowany sektor bankowy.

W takim przypadku rozwiązaniem nieoptymalnym może być jednak znaczna przewaga kapitału zagranicznego w bankowości, co powoduje, iż strategiczne decyzje o kierunkach, wielkości i tempie rozwoju akcji kredytowej zapadają poza granicami kraju. Szczególnie dotkliwie gospodarka może odczuć wpływ takiego modelu podczas sytuacji awaryjnych, kiedy strumień kredytowy zostaje wyhamowany, co funduje szok jej sferze realnej.

Problematyczny jest również model oparty na budowie kilku bardzo dużych, jak na polskie warunki, banków z dominującym udziałem państwa. Co prawda przenosi to miejsce podejmowania kluczowych decyzji do Polski, ale może eksponować sektor na inne niebezpieczeństwa. Liczne autorytety wskazują tu ryzyko wpływu politycznego na podejmowane w bankach decyzje. Konsekwencją może być pogorszenie jakości kredytów i związane z tym problemy.

Monokultura bankowa

Proces, określany umownie „repolonizacją sektora bankowego”, rozgrywa się nieprzerwanie i równomiernie od wybuchu kryzysu finansowego. Na koniec 2007 r. udział polskiej własności w jego aktywach w Polsce wynosił 28%, na koniec 2015 r. osiągnął 41%, zaś w roku 2020 zwiększył się do ok. 56%. Repolonizacja dokonuje się w lwiej części w oparciu o państwowy kapitał. Na koniec minionego roku państwo odpowiadało za 44% polskiego sektora bankowego, podczas gdy rodzimy kapitał prywatny jedynie za 12%. Swoista monokultura bankowa może negatywnie wpływać na procesy makroekonomiczne, jak też obniżać konkurencyjność w obrębie sektora.

Udomowienie banków jest procesem, który w pierwszej fazie kryzysu finansowego na świecie wynikał z prostego faktu, że kapitał zaangażowany w banki Europy Środkowej potrzebny był w spółkach matkach na Zachodzie. W kolejnej fazie doszło do tego znaczne dociążenie banków działających w Polsce kosztami wdrożenia przepisów pokryzysowych (unijnych i krajowych) oraz podatkiem bankowym. Dość powiedzieć, że choć zyski banków w naszym kraju w kwotach bezwzględnych mogą się wydawać wysokie, to rentowność aktywów i kapitału spadły poniżej poziomów dla najwyżej rozwiniętych krajów Europy. Uczyniło to bankowość w Polsce dużo mniej atrakcyjną do inwestowania. Państwa o mniejszych zasobach kapitału powinny zaś charakteryzować się wyższą jego rentownością, gdyż muszą go importować, by doganiać bogatsze. Spadek rentowności banków w Polsce sprzyja wię...