Nowoczesny Bank Spółdzielczy | FTBS – BIK SA | Sektorowe rozwiązania BIK chronią banki spółdzielcze przed oszustami

Maciej Duszczyk

Rafał Szopiński

Codziennie docierają do nas informacje o danych osobowych, które wyciekły z baz i portali internetowych. Przestępcy stosują różne socjotechniki, podszywają się pod rozmaite instytucje zaufania publicznego w celu zebrania danych personalnych i kontaktowych – informacje te w rękach złodziei oznaczają wysokie ryzyko od włamania na konto bankowe po wyłudzony kredyt i utratę pieniędzy. Coraz częściej klienci banków, w tym spółdzielczych, otrzymują pocztą elektroniczną lub przez SMS informacje zachęcające ich, pod jakimś pozorem, do zainstalowania „użytecznego” programu, który faktycznie służy do przejęcia kontroli nad ich urządzeniem. Skala takich wyłudzeń systematycznie rośnie.

Coraz bardziej narażeni na fraudy

W Centralnej Bazie Danych Systemu DZ (Dokumenty Zastrzeżone), prowadzonej przez ZBP, liczba zastrzeganych dokumentów tożsamości z roku na rok rośnie i od kilku lat przekracza znacznie 100 tys. zastrzeżeń. Także NBP gromadzi informacje o transakcjach oszukańczych z wykorzystaniem polecenia przelewu i tu również widać duży wzrost (w 2020 r. było 13 607 takich transakcji na łączną kwotę 79 mln zł). Rzecznik Finansowy zwrócił uwagę, że szczególnie w minionym roku, ale i w obecnym, nastąpił znaczny wzrost liczby wniosków klientów o interwencję, z powodu nieautoryzowanych transakcji na ich kontach.

Pandemia spowodowała, że przenieśliśmy większość transakcji związanych z usługami bankowymi do sieci. Rosną zarówno kwoty transakcji oszukańczych, jak i kwoty wyłudzeń kredytów oraz pożyczek. Według szacunków BIK, było to prawie 800 mln zł w okresie sierpień 2019 – lipiec 2020. To kwoty wynikające z kredytów, zaciąganych bez intencji ich spłaty. Często przestępcy płacą jedną, dwie lub trzy raty tylko po to, żeby zbudować sobie dobrą historię kredytową przy pożyczce na niższą kwotę. Następnie, dokumentując się już „dobrą” historią kredytową, wnioskują o nowy kredyt na wyższą kwotę. Takie kredyty, w drugim lub w trzecim miesiącu po ich wypłaceniu, przestają być spłacane.

Profil oszusta (fraudstera)

Opierając się na kompetencjach swoich ekspertów oraz wykorzystując nowoczesną technologię, BIK opracował profil oszusta w sektorze banków komercyjnych i spółdzielczych. Pod uwagę zostały wzięte zarówno osoby, od których zostały wyłudzone lub skradzione dane, jak i zdarzenia wykorzystujące fikcyjne dane tożsamości.

Osoby wykonujące fraudy koncentrują się głównie na kredycie gotówkowym, bo pieniądze tak uzyskane można łatwo przelać na inne konta, potem znikają one z systemu finansowego. Oszuści pochodzą raczej z mniejszych miejscowości (miasta i miejscowości pomiędzy 10 a 20 tys. mieszkańców) w przypadku fraudów w sektorze bankowym ogółem oraz z miejscowości do 10 tys. mieszkańców, jeśli chodzi o fraudy w bankach spółdzielczych. Wiek takiego typowego oszusta, to osoba pomię...