Niski rating dla państwowych spółek

Takie wnioski wypływają z pierwszego w Polsce badania przedstawiającego stan ujawniania danych pozafinansowych przez przedsiębiorstwa państwowe (pp) oraz spółki z udziałem Skarbu Państwa (SP). Badanie przeprowadzone zostało przez firmę doradczą Accreo Taxand we współpracy  z firmą Global Engagement Services.

W ramach badania Raportowanie ESG w przedsiębiorstwach państwowych i spółkach z udziałem Skarbu Państwa analizie poddano 205 spółek, które łącznie w 2010 roku osiągnęły przychód w wysokości 218 105 797 tys. zł i zatrudniały prawie 156 tys. pracowników. W ramach analizy oceniono 3 obszary obejmujące: zarządzanie środowiskiem, odpowiedzialność społeczną oraz ład korporacyjny, nadając im odpowiednio oceny od „a” (najwyższa) do „c” (najniższa).

W obszarze zarządzania środowiskiem ani jedna spółka nie otrzymała najwyższej oceny „a”, żadnej nie przyznano też „a-” czy „b+”. Sześć spółek, czyli zaledwie 3% badanej grupy otrzymało ocenę „b”. Najwięcej, bo aż 80% spółek otrzymało najniższą ocenę „c”, przy czym 11% badanych firm posiada znikomy zakres informacji, a aż 69% nie publikuje żadnej informacji w zakresie zarządzania środowiskiem.

Jeszcze gorzej sytuacja wygląda w zakresie raportowania informacji w kolejnej badanej kategorii, tj. odpowiedzialności społecznej. Najwyższą ocenę  „b+”,  otrzymała tylko jedna firma. Aż 96% firm otrzymało ocenę „c”, z czego 14% posiada znikomy zakres informacji i 82% nie publikuje żadnej informacji dot. odpowiedzialności społecznej.

Najwięcej pozytywnych, choć niewysokich ocen otrzymały spółki za informacje dotyczące ładu korporacyjnego. Wprawdzie żadna firma nie otrzymała oceny „a”, ale w sumie 18 spółek uzyskało ocenę powyżej „b-” włącznie. 23% spółek zostało ocenionych na „c+”, 68% – na „c”.

Z analizy Raportowanie ESG w pp i spółkach z udziałem SP wynika, że firmy które interesują się zagadnieniami zrównoważonego rozwoju, dosyć często otrzymują pozytywny wynik w dwóch lub trzech obszarach równocześnie. Jednak większość spółek charakteryzujące się bardzo ograniczonym zakresem informacji lub jej całkowitym brakiem. 60% przeanalizowanych przedsiębiorstw nie publikuje żadnej istotnej informacji dotyczącej danych ESG, a prawie 40% nie publikuje żadnej informacji dotyczącej ESG.

Podsumowując wyniki badania można zauważyć, że analizowane polskie pp i spółki z udziałem SP bardzo niewiele uwagi poświęcają kwestiom zrównoważonego rozwoju. Tylko nieliczne firmy próbują podejść do problemu całościowo. Pozostałe zazwyczaj ograniczają się do wdrażania polityki zintegrowanego systemu zarządzania, obejmującego zagadnienia ochrony środowiska, a czasem również bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasady ładu korporacyjnego opierają się przede wszystkim na dwóch kryteriach, mianowicie na nominowaniu kobiet na stanowiska Rady Nadzorczej oraz publikowaniu struktury własnościowej spółki. – komentuje Robert Sroka, szef Zespołu CSR w Accreo Taxand, współautor raportu.

W przemyśle najlepiej

Pomimo ogólnej słabej oceny pp i spółek z udziałem SP pod kątem raportowania ESG, na wyróżnienie zasługują niektóre przedsiębiorstwa reprezentujące przemysł ciężki, w tym w szczególności przemysł chemiczny, przemysł paliwowo-energetyczny, górnictwo, jak również dostawcy energii. Najlepiej na tym tle wypadają spółki, takie jak: Grupa LOTOS, PKN Orlen, PGNiG, KGHM Polska Miedź, Zakłady Azotowe w Puławach, PGE Elektrownia Opole i Enea, które swoim zainteresowaniem obejmują wszystkie kryteria ESG. Z kolei Ciech, Zakłady Azotowe w Tarnowie, Zakłady Chemiczne w Policach, Huta Pokój, Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji, ZAK i Zakłady Górniczo-Metalowe Zębiec wyróżniają się skupieniem uwagi na  kwestiach środowiskowych. Na uwagę zasługuje też  Totalizator Sportowy, który w modelowy sposób wdraża politykę odpowiedzialności społecznej i publikuje raport CSR.

Wzrost znaczenia raportowania ESG dla rynków finansowych

Ważnym czynnikiem, dla którego firmy, szczególnie spółki giełdowe, powinny raportować dane ESG, jest wzrost zainteresowania inwestorów kwestiami społecznie odpowiedzialnego inwestowania (ang. Socially Responsible Investment, SRI).

Na świecie widoczny jest znaczny wzrost zainteresowania strategiami inwestycyjnymi opartymi na danych ESG. Inwestorzy coraz częściej sięgają do raportów ESG, jak również stosują selekcję etyczną podczas doboru spółek do portfela inwestycyjnego. W chwili obecnej SRI wchodzi w fazę dynamicznego rozwoju. Wg Eurosif wartość inwestycji w oparciu o ESG wzrosła w Europie z 2,7 bln € w 2007 do 5 bln € w 2009 roku, co oznacza wzrost o ok. 87%  i czyni Europę liderem rynku odpowiedzialnych inwestycji.

Perspektywy raportowania ESG

Komisja Europejska (KE) w Komunikacie  z 25 października 2011 roku, dotyczącym odnowionej strategii CSR Unii Europejskiej, podkreśla konieczność całościowego spojrzenia na działalność organizacji. I o ile KE podtrzymuje stanowisko dobrowolności działań w obszarze CSR, to coraz wyraźniej podkreśla potrzebę poprawy transparentności działań firm za pomocą zwiększenia ilości i jakości ujawnianych danych ESG.

Tym tropem podąża również polska administracja. W dokumencie Zespołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw pt. „Rekomendacje w zakresie wdrażania założeń koncepcji Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw w Polsce” z 23 maja 2011 roku zwrócona została uwaga na konieczność zwiększenia poziomu ujawniania danych ESG.  W pierwszej kolejności zaproponowane zostało skierowanie działań w tym zakresie do przedsiębiorstw państwowych i spółek z udziałem Skarbu Państwa.

Rekomendacja zwraca uwagę na konieczność kształtowania trendów rynkowych oraz wyznaczania najlepszych standardów prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa państwowe oraz spółki z udziałem Skarbu Państwa. Za przykład stawiane są Szwecja, Dania i Hiszpania, które wprowadziły wytyczne dla spółek Skarbu Państwa w zakresie uwzględniania ryzyka ESG oraz raportowania polityki CSR – dodaje Robert Sroka

Magda Żuk