Nikifory w Zakopanem
Wystawa Nikifory po raz pierwszy prezentowana była w MOCAK-u. Jej druga odsłona pokazywana w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem została zorganizowana w ramach XLI Sympozjum Naukowego "Współczesna Gospodarka i Administracja Publiczna".
Punktem odniesienia wystawy jest Nikifor Krynicki. Na jego twórczość składają się obrazy malowane zazwyczaj akwarelą i gwaszem na tekturkach, kartkach z zeszytu, znalezionych lub otrzymanych skrawkach papieru. W autoportretach często pozował na ważną osobę, rekompensując sobie w ten sposób brak szacunku ze strony innych. Pejzaże, architektura oraz widoki wnętrz przedstawiają świat alternatywny, zawierający wszystko to, co było dla Nikifora ważne i piękne. Pozostali twórcy, których dzieła znajdą się na wystawie, reprezentują podobną do artysty z Krynicy postawę światopoglądową oraz twórczą.
Alina Dawidowicz została nazwana Nikiforem w spódnicy. Jej małe obrazki również malowane były na kartonikach czy kawałkach kartek z zeszytów. Używała farb akwarelowych oraz pisaków. Sztuka była dla artystki sposobem twórczego zapełnienia czasu. Swoje kolorowe obrazki, będące kopiami znanych dzieł wyszukiwanych w albumach sztuki, ofiarowywała znajomym i rodzinie.
Edward Dwurnik to jedyny w tej grupie twórca, który ukończył uczelnię artystyczną. Sztuka jest dla niego profesją i sposobem komentowania współczesnej rzeczywistości. W swoich wczesnych pracach inspirował się Nikiforem. Podpatrując Mistrza, naśladował jego sposób malowania: wyraźny kontur, intensywne plamy barwne. Tworzył dzieła o podobnej tematyce. Szczególne wrażenie zrobił na nim styl Nikiforowych obrazków ukazujących architekturę miejską.
Marek Krauss przybrał pseudonim Nikifor Warszawski. Podobnie jak Nikifor Krynicki, będąc osobą nie w pełni sprawną, musiał pokonać wiele trudności, aby jego twórczość była zauważona i doceniona. W swojej sztuce prowokuje i przekazuje swoje rozumienie społecznej roli artysty. Jego barwne obrazki, zazwyczaj formatu A4, malowane gwaszem na papierze, są komentarzem do aktualnej sytuacji politycznej, społecznej, moralnej i kulturalnej.
Nikifor Krynicki (1895?-1968) – malarz pochodzenia łemkowskiego. Urodził się w Krynicy, gdzie mieszkał przez większość swojego życia. Nie potrafił dobrze pisać ani czytać, po matce odziedziczył wadę wymowy, miał kłopoty ze słuchem. Malował i żebrał, nie będąc w stanie utrzymać się ze sprzedaży swoich obrazków. Twórczość Nikifora odkrył w 1930 roku Roman Turyn, który pokazał ją mieszkającym w Paryżu kapistom, jednak pierwsza jego wystawa została zorganizowana dopiero w 1949 roku przez Ellę i Andrzeja Banachów. Udało im się pokazać prace Nikifora między innymi w galerii Diny Vierny w Paryżu, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Galerie La Proue w Brukseli, Historisches Museum we Frankfurcie nad Menem oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Hajfie.
Alina Dawidowicz (1918-2007) -z wykształcenia matematyk, przez wiele lat adiunkt na Politechnice Krakowskiej; córka Leona Chwistka, malarza, teoretyka sztuki, matematyka, filozofa. Od młodości interesowała się sztuką. Po przejściu na emeryturę w latach 80. zaczęła intensywnie tworzyć miniaturowe akwarele i rysunki w liczbie około 20 tygodniowo. Każdą z prac naklejała na kawałek kolorowego papieru lub tektury, który miała akurat pod ręką, wykorzystywała w tym celu koperty, stare prospekty i gazety. Obrazki przedstawiają pejzaże, architekturę, ludzi, zwierzęta, motywy sakralne. Większość tematów została zaczerpnięta ze zdjęć, gazet lub albumów poświęconych sztuce.
Edward Dwurnik (ur. 1943) – studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Bardzo duży wpływ na kształtowanie się jego języka wypowiedzi artystycznej miała twórczość Nikifora. W drugiej połowie lat 60. rozpoczął pracę nad swoim największym i najstarszym cyklem Podróże autostopem. Obrazy wchodzące w jego skład są współczesnymi wedutami miast, ujętymi z lotu ptaka, o charakterystycznej rysunkowej formie. Obok tego cyklu Dwurnik maluje także portrety ludzi, obrazy odnoszące się do sytuacji społecznej i politycznej, w tym do wydarzeń z okresu komunizmu, oraz od 2000 roku – obrazy nawiązujące stylem do abstrakcyjnego ekspresjonizmu.
Marek Krauss (ur. 1955) – mieszka w Legionowie. W latach 1962-1968 jako dziecko z porażeniem mózgowym przebywał w zakładzie psychiatrycznym w Garwolinie. Ukończył szkoły specjalne: podstawową, a następnie zawodową, zdobywając tytuł introligatora. Maluje przede wszystkim gwaszem oraz akwarelą na papierze, jego obrazy dotyczą zazwyczaj życia codziennego oraz aktualnych tematów społeczno-politycznych. W 1998 roku odbyła się jego pierwsza wystawa indywidualna w Domu Kultury w Mińsku Mazowieckim. W 2012 roku Marek Krauss stworzył program Centrum Sztuki Art Brut, wspierający początkujących artystów, prowadzi zajęcia plastyczne sztuki naiwnej w Gminnym Centrum Kultury w Łajskach koło Legionowa.
Wystawie towarzyszy polsko-angielski katalog.
Wystawa została zorganizowana w ramach XLI Sympozjum Naukowego „Współczesna Gospodarka i Administracja Publiczna”.
Data wystawy: 30.04.2015 – 07.06.2015
Artyści: Alina Dawidowicz, Edward Dwurnik, Marek Krauss, Nikifor Krynicki
Kurator: Maria Anna Potocka
Koordynator: Agnieszka Sachar
Źródło: MOCAK Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie
