Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raporty WIB | Zdolność banków do finansowania gospodarki pod znakiem zapytania

Raport „Zdolność sektora bankowego do finansowania gospodarki”, został opracowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości.

Maciej Rudke

Banki to procykliczny sektor, który lepiej sobie radzi, gdy gospodarka rozwija się w dobrym tempie, i przeżywa trudniejsze chwile, gdy dochodzi do hamowania tempa wzrostu, a tym bardziej recesji. Kilka lat przed pandemią koronawirusa było okresem prosperity w Polsce, jednak to właśnie w tym czasie doszło do zmian, które mogą negatywnie rzutować na kondycję i zdolność banków do finansowania polskiej gospodarki.

Przychody spadają, a obciążenia wciąż wysokie

Problemem sektora jest duży wzrost obciążeń regulacyjnych, kapitałowych i podatkowych. Ta kumulacja obciążeń powoduje, że rentowność branży mocno spadła i choć teraz płynność oraz kapitały są bardzo wysokie, to stan ten nie jest dany raz na zawsze. Za parę lat bowiem, przy wolniejszym tempie odbudowy kapitałów, banki mogą nie być zdolne do finansowania gospodarki w stopniu odpowiadającym na jej zapotrzebowanie.

O jakie obciążenia chodzi? Odpowiedzi na to pytanie udzielają prof. Jan Czekaj i dr Małgorzata Snarska, autorzy raportu „Zdolność sektora bankowego do finansowania gospodarki”, który został opracowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości. Zwracają uwagę, że ostatnie lata przyniosły kumulację nowych obciążeń, nakładanych na sektor bankowy. W rezultacie kryzysu z lat 2008-2011 zwiększono wymogi ostrożnościowe, które stawiają przed bankami konieczność zwiększania kapitałów własnych. Co więcej, dla polskiego sektora wymóg ten określony jest na wyższym poziomie niż dla innych krajów.

Kolejne regulacje nałożyły na banki zobowiązanie zwiększenia składek na Bankowy Fundusz Gwarancyjny, a w 2016 r. sektor został dodatkowo dociążony nowym podatkiem od aktywów (tzw. podatkiem bankowym). W 2020 r. składka na BFG wyniosła prawie 3,2 mld zł, a podatek bankowy aż 4,4 mld zł. Dla porównania – zysk netto branży mógł wynieść w 2020 r. ok. 7,5 mld zł, a podatek CIT przez nią płacony ok. 4,4 mld zł. Przychody i wynik finansowy banków z powodu pandemii maleją, a obciążenia są nadal wysokie lub wręcz rosną.

„Ponieważ powyższe obciążenia nie są uznawane za koszty uzyskania przychodu, ich dotkliwość dla banków jest szczególnie silna. Dodatkowo, należy liczyć się z nowymi obciążeniami sektora – przede wszystkim z wprowadzeniem regulacji MREL, która, według niektórych szacunków, będzie wymagała pozyskania przez polski sektor dodatkowych środków o wartości od 60 do 100 mld zł” – zaznaczyli autorzy raportu.

MREL to wymóg dotyczący minimalnych funduszy własnych i innych zobowiązań podlegających konwersji lub umorzeniu w razie problemów banku. Są dwa główne sposoby zwiększenia środków zaliczanych do MREL: wzrost kapitałów i emisja obligacji. Pozytywną informacją jest to, że pod koniec marca ub.r. ze względu na pandemię BFG wydłużył termin docelowy na spełnienie wymogów MREL do początku 2024 r., czyli o rok. Przesunięto, również o rok do początku 2022 r., termin spełnienia pierwszego wiążącego celu śródokresowego.

W latach 2010-2019 zysk brutto sektora ...