Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raporty WIB | Czy małym firmom grozi credit crunch?

Te pytania postawili sobie naukowcy z KUL dr Anna Dąbkowska i dr Anna Spoz. Na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości przygotowały raport „Potrzeby dostosowań w zakresie kredytowania MŚP„. Wynika z niego, że po pandemicznym kryzysie nie będzie łatwo udrożnić strumienie zewnętrznego zasilania finansowego małych i średnich firm. Ale wiele można poprawić. Najważniejsza jest pomoc – zwłaszcza najmniejszym firmom – w sporządzaniu dokumentacji finansowej do wniosku kredytowego, budowaniu ich kompetencji w zarządzaniu finansami, doradztwo i uświadomienie, jak korzystać z gwarancji.

Raport badaczek z KUL powstał po to, żeby zidentyfikować, co ogranicza dostępność kredytów dla MŚP. Zarówno po stronie samych firm, czyli popytu, jak też po stronie banków, czyli podaży. Badanie przeprowadzono na grupie 600 firm metodą wywiadów z właścicielami, współwłaścicielami, dyrektorami finansowymi lub głównymi księgowymi, ale wyczerpujące odpowiedzi uzyskano od 100 podmiotów. Efektem badania jest kilka rekomendacji, które mogą korzystnie wpłynąć i na popyt, i na podaż.

Finansowanie MŚP

Sektor MŚP – jak wiadomo – jest w Polsce ogromny. Do tej grupy należy 99,8% wszystkich podmiotów gospodarczych działających w kraju. Małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniają w sumie 70% pracujących i wytwarzają 50% naszego PKB. Ale – na co uwagę zwracają autorki raportu – jest to sektor bardzo niejednorodny. Bo pomiędzy jednoosobową działalnością gospodarczą, cukiernią zatrudniającą kilku ludzi a firmą dającą pracę 249 osobom różnice są olbrzymie. W Polsce najwięcej jest firm mikro – 95,8% wszystkich przedsiębiorstw. I właśnie ograniczona dostępność finansowania dotyka najbardziej najmniejsze firmy.

Z czego te przedsiębiorstwa się finansują? Najczęściej na bieżącą działalność i na inwestycje przeznaczają środki własne. Zwykle to pieniądze wykładane przez właścicieli. Stanowią one w sumie 80% ponoszonych przez ten sektor nakładów. W przypadku najmniejszych firm – a ma to swoje daleko idące konsekwencje – ich właściciele często nie odróżniają finansów osobistych od finansów przedsiębiorstwa. Poza tym polskie małe i średnie firmy mają z reguły niewielki majątek.

Z kredytu bankowego w 2019 r. korzystało 37% małych firm i 46% średnich. To wciąż niewielki odsetek. A właśnie małe wykorzystanie zewnętrznego finansowania przez przedsiębiorstwa może być powodem spowolnienia lub ograniczenie inwestycji, które i tak drastycznie spadły w roku pandemii. Spadek inwestycji z kolei wpływa na wzrost gospodarki i możliwości rozwoju kraju.

Udział MŚP w akcji kredytowej banków malał od kilku lat – jeszcze przed wybuchem pandemii. Zmniejszał się popyt. W 2019 r. w stosunku do roku poprzedniego odsetek firm deklarujących niekorzystanie z żadnego kredytu wzrósł do 53% wśród małych i do 44% wśród średnich. I to pomimo – ocenianej jako wysoka – dostępności kredytów.

Złe kredyty wzrosną

Banki z finansowaniem małych i średnich firm też mają kłopot. Ten sektor jest dla nich wysoce ryzykowny. Kredyty dla MŚP na koniec 2020 r. stanowiły 197,9 mld zł, czyli 54% pożyczek dla przedsiębiorstw niefinansowych. Kredyty z rozpoznaną utratą wartości osiągnęły aż 24 mld zł i było&...