Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raport PAB-WIB | Jakie zmiany prawne dla banków po COVID-19?

Maciej Rudke

Zawirowania ostatniego półtora roku spowodowały, że unaocznione zostały luki w przepisach unijnych dotyczących m.in. kredytów konsumenckich i hipotecznych oraz zagrożonych. O agendzie legislacyjnej Unii Europejskiej dotyczącej sektora bankowego w odpowiedzi na wyzwania i trudności gospodarcze po pandemii obszernie informuje Piotr Gałązka, adwokat, dyrektor przedstawicielstwa Związku Banków Polskich w Brukseli. Artykuł ukazał się w raporcie opracowanym na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości.

Zmiany w kredytach konsumenckich

Jedna z kluczowych proponowanych zmian dotyczy dyrektywy o kredycie konsumenckim (CCD, ang. Consumer Credit Directive), co wpisuje się w ogólne działania wzmacniające pozycję konsumentów, szczególnie w ramach transformacji cyfrowej. Za wzmocnioną aktywnością zakupową i zamawiana usług przez konsumentów w internecie podążają również zmiany w zakresie sposobu uzyskiwania finansowania w postaci kredytu konsumenckiego – uzyskiwanego tak od pożyczkodawców niebankowych, jak i banków. W ocenie niektórych instytucji całość procedury jego przyznawania odbywa się już online. Skutkiem tych zmian jest o wiele wyższa dostępność kredytu konsumenckiego. To zaś może prowadzić do ryzyka nadmiernego zadłużenia się przez konsumentów. Dlatego KE ogłosiła potrzebę zaproponowania zmian w przepisach CCD oraz Dyrektywy 2002/65/WE. Zidentyfikowała potrzeby zmian w czterech aspektach.

Po pierwsze, zwraca uwagę na niedostateczny zakres dyrektywy: na rynku pojawili się nowi operatorzy (np. platformy pożyczkowe peer-to-peer i inni dostawcy pozabankowi). Ponadto pojawiły się nowe kredyty, o wartości niższej niż 200 euro, których CCD nie obejmuje. Chodzi zatem o ochronę konsumentów przed nowymi trendami rynkowymi.

Po drugie, KE zwróciła też uwagę na potrzebę analizy treści i sposobu przedstawiania im informacji przed zawarciem umowy kredytu konsumenckiego. Regulacje nie nadążają w tym zakresie za rosnącym wykorzystaniem mobilnych urządzeń cyfrowych (tablety, smartfony) w umowach kredytowych. To przekłada się często na niską jakość informacji prezentowanych w nieprzejrzystej i trudnej do przyswojenia formie, w szczególności gdy ekran telefonu lub tabletu jest niewielki. Chodzi także o pojawiające się praktyki pożyczkodawców mające skłonić konsumentów do łatwego zaciągnięcia kredytu (tzw. one click loans, czyli pożyczki na kliknięcie).

Po trzecie, za kwestię wymagającą zmian i analizy uznano niewystarczające zabezpieczenia zapewniające odpowiedzialne udzielanie i zaciąganie pożyczek – w szczególności chodzi tutaj o niejasności przepisów dotyczących oceny zdolności kredytowej, które mogą prowadzić do udzielania kredytów bez dokładnej oceny zdolności spłaty konsumenta. To z kolei może wywołać spiralę zadłużenia.

Po czwarte, KE zwróciła uwagę także na fakt, że CCD nie zawiera przepisów, które regulowałyby sytuacje wyjątkowe, mające wpływ na obsługę danego kredytu konsumenckiego – brak jest regulacji dotyczących stosowania odroczenia płatności rat kredytu, które chroniłyby interesy pożyczkodawców i pożyczkobiorców w przypadku wyjątkowych i systemowych zakłóceń gospodarczych, takich jak np. te spowodowane pandemią.

Dla sektora bankowego to niewielka zmiana

Piotr Gałązka ocenia, że rozszerzenie zakresu przedmiotowego CCD i korekty w zakresie obowiązków informacyjnych nie będą stanowiły co do zasady istotnej zmiany dla sektora bankowego. „Zakres przedmiotowy ma zostać rozszerzony o&...