Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Finanse Polaków | Zamożność polskich gospodarstw domowych i ich gotowość do oszczędzania

Dr Tomasz Pawlonka
Dyrektor Zespołu Badań i Analiz Związku Banków Polskich
Dyrektor Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości

W ciągu ostatnich 25 lat PKB Polski wzrósł blisko 4,8-krotnie, podczas gdy globalne PKB wzrosło 3,2-krotnie. O ile w 1999 r. PKB Polski stanowiło 0,52% globalnego PKB, o tyle na koniec 2023 r. już 0,77% globalnego PKB. Pod względem PKB w 2023 r. Polska była 21. największą światową gospodarką, zaś według PKB per capita na koniec ub.r. byliśmy na 52. miejscu spośród 193 światowych gospodarek. Uwzględniając parytet siły nabywczej (PPP), a zatem redukując poziom różnic cen w poszczególnych krajach, PKB Polski plasował nas na 40. miejscu wśród globalnych gospodarek. W 2003 r. stanowiło 2,19% PKB UE, zaś na koniec 2023 r. już 4,43%.

Dystans do UE nadal duży

W latach 2004-2023 średni roczny dochód jednoosobowego gospodarstwa domowego zarabiającego średnią krajową w Polsce wzrósł z poziomu 4,3 tys. euro do 14,4 tys. euro. Oznacza to, że dochód analizowanego gospodarstwa domowego przed wejściem do Unii Europejskiej był blisko czterokrotnie niższy od średniej unijnej, zaś po 20 latach obecności jest ok. dwukrotnie niższy.

Przy analizie tych danych towarzyszą mi ambiwalentne odczucia. Z jednej strony wzrost zamożności gospodarstw domowych w Polsce jest faktem. Z drugiej strony – średni dochód w Polsce nadal jest blisko dwukrotnie niższy od średniego dochodu w UE-27. Dystans pozostaje zatem nadal ogromny. Utrzymanie dotychczasowej dynamiki wzrostu dochodu w stosunku do dynamiki średniego dochodu krajów UE-27 wskazuje, że zrównanie ich wysokości mogłoby nastąpić nie wcześniej niż za 46 lat.

Czy zatem poziom dochodów w Polsce na tle innych państw UE-27 jest wysoki? Zdecydowanie nie. Roczny dochód netto jednoosobowego gospodarstwa domowego osiągającego 100% średniego wynagrodzenia w 2023 r. wyniósł w Polsce 14,43 tys. euro, co plasuje nas na siódmym miejscu od końca. Niższy poziom nominalnego dochodu osiągają wyłącznie gospodarstwa domowe na Łotwie, Słowacji, Węgrzech, w Chorwacji, Rumunii oraz Bułgarii.

Należy mieć jednak na uwadze, że porównywalnie wartości nominalnych ma pewne istotne ograniczenia – nie uwzględnia różnic w poziomach cen w poszczególnych krajach, czyli nie uwzględnia parytetu siły nabywczej pieniądza (a zatem – jaka jest realna siła nabywcza osiąganego dochodu). Uwzględnienie parytetu siły nabywczej (PPS) sprawia, że dochód netto analizowanego polskiego gospodarstwa domowego jest znacząco bliższy wartości średniej dla krajów UE-27 (choć nadal wyraźnie poniżej niej). Z dochodem netto wyrażonym w PPS analizowane polskie jednoosobowe gospodarstwo domowe osiągające 100% średniego wynagrodzenia zajmuje 14. miejsce na 27 państw UE.

Średni roczny dochód jednoosobowego gospodarstwa domowego osiągającego 100% średniego wynagrodzenia w Polsce wzrósł z niespełna 8 tys. PPS w 2004 r. do ponad 23 tys. PPS ...