Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Demografia | Starzenie się ludności a biznes bankowy

Dr hab. Eugeniusz Gostomski,
profesor Uniwersytetu Gdańskiego

To rezultat malejącego przyrostu naturalnego i wydłużania się trwania życia populacji, zwłaszcza mieszkańców krajów rozwiniętych. Dzieje się tak, bo poprawia się sytuacja materialna gospodarstw domowych, coraz sprawniejsza jest profilaktyka zdrowotna, powszechniejszy dostęp do opieki lekarskiej, znacznie rozwinęły się techniki medyczne i farmaceutyczne.

Zmiana struktury wiekowej populacji

Zmniejszanie się liczby urodzeń wraz z wydłużaniem się życia ludzkiego prowadzi do zmiany struktury wiekowej populacji. Według prognoz Eurostatu odsetek osób w wieku 65 lat i starszych w krajach UE-28 wzrośnie z 19% w 2018 r. do 31,3% w 2100 r. Jednocześnie do 2100 r. udział w niej dzieci w wieku do 14. roku życia zmniejszy się z 15,6% obecnie do 14%, a odsetek osób w wieku produkcyjnym (15-64), mających kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego i wydolności repartycyjnego systemu emerytalnego spadnie z 64,7% do 54,7%.

Proces starzenia się ludności i zmiany struktury demograficznej dostrzegalne są także w naszym kraju. U nas ujemny przyrost naturalny, w przeciwieństwie do krajów zachodnich, również w przyszłości prawdopodobnie nie będzie rekompensowany przez napływ imigrantów. Według prognoz, populacja Polski do roku 2050 zmniejszy się o trzy miliony, zatem na jedną osobę w wieku poprodukcyjnym przypadać będą tylko dwie osoby w wieku produkcyjnym, podczas gdy jeszcze w 2001 r. wskaźnik ten był dwukrotnie wyższy.

Konsekwencje zmian demograficznych w Europie

Starzenie się społeczeństwa europejskiego jest wielkim wyzwaniem dla polityków i ekonomistów w XXI w. Ma ono daleko idące konsekwencje, przeważnie negatywne, dla rynku pracy, towarów, usług i sektora finansowego. Spadek populacji w wieku produkcyjnym oznacza zmniejszenie liczby osób, które potencjalnie mogą pracować w gospodarce narodowej, tak przedsiębiorców, jak i pracowników najemnych, co ma negatywny wpływ na wielkość PKB i dochodów podatkowych państwa. Ponadto pogorszanie się proporcji między liczbą płacących składki na ubezpieczenie społeczne a liczbą emerytów i rencistów wymusza w krajach rozwiniętych reformę repartycyjnego systemu ubezpieczeń społecznych.

Problem zaostrza się, bowiem seniorzy częściej chorują i w ostatnich latach swego życia często nie są zdolni do samodzielnej egzystencji, potrzebują więc stałej opieki. Starzenie się ludności pociąga za sobą nie tylko wzrost wydatków na emerytury, ale także na ochronę zdrowia i opiekę społeczną. W krajach rozwiniętych występuje olbrzymi deficyt rąk do pracy w zawodach związanych z opieką nad ludźmi starymi i schorowanymi. Próbuje się go złagodzić przez sprowadzanie imigrantów ...