Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raporty WIB | Jak zewnętrzne obciążenia wpływają na rentowność i zdolność banków do kredytowania

Maciej Rudke

To główne wnioski płynące z raportu „Konsekwencje zewnętrznych obciążeń regulacyjnych i fiskalnych dla potencjału akcji kredytowej banków„. Został opracowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości przez naukowców – prof. Uniwersytetu Łódzkiego dr hab. Iwonę Dorotę Czechowską, prof. Uniwersytetu Łódzkiego dr hab. Dagmarę Hajdys, dr Joannę Stawską, dr. Wojciecha Zatonia i mgr. Jacka Sikorskiego.

Powszechnie uważa się, że system finansowy jest niezwykle ważny dla funkcjonowania gospodarki, co ma ilustrować porównywanie go do krwiobiegu czy lokomotywy wzrostu gospodarczego. Podkreśla się, że prawidłowo funkcjonujący system finansowy, a zwłaszcza sektor bankowy, wspiera procesy rozwoju gospodarczego i wpływa na wzrost efektywności innych sektorów. Jednak kryzys na rynkach finansowych z 2008 r. wywołał wąt­pliwości co do pozytywnego wpływu systemu finansowego na gospodarkę, stanowił również inspirację do wprowadzenia zmian. Analizowano, jak wynikająca z nich ekspansja kredytu bankowego i rynków papierów wartościowych oddziałuje na rozwój gospodarczy. Wskazywano, że czynnikami stymulującymi rozwój gospodarki realnej są m.in. powiększenie dostępności zewnętrznego finansowania firm, wpływającego na rozpoczynanie i rozwój działalności, a także bardziej efektywna alokacja kapitału. Badając korelację między rozwojem rynku finansowego i wzrostem gospodarczym, zastanawiano się, co jest przyczyną, a co skutkiem.

Nie zawsze pozytywny

Ekonomiści z całego świata badający ten obszar zauważyli, że pozytywny wpływ rozwoju rynku finansowego na wzrost gospodarczy występuje jedynie do określonego poziomu wskaźnika kredytu w relacji do PKB. Powyżej tego poziomu ma charakter negatywny. Takie wnioski wynikały z badań, których autorami są M. Pagano i G. Pica. Na podstawie danych UNIDO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego), dotyczących rocznej wartości dodanej 28 branż i 63 krajów, obejmujących lata 1970-2003, odnotowali, że występują dowody na to, że rozwój rynku finansowego jest korzystny dla wzrostu w krajach spoza OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), gdzie dzięki temu następuje szerszy dostęp do finansowania. W badaniach, których autorami są J.L. Arcand, E. Berkes i U. Panizza wykazano, że występuje negatywna korelacja między wskaźnikiem kredytu prywatnego a PKB w momencie, gdy wskaźnik ten przekracza 100%

Autorzy omawianego raportu przytaczają badania innych naukowców, wskazując, że w Polsce nie wystąpiły poważne konsekwencje kryzysu na rynkach finansowych. Uważa się, że jedną z przyczyn takiego stanu był relatywnie słabo rozwinięty system finansowy, w którym złożone produkty pojawiły się stosunkowo niedawno, a skala wykorzystania usług bankowych i finansowych była relatywnie niska. System finansowy stopniowo rozwijał się, o czym świadczy poziom wskaźnika aktywów systemu finansowego w relacji do PKB, rosnący w Polsce od 2005 do 2016  r., a następnie stopniowo obniżający się. W 2018 r. wynosił blisko 129% w porównaniu do 466% w strefie euro, 136% w Czechach i 115% na Węgrzech. Tuż przed kryzysem, czyli w 2007 r., było to odpowiednio 85%, 420%, 127% i 115%.