Krajowy Fundusz Kapitałowy remedium na nadmiar gotówki?

Obecnie wiele krajowych funduszy posiada znaczne zasoby gotówki, które zostały zachowane na „czarną godzinę” lub na „złotą okazję”. Jak dużymi środkami dysponują te instytucje? Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa. Choć  znamy inwestycje portfelowe krajowych TFI oraz funduszy PE/VC, to ostatecznego stanu gotówki nie jesteśmy w stanie oszacować.

W celu przybliżenia skali zjawiska możemy jednak posłużyć się danymi Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącymi rynku OFE, ponieważ portfele funduszy emerytalnych są publicznie znane. Krajowe Otwarte Fundusze Emerytalne trzymają na depozytach i bankowych papierach wartościowych niemal 19 miliardów złotych. To o ponad połowę więcej niż w lutym ubiegłego roku.

Co można zrobić z nadmiarem gotówki? Interesującą alternatywą byłaby współpraca z KFK S.A. Pieniądze nie leżałyby wtedy na depozytach, a wspierałby rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw. Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. wziąłby na siebie część ryzyka, pod warunkiem że przedsięwzięcie lub menedżer zarządzający spełni szereg wyśrubowanych kryteriów.

Jest to pierwszy polski tzw. fundusz funduszy Venture Capital/Private Equity. Celem działalności podmiotu jest wspieranie finansowe podmiotów inwestujących w małe i średnie przedsiębiorstwa (niepubliczne) o dużym potencjale rozwoju, wysokiej innowacyjności, z branży technologicznej lub prowadzącej działalność badawczo-rozwojową.

KFK S.A. jest odpowiedzią na lukę kapitałową, która jest powodowana wysokim zapotrzebowaniem na kapitał „młodych” przedsiębiorców oraz awersją do ryzyka ze strony inwestorów. Wsparcie ze strony funduszu minimalizuje ryzyko ponoszone przez prywatne podmioty VC/PE.

Fundusz wchodzi w inwestycje według ściśle określonych zasad. Maksymalny udział  KFK S.A. w kapitalizacji funduszu, któremu udzielono wsparcia to 50 procent. Oznacza, to że fundusz powinien zgromadzić co najmniej połowę kapitału niezbędnego do inwestycji w perspektywiczną firmę lub utworzenia nowego funduszu. Warto zaznaczyć, że KFK S.A. nie inwestuje bezpośrednio w przedsiębiorstwa, a jedynie w fundusze.

Jakimi środkami dysponuje „fundusz funduszy”? KFK S.A ma gwarantowane:

• 53,4 miliona złotych z budżetu państwa,
• 180 milionów euro na podstawie umowy o dofinansowanie projektu „Wspieranie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka” z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
• 53 miliony franków szwajcarskich ze Szwajcarko Polskiego Programu Współpracy.

Są to ogromne środki, dlatego może dziwić że niewiele funduszy/przedsiębiorstw dostało wsparcie. Z pomocy państwowej instytucji skorzystało już 15 funduszy,  ale tylko 8 z nich może pochwalić się konkretnymi spółkami we własnym portfolio, które zostały zasilone środkami z Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A. W sumie trzydziestu przedsiębiorców otrzymało połączone wsparcie ze strony KFK S.A. oraz funduszy VC/PE.

Z czego wynika tak małe zaangażowanie przy tak dużej skali kapitału? Ocena projektów inwestycyjnych prowadzona jest bardzo dokładnie i jest czasochłonnym procesem. Ponadto przedsiębiorstwa powinny spełnić szereg warunków by móc ubiegać się o finansowanie. Zasady dotyczące działalności inwestycyjnej funduszy kapitałowych współtworzonych przez KFK S.A.  mają podstawę w Ustawie o Krajowym Funduszu Kapitałowym oraz w Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie wsparcia finansowego udzielanego przez KFK S.A.

W szczególności regulacje te, wyznaczają dopuszczalne granice, limity i formy inwestowania, takie jak:

• limit inwestycji na jedno MŚP określony na poziomie 1,5 mln euro,
• możliwość obejmowania tylko nowo emitowanych udziałów/akcji,
• maksymalny poziom finansowania dłużnego określony na poziomie 30 procent,
• specyfika branżowa, tj. wyłączenie w ogóle możliwości inwestowania w sektory factoringu, leasingu, usług prawnych, księgowych, finansowych, handel hurtowy i detaliczny, górnictwo, produkcja żelaza i stali, działalność eksportową itd.

Stosownie do ww. regulacji fundusze powinny inwestować wyłącznie w spółki z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, innowacyjne i realizujące fazę badań. Powyższe, w połączeniu z wysokim ryzykiem inwestycyjnym tego rodzaju projektów oraz globalnym kryzysem ekonomicznym może powodować małą podaż projektów, spełniających kryteria KFK S.A.

Warto zauważyć, część kryteriów można złagodzić. Krajowe regulacje prawne można zmienić w granicach dopuszczalnych przepisami unijnymi. W niektórych aspektach krajowe regulacje wprowadziły ostrzejsze warunki inwestycyjne niż unijne, więc w takich wypadkach istnieje możliwość ich zmiany.

W innych, które pokrywają się z granicami wyznaczonymi przez UE, takiej możliwości nie ma. Przykładowo limit inwestycyjny ustalony przepisami krajowymi na poziomie 1,5 mln euro na całą inwestycję, w regulacjach unijnych jest wyznaczony na poziomie 2,5 mln euro w okresie 12 miesięcy, natomiast wyłączenia branżowe są tożsame z regulacjami unijnymi.

Zdaniem Andrzeja Zająca, Prezesa Zarządu Midven S.A. korzystnie wyglądałoby wspieranie innowacyjności ze strony funduszy TFI i OFE oraz aktywne zaangażowanie się w finansowanie funduszy VC/PE, które będą wspierały innowacyjne projekty. – Polska znajduje się na 44-tym miejscu w rankingu The Global Innovation Index i wciąż nam jest daleko do czołówki – mówi Andrzej Zając.

Niestety – na razie współpraca TFI i OFE z Krajowym Funduszem Kapitałowym S.A. nie wchodzi w grę. Choć zapisy ustaw regulujących funkcjonowanie KFK S.A. nie wykluczają takie współpracy, to regulacje dotyczące OFE oraz otwartych funduszy inwestycyjnych pozwalają angażować się jedynie w spółki publiczne, czyli w uproszczeniu podmioty notowane na giełdzie lub rynku NewConnect. Niezbędne byłyby nowelizacje obowiązujących aktów prawnych, które umożliwiłyby zainwestowanie niewielkiej części środków w spółki niepubliczne. Mowa tutaj o Ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz Ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Gotówka znajdująca się na rachunkach TFI i OFE, przy rozproszeniu ryzyka, byłaby solidnym wsparciem dla innowacyjnych spółek, z kolei złagodzenie kryteriów po stronie KFK S.A. zwiększyłaby podaż perspektywicznych projektów.  KFK S.A. jest instytucją o ogromnym potencjale. Zmiany w regulacjach mogłyby być dobrym impulsem dla pełzającej polskiej gospodarki, której potrzebne są rozwiązania oparte na wiedzy. W dzisiejszych czasach technologie oraz małe, dynamiczne przedsiębiorstwa są motorem napędowym nowoczesnego państwa.

Midven.pl
Więcej na www.mBonds.pl