Kraj: Jubilat ma się dobrze 20 lat działalności Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej [g]

Maciej Małek

Bilans dwudziestolecia

Status prawny fundacji jako organizacji pozarządowej (non-governmental organization) sprawia, że nie jest organizacją komercyjną i w swojej działalności nie kieruje się zyskiem (non-profit organization). Oznacza to wyłączne przeznaczanie bieżących wpływów na finansowanie działalności statutowej. Jej cele określono w sposób następujący: rozwój infrastruktury technicznej i społecznej obszarów wiejskich, rozwój szeroko rozumianej pozarolniczej małej i średniej przedsiębiorczości na terenach wiejskich, rozwój społeczeństwa informacyjnego na terenach wiejskich, głównie poprzez zwiększenie dostępności do internetu, upowszechnianie i pogłębianie wiedzy o zasadach funkcjonowania Unii Europejskiej oraz integracji z Unią Europejską, rozwój i produkcja biopaliw oraz energii cieplnej i elektrycznej ze źródeł odnawialnych pochodzenia rolniczego, a także rozwój kultury i zachowanie lokalnego potencjału dziedzictwa kulturowego i historycznego terenów wiejskich.

Tak szerokie spektrum statutowych celów fundacji ujęte jest regulaminowo w operacyjne programy finansowe realizowane poprzez operacje współfinansowania przedsięwzięć inwestycyjnych na terenach wiejskich w formie preferencyjnych kredytów lub ograniczonych dotacji. Krąg beneficjentów obejmuje gminne i powiatowe jednostki samorządu terytorialnego, podmioty i organizacje posiadające osobowość prawną, oraz rolników i członków ich rodzin. Pełen bilans dokonań w poszczególnych obszarach aktywności funduszu najlepiej obrazują liczby.

21 451 Tyle umów kredytowych i dotacyjnych zawarł fundusz do końca 2009 r.

1,2 mld zł Łączna wartość umów kredytowych i dotacyjnych, które pozwoliły zrealizować inwestycje o wartości ok. 4,5 mld zł.

4920 Tyle preferencyjnych kredytów rolniczych udzielił fundusz w latach 90. Dzięki nim powstało:

1. 140 młynów,
2. 300 piekarni,
3. 300 masarni,
4. 46 przetwórni owoców i warzyw,
5. 37 wytwórni makaronów,
6. wybudowano również 430 budynków gospodarczych,
7. a 2730 gospodarstw wzbogaciło się o nowy sprzęt.

8829 Podpisanie tylu umów pozwoliło wesprzeć wiejską infrastrukturę kwotą 842 mln zł, dzięki której m.in.:

1. zbudowano 130 000 przyłączy telefonicznych,
2. podłączono do sieci gazowej 258 000 gospodarstw,
3. 3 800 gospodarstw przyłączono do 280 km nowej sieci kanalizacyjnej,
4. w 23 155 gospodarstwach pojawiły się krany z bieżącą wodą (dzięki 73 mln zł),
5. wiejska sieć wodociągowa urosła o 2400 km,
6. wybudowano lub zmodernizowano 2930 km dróg (za 245 mln zł),
7. wybudowano, wyremontowano lub doposażono 2330 wiejskich szkół (za ponad 371 mln zł dotacji i kredytów),
8. zbudowano 170 nowych obiektów dla służby zdrowia, a kolejne 692 doposażono.

3000 Tylu uczniów rocznie, w blisko 100 gimnazjach wiejskich, korzysta z trwającego już 3. rok programu stypendialnego dodatkowej nauki języka angielskiego. Na sfinansowanie stypendiów wiejskim uczniom fundusz przeznacza rocznie ponad 1 mln zł.

3000 Tyle nowych miejsc pracy powstało dzięki kwocie 92,6 mln zł, którą przeznaczono na uruchomienie 5276 preferencyjnych mikrokredytów. Umożliwiły one również utrzymanie blisko 8500 istniejących miejsc pracy.

300 W tylu gminach, za 12,8 mln zł, powstało 139 nowych składowisk odpadów wiejskich oraz dokonano zakupu kontenerów do selektywnej zbiórki odpadów.

1317 Tylu przedsiębiorców z terenów wiejskich skorzystało z preferencyjnych kredytów na rozwój przedsięwzięć z zakresu małej i średniej przedsiębiorczości na kwotę blisko 156 mln zł.

Tyle statystyki, ale dopełnieniem tej „fotografii” są działania w obszarze społecznym, na które składają się m.in.:

Dedykowane programy dotacyjne

„YOUNGSTER” – specjalny program nauki angielskiego dla uczniów trzecich klas wiejskich gimnazjów, uruchomiony przez fundację w roku szkolnym 2008/2009. Program realizowany jest w gminach, które – według ściśle określonych kryteriów – uchodzą za najuboższe. Przewiduje on 90 godz. dodatkowych zajęć w ciągu roku szkolnego, z wykorzystaniem innych niż standardowe podręczników. Dodatkowe lekcje oraz podręczniki opłaca fundacja. Pokrywa ona również koszt zakupu (do wysokości 300 zł) dodatkowych materiałów edukacyjnych dla szkolnych bibliotek.

„Odejść z godnością” – projekt dotacyjny, zwany programem przeciwdziałania społecznemu odrzuceniu, wspierający wiejskie hospicja stacjonarne. Fundusz może wesprzeć inwestycję związaną z budową, rozbudową lub zakupem niezbędnego wyposażenia hospicjum nawet w 80 proc., jeśli ogólna kwota pomocy nie przekroczy 80 tys. zł. W przypadku, gdy wnioskodawca pokryje minimum połowę wydatków na inwestycję, może liczyć na dotację nawet w wysokości 200 tys. zł. Dzięki tym dotacjom udało się dotąd sfinansować remonty lub wyposażenie czterech hospicjów wiejskich na łączną kwotę 460 tys. zł.

„Razem Możemy Więcej” – Program Wspierania Aktywności Lokalnej, pomaga w utrzymaniu lokalnego charakteru tradycyjnych społeczności wiejskich. Z programu mogą korzystać organizacje pozarządowe działające na wsi oraz w małych miastach liczących do 10 tys. mieszkańców. Projekty przedsięwzięć oceniane są w drodze konkursu. Zwycięskie projekty mogą liczyć na wsparcie ze strony funduszu w postaci grantu w wysokości do 5 tys. zł. Przyznane środki nie mogą pokryć całości wydatków na dany projekt, a jedynie uzupełniają wkład własny organizatora. Szansę na wsparcie mają przede wszystkim te projekty, które jak najpełniej wykorzystują lokalny potencjał, promują aktywność obywatelską na wsi, podkreślają znaczenie dziedzictwa historycznego danego regionu. Na dobrą ocenę mogą liczyć projekty zwiększające atrakcyjność turystyczną miejscowości czy twórcze przedsięwzięcia edukacyjne albo wspierające poziom ochrony zdrowia.

Premiować aktywnych

Z inicjatywy Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej zainicjowano w tym roku pierwszą edycję konkursu „Laur Gospodarności”, adresowanego do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich korzystających z zewnętrznego wsparcia finansowego oraz organizacji pozarządowych aktywnych na terenach wiejskich. Partnerami projektu pod honorowym patronatem przewodniczącego Parlamentu Europejskiego profesora Jerzego Buzka i ministra rolnictwa i rozwoju wsi Marka Sawickiego są Bank Polskiej Spółdzielczości i Spółdzielcza Grupa Bankowa. Pomysł organizacji „Lauru Gospodarności” powstał w związku z dwoma ważnymi wydarzeniami, jakie mają miejsce w tym roku. W 2010 r. obchodzona jest w Polsce 20. rocznica samorządności. Za symboliczną datę narodzin polskiego samorządu lokalnego uznaje się dzień 27 maja 1990 r., kiedy to odbyły się pierwsze po wojnie całkowicie wolne wybory do władz lokalnych. W bieżącym roku mija również 20 lat działalności Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej (EFRWP). W tym czasie, dzięki jego pomocy, ze wsparcia finansowego skorzystało ponad 1700 polskich gmin. Oba jubileusze skłaniają do podsumowań i oceny rozwoju polskiej wsi. Celem konkursu „Laur Gospodarności” jest zwrócenie uwagi na prężną działalność samorządów na terenach wiejskich oraz podkreślenie ich zasług dla rozwoju wsi i społeczności lokalnych.

Dla gmin wiejskich

Konkurs „Laur Gospodarności” składa się z dwóch części. Pierwsza skierowana jest do gmin, które w ciągu ostatnich pięciu lat przy realizacji swoich projektów rozwijających infrastrukturę techniczną lub społeczną, korzystały ze wsparcia środków zewnętrznych, w tym środków EFRWP, środków unijnych, bankowych itp. Ocenie podlegać będzie skala i ciągłość inwestycji na przestrzeni tego okresu oraz bieżąca aktywność gminy. Laur Gospodarności zostanie przyznany samorządom, które najefektywniej wykorzystały powierzone im finanse, w następujących pięciu kategoriach:

• Rozwój infrastruktury,
• Rozwój przedsiębiorczości,
• Rozwój kultury i dziedzictwa kulturowego,
• Rozwój kapitału społecznego,
• Harmonijny rozwój.

Specjalnym Laurem Gospodarności z okazji 20-lecia Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej zostaną nagrodzone gminy, które w sposób aktywny korzystały ze wsparcia finansowego fundacji od momentu jej powstania.

Dla organizacji pozarządowych

Druga część konkursu, przebiegająca pod hasłem „Inspirujący Projekt Roku”, adresowana jest do organizacji pozarządowych. Warunkiem ich uczestnictwa w konkursie jest realizacja przedsięwzięcia we współpracy z władzami gminnymi oraz innymi podmiotami, w tym innymi organizacjami pozarządowymi, działającymi na terenach wiejskich. Celem tej części konkursu jest zwrócenie uwagi na kluczowe znaczenie aktywności i współpracy między różnymi instytucjami dla rozwoju lokalnych społeczności. Laureat otrzyma nagrodę w wysokości 70 tys. zł z przeznaczeniem na poszerzenie zakresu realizacji projektu lub jego kontynuację.

Dodatkową nagrodę, Laur Honorowy, otrzyma organizacja pozarządowa, która szczególnie wyróżniała się swoją działalnością na rzecz lokalnych społeczności wiejskich w ciągu minionych pięciu lat.

Duży rezonans

W pierwszej edycji konkursu „Laur Gospodarności” swój udział zgłosiło 201 gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Najwięcej zgłoszeń napłynęło z województwa wielkopolskiego, a także małopolskiego i podkarpackiego. W konkursie bierze również udział ponad 20 organizacji pozarządowych. Członkowie Kapituły Konkursu ocenią teraz zgłoszone projekty i wyłonią laureatów. Wyniki zostaną ogłoszone 5 czerwca podczas uroczystej gali na Zamku Królewskim w Warszawie.

– Tak duża liczba zgłoszeń w konkursie to dowód na to, że polskie gminy nie tylko potrafią pozyskiwać i korzystać z zewnętrznych środków finansowych, ale również mogą pochwalić się wieloma sukcesami. Nie zdarza się to często, gdyż w codziennym działaniu samorządy koncentrują się na osiąganiu jak najlepszych wyników i jak najlepszym gospodarowaniu środkami zdobywanymi z wielu źródeł. Takie inicjatywy jak nasza mają wspomagać promocję najlepszych i zachęcać do prezentowania swoich osiągnięć. Cel ten został przez nas osiągnięty – stwierdził Marek Zagórski, członek zarządu Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej – organizatora „Lauru Gospodarności” oraz członek Kapituły Konkursu.