Konkurs Etyka w Finansach: Czy kryzys na rynku finansowym jest kryzysem wartości?

Dariusz Wilczek

Ostatni kryzys finansowy porównywany jest bowiem nie tylko z wcześniejszymi kryzysami gospodarczymi (np. kryzysem naftowym z 1973 r., kryzysem bankowości międzynarodowej z 1982 r. czy kryzysem na rynku spółek technologicznych z 2000 r.), ale niektórym finansistom przywołuje na myśl słynny kryzys lat 30. XX w. Zmiany, które nastąpiły w odpowiedzi na kryzys zarówno w środowisku makroekonomicznym, jak i polityce mikroekonomicznej (w tym zasadnicza zmiana jej paradygmatu) stanowią wydarzenia całkowicie bezprecedensowe. Praktycznie we wszystkich gospodarkach świata, zarówno krajów rozwiniętych, jak i tych zaliczanych do tzw. rynków wschodzących mieliśmy do czynienia ze zdecydowaną reakcją i przewartościowaniem dotychczasowej polityki nadzorczej i gospodarczej.

Od początku kryzysu szukano usilnie winnych jego wybuchu. Po wielu latach dyskusji, posiedzeń komisji, dziesiątek artykułów i publikacji naukowych wydaje się, że zarówno w Unii Europejskiej, jak i na rynku amerykańskim zwyciężył pogląd, że winnymi są „chciwi i pozbawieni wszelkich zasad moralnych” finansiści oraz generalnie liberalizm gospodarczy. Karą zaś będzie jeszcze większy nadzór i kontrola tych pierwszych oraz jeszcze więcej biurokracji, organów administracyjnych ciążących na instytucjach finansowych czy tysiące stron nowego ustawodawstwa wiążącego ręce bankowcom. Zapewnia się nas przy tym, że regulacja leży w interesie zarówno rządów, nadzorców, instytucji finansowych jak i przede wszystkim ich klientów. Pytanie tylko, czy leży także w interesie samego rynku? Czy ostatni kryzys rzeczywiście obnażył brak standardów moralnych na rynku finansowym? Czy musi dojść do znaczącego przewartościowania i jeżeli tak, to jakim wartościom etycznym, filozoficznym oraz moralnym powinien hołdować ten nowy paradygmat? Spróbuję w niniejszej pracy rozważyć powyższe kwestie oraz pokazać, że przyjęte rozwiązania systemowe niekoniecznie mogą pozytywnie wpłynąć na morale finansistów i ich klientów.

Paternalizm lekiem na całe zło?

Przez ostatnie kilkanaście, może kilkadziesiąt lat zarówno instytucje finansowe, jak ...