Komunikat z 247. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 8 stycznia 2015 r.

2. Komisja jednogłośnie uznała, w trybie art. 4a ust. 1 ustawy Prawo bankowe, Carlo Tassara S.p.A. z Włoch za podmiot dominujący wobec Alior Banku SA.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy Prawo bankowe, podmiotem dominującym jest podmiot dominujący w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy o ofercie publicznej lub podmiot, który w ocenie KNF może w inny sposób wywierać znaczący wpływ na inny podmiot. Art. 4 ust. 1 pkt 14 ustawy Prawo bankowe stanowi, że znaczący wpływ polega na zdolności do udziału w podejmowaniu decyzji w zakresie wyznaczania kierunków polityki finansowej i operacyjnej, w tym również dotyczącej podziału zysku lub pokrycia straty bilansowej innego podmiotu.

Carlo Tassara S.p.A. posiada pośrednio największy spośród akcjonariuszy Alior Banku SA pakiet akcji banku, który w warunkach rozproszonego akcjonariatu i niskiej frekwencji akcjonariuszy na walnych zgromadzeniach, pomimo, że stanowi obecnie 26,18% kapitału i ogólnej liczby głosów, zapewnia ponad 40% udział w głosach na walnych zgromadzeniach banku. Główny inwestor banku na zwyczajnym walnym zgromadzeniu akcjonariuszy w dniu 15 maja 2014 r. posiadając pośrednio 52,92% głosów, przy 27,33% udziale w ogólnej liczbie głosów, miał decydujący wpływ na decyzje podejmowane w zakresie: zatwierdzenia sprawozdania finansowego i podziału zysku banku za 2013 r., wykorzystania kapitału zapasowego oraz udzielenia członkom zarządu i rady nadzorczej banku absolutorium za 2013 r. Z kolei na nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu w dniu 2 grudnia 2014 r. pośrednio dysponując 42,05% głosów, przy 26,18% udziale w ogólnej liczbie głosów, główny inwestor banku brał udział w podejmowaniu decyzji w sprawie: warunkowego podwyższenia kapitału banku poprzez emisję akcji zwykłych na okaziciela serii H z jednoczesnym pozbawieniem prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy bank w całości, emisji warrantów subskrypcyjnych serii D z jednoczesnym pozbawieniem prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy banku w całości oraz zmiany statutu banku. Podjęcie tych decyzji stanowiło jeden z etapów realizacji planowanej transakcji przejęcia przez Alior Bank SA większościowego pakietu akcji Meritum Bank ICB SA oraz połączenia obu banków i należy je uznać za wyznaczające kierunki polityki finansowej i operacyjnej banku. Istotny jest przy tym fakt, że podjęcie w dniu 2 grudnia 2014 r. przez nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały w zakresie pozbawienia akcjonariuszy prawa poboru akcji wymagało większości co najmniej czterech piątych głosów. Tym samym bez poparcia akcjonariuszy banku będących podmiotami zależnymi Carlo Tassara S.p.A. decyzje te nie mogłyby zostać podjęte.

3. Komisja jednogłośnie stwierdziła, że First International Traders Dom Maklerski SA nie jest w stanie, z powodów ściśle związanych z sytuacją finansową, wykonać ciążących na nim zobowiązań wynikających z roszczeń inwestorów i nie jest możliwe ich wykonanie w najbliższym czasie.

Uchwałę podjęto na podstawie art. 133 ust. 2 pkt 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Uchwała KNF stanowi formalną przesłankę dającą możliwość uruchomienia systemu rekompensat prowadzonego w celu ochrony inwestorów przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA (KDPW).

W decyzji KNF z dnia 21 października 2014 r. w sprawie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej przez First International Traders Dom Maklerski SA wyznaczono trzymiesięczny termin zakończenia działalności maklerskiej, który upływa w dniu 21 stycznia 2015 r. Zgodnie z art. 135 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi dom maklerski jest zwolniony z uczestnictwa w systemie rekompensat z chwilą zaprzestania działalności, określonej w decyzji o cofnięciu lub uchyleniu zezwolenia. W związku z tym aktualne posiedzenie Komisji jest ostatnim planowym posiedzeniem, na których istnieje możliwość stwierdzenia przez KNF okoliczności, o których mowa w art. 133 ust. 2 pkt 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Zasady działania systemu rekompensat są określone w dziale V ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz w Regulaminie funkcjonowania systemu rekompensat KDPW.

4. KNF jednogłośnie nałożyła na spółkę publiczną Mewa SA karę pieniężną w wysokości 250 tysięcy złotych za nienależyte wykonanie obowiązków informacyjnych wobec stwierdzenia, że spółka:

• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za I półrocze 2009 r. w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 86 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami państwa niebędącego państwem członkowskim (dalej: „Rozporządzenie”) w zw. z par. 16 lit. a Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 34 Śródroczna sprawozdawczość finansowa (dalej: „MSR 34”) przyjętego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r. przyjmującym określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (dalej: „Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1126/2008”) poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2009 r. przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 31 sierpnia 2009 r., czy sporządzając ww. sprawozdanie spółka stosowała te same zasady (politykę) rachunkowości i metody obliczeniowe, co w ostatnim rocznym sprawozdaniu finansowym, albo – jeśli zasady te lub metody zostały zmienione – opis rodzaju i skutków tej zmiany;
• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za 2009 r.:
• • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 67 lit. f Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 3 Połączenia jednostek gospodarczych (dalej: „MSSF 3”), przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2009 r. przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 30 kwietnia 2010 r., kwot ujętych na dzień przejęcia z tytułu każdej kategorii aktywów, zobowiązań i zobowiązań warunkowych jednostki przejmowanej GPPI SA oraz – chyba że jej ujawnienie byłoby niemożliwe ze względów praktycznych – wartości bilansowej każdej z tych kategorii, ustaloną zgodnie z MSSF bezpośrednio przed połączeniem;
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 67 lit. i MSSF 3, przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2009 r. kwoty zysku lub straty jednostki przejmowanej GPPI SA od daty przejęcia, uwzględnionej w wyniku finansowym spółki za rok obrotowy 2009, chyba że jej ujawnienie byłoby niemożliwe ze względów praktycznych;
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 70 MSSF 3, przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2009 r. przychodów i wyniku finansowego połączonej jednostki za dany okres, wyliczonego w taki sposób, jak gdyby datą przejęcia był początek okresu sprawozdawczego;
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 26-27 MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe (dalej: MSR 27) przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy 2009, w oparciu o sprawozdania finansowe spółek: Szame sp. z o.o. i Meva Fashion sp. z o.o. za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. oraz GPPI SA za okres od dnia 12 lutego 2009 r. do dnia 30 czerwca 2009 r.;
• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za I półrocze 2010 r. w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 86 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 16 zdanie wstępne MSR 34 przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2010 r. przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 31 sierpnia 2010 r. powodów, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na Walnym Zgromadzeniu (dalej: „WZ”) spółki GPPI SA nie stanowi o sprawowaniu kontroli;
• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za 2010 r. w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 41 lit. b MSR 27, w wersji przyjętej Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 494/2009 z dnia 3 czerwca 2009 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1126/2008 przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do Międzynarodowego Standardu Rachunkowości (MSR) 27 (Dz. Urz. UE L 149 z 12.6.2009, dalej „Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 494/2009”), poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy 2010 przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 29 kwietnia 2011 r. powodów, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na WZ spółki GPPI SA nie stanowi o sprawowaniu kontroli;
• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za I półrocze 2011 r.:
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 86 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 15 i 15 B lit. b MSR 34, w wersji przyjętej Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 149/2011 z dnia 18 lutego 2011 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1126/2008 przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do zmian Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) (dalej „Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 149/2011”) poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2011 r. przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 31 sierpnia 2011 r. informacji dotyczących utworzenia odpisów aktualizujących wartość obligacji spółki GPPI SA;
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 86 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 15 MSR 34, w wersji przyjętej Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 149/2011 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2011 r. powodów, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na WZ spółki GPPI SA nie stanowi o sprawowaniu kontroli;
• nienależycie wykonała obowiązek informacyjny określony w art. 56 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o ofercie w zw. ze sporządzeniem skonsolidowanego raportu za 2011 r.:
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 ust. 1 Rozporządzenia w zw. z par. 130 lit. a i b MSR 36 Utrata wartości aktywów przyjętego Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1126/2008 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2011 r. przekazanym do publicznej wiadomości w dniu 30 kwietnia 2012 r. informacji dotyczących utworzenia odpisów aktualizujących wartość obligacji spółki GPPI SA;
  • w zw. z § 3 ust. 1 w zw. z § 84 Rozporządzenia w zw. z par. 41 lit. b MSR 27, w wersji przyjętej Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 494/2009 poprzez brak ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy 2011 powodów, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na WZ spółki GPPI SA nie stanowi o sprawowaniu kontroli;
• nie wykonała obowiązku określonego w art. 56 ust. 5 w zw. z ust. 2 pkt 1 ustawy o ofercie nie przekazując równocześnie Komisji Nadzoru Finansowego, spółce prowadzącej rynek regulowany oraz do publicznej wiadomości niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin, informacji o złożeniu w dniu 20 maja 2009 r. w Sądzie Rejonowym – Sądzie Gospodarczym w Lublinie XI Wydziale Krajowego Rejestru Sądowego wniosku w przedmiocie wycofania wniosku o dokonanie zmian danych podmiotu w rejestrze z dnia 19 maja 2009 r. poprzez rejestrację emisji akcji serii E2 oraz zmianę składu zarządu, która stanowi znaczącą zmianę informacji poufnej, przekazanej raportem nr 72/2008 w dniu 30 października 2008 r.;
• nie wykonała obowiązku określonego w art. 56 ust. 5 w zw. z ust. 2 pkt 1 ustawy o ofercie nie przekazując równocześnie KNF, spółce prowadzącej rynek regulowany oraz do publicznej wiadomości niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin, informacji o zmianie terminu publikacji harmonogramu scalenia akcji spółki, która stanowi znaczącą zmianę informacji poufnej, przekazanej raportem nr 43/2009 w dniu 17 sierpnia 2009 r.

Przekazanie uchwały w przedmiotowej sprawie ma na celu podniesienie świadomości prawnej emitentów. W przedmiotowej sprawie KNF stwierdziła nieprawidłowości w wykonywaniu obowiązków informacyjnych przez emitenta, którego papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (wskazane poniżej), których prawidłowe wykonywanie ma znaczenie dla zachowania transparentności rynku kapitałowego.

Pierwsza dotyczy przekazania do publicznej wiadomości skonsolidowanego sprawozdania finansowego za I półrocze 2009 r., w którym strona nie ujawniła, czy sporządzając ww. sprawozdanie stosowała te same zasady (politykę) rachunkowości i metody obliczeniowe co w ostatnim rocznym sprawozdaniu finansowym, albo – jeśli zasady te lub metody zostały zmienione – opis rodzaju i skutków tej zmiany.

Jednym z podstawowych źródeł informacji dla inwestorów o sytuacji finansowej emitentów, których akcje są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym są raporty okresowe. Dlatego tak istotne jest, aby emitent sporządzając sprawozdania finansowe czynił to zgodnie z zakresem informacyjnym zawartym w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 października 2005 r. w sprawie zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniach finansowych w prospekcie emisyjnym, dla emitentów z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, dla których właściwe są polskie zasady rachunkowości, a w przypadku, gdy taka decyzja zostanie podjęta przez Walne Zgromadzenie (dalej: „WZ”) emitenta lub gdy wymóg taki wynika z mocy prawa, zgodnie z MSR. Wszelkie zaś zmiany w przyjętej polityce rachunkowej powinny zostać ujawnione w sprawozdaniu finansowym. Tylko bowiem w takim przypadku zapewniona będzie możliwość porównywania danych finansowych pomiędzy różnymi sprawozdaniami tego samego emitenta, jak i pomiędzy różnymi emitentami.

Druga ze zidentyfikowanych przez KNF nieprawidłowości dotyczy sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2009 r. bez wymaganych przez MSR ujawnień dotyczących danych jednostki przejmowanej GPPI SA (dalej: „GPPI”) oraz w oparciu  o sprawozdania finansowe spółek: Szame Sp. z o.o. i Meva Fashion Sp. z o.o. za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r., oraz GPPI za okres od dnia 12 lutego 2009 r. do dnia 30 czerwca 2009 r. Brak ujawnień danych finansowych dotyczących spółki GPPI w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2009 r. uniemożliwiał inwestorom ocenę wpływu przejęcia spółki GPPI na skonsolidowany wynik finansowy. O potencjalnym wpływie danych finansowych spółki GPPI na kondycję finansową strony może świadczyć fakt, iż suma bilansowa spółki GPPI stanowi 20 % skonsolidowanej sumy bilansowej bez wyłączeń konsolidacyjnych.

Trzecia istotna zdaniem KNF nieprawidłowość dotyczy braku ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2011 r. oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2011 r. informacji dotyczących utworzenia odpisów aktualizujących wartość obligacji spółki GPPI. Jak wynika z ustaleń Komisji spółka w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I kwartał 2011 r. wykazała obligacje spółki GPPI, a następnie począwszy od skonsolidowanego sprawozdania finansowego za I półrocze 2011 r. poprzez skonsolidowane sprawozdania finansowe za III i IV kwartał tego roku, aż po sprawozdanie finansowe za 2011 r. nie były one ujmowane w sprawozdaniach. Przy czym w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za I półrocze 2011 r. oraz za 2011 rok spółka nie wyjaśniła przyczyn takiego stanu rzeczy. Mogło to rodzić wątpliwości u inwestorów co do sposobu ujmowania obligacji spółki GPPI. Tymczasem informacja o utworzeniu odpisu aktualizującego obligacje wraz z odsetkami była dla inwestorów istotna. Po pierwsze, oznaczało to, że zachodzi uzasadniona wątpliwość, co do braku możliwości odzyskania środków zainwestowanych w obligacje wraz z odsetkami. Po wtóre, odpis aktualizujący zwiększa koszty prowadzonej działalności, a przez to w sposób bezpośredni zmniejsza odnotowany wynik finansowy. Analiza wysokości utworzonego odpisu aktualizującego prowadzi do wniosku, że stanowił on 37,30 % straty netto wynoszącej 7 741 tys. zł oraz 11,70 % aktywów w kwocie 24 717 tys. zł wynikających ze skonsolidowanego sprawozdania finansowego za I półrocze 2011 r. oraz 25,10 % straty netto w kwocie 11 479 tys. zł oraz 15,30 % aktywów w kwocie 18 900 tys. zł wykazanych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2011 r.

Za czwartą istotną nieprawidłowość w przedmiotowej sprawie KNF uznała naruszenie standardów rachunkowości w zakresie braku konsolidacji wyników finansowych spółki GPPI
w skonsolidowanych raportach za I półrocze 2010 r., za 2010 r., za I półrocze 2011 r. oraz za 2011 r. Spółka nie ujawniła bowiem w ww. sprawozdaniach finansowych powodów, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na WZ spółki GPPI nie stanowi o sprawowaniu kontroli. W opinii Komisji, informacja o powodach, dla których posiadanie więcej niż połowy głosów na WZ spółki GPPI nie stanowi o sprawowaniu kontroli, jest istotna dla użytkowników sprawozdań finansowych Strony, ponieważ w istotny sposób ogranicza wartość informacyjną sprawozdań finansowych. Należy zauważyć, iż suma bilansowa spółki GPPI włączona do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok 2009, poprzedzającego przedmiotowe sprawozdania finansowe, stanowiła 20 % sumy bilansowej Grupy Kapitałowej strony bez wyłączeń konsolidacyjnych. Dlatego też użytkownicy sprawozdań finansowych spółki powinni mieć zapewnioną możliwość poznania tych informacji.

Do ostatniej grupy naruszeń w opinii KNF należy dwukrotne nieopublikowanie informacji o znaczącej zmianie informacji poufnych dotyczących: podwyższenia kapitału zakładowego w drodze emisji nowych akcji na okaziciela serii E1 i E2 oraz scalenia akcji. Z przepisów art. 56 ust. 5 w zw. z ust. 2 pkt 1 ustawy o ofercie wynika obowiązek emitentów, których papiery wartościowe dopuszczone są do obrotu na rynku regulowanym, do przekazywania Komisji, spółce prowadzącej rynek regulowany oraz do publicznej wiadomości – w formie raportów – informacji stanowiących znaczące zmiany informacji poufnych niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin.

Podsumowując, w związku z zaistniałymi naruszeniami obowiązków informacyjnych w zakresie publikacji raportów okresowych oraz brakiem publikacji informacji o znaczącej zmianie informacji poufnej, w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia, mającej fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania rynku kapitałowego, zasady przejrzystości.

5. Komisja zapoznała się z informacjami na temat:

• oprocentowania depozytów oferowanego przez banki komercyjne,
• metodyki badania i oceny nadzorczej (BION) banków.

6. Kolejne posiedzenia KNF są zaplanowane na:

• 27 stycznia 2015 r.
• 10 lutego 2015 r.
• 24 lutego 2015 r.
• 10 marca 2015 r.
• 24 marca 2015 r.
• 9 kwietnia 2015 r.

Źródło: Komisja Nadzoru Finansowego