Komentarz ZBP do opinii Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie C-76/22 dotyczącej prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w razie przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego
Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości UE w dniu 22 lutego 2024 r. przedstawił swoją opinię w sprawie C-76/22 dotyczącej przewidzianego w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w razie przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego.
Rzecznik Generalny nie odniósł się do pytania pierwszego, sprowadzającego się do ustalenia, czy prowizja z tytułu udzielenia kredytu hipotecznego stanowi koszt objęty zakresem obniżki przewidzianej w art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE.
Zgodnie z zaleceniem TSUE miał odnieść się jedynie do pytania drugiego o metodologię obliczenia obniżki kosztów składających się na całkowity koszt kredytu w przypadku, gdy ma miejsce przedterminowa spłata. Być może jest to związane z tym, że TSUE orzekł już – co zauważa też Rzecznik – w przedmiocie obniżenia całkowitego kosztu kredytu na rzecz konsumenta w następstwie przedterminowej spłaty w tego rodzaju umowach.
W wyroku z dnia 9 lutego 2023 r. w sprawie C-555/21 TSUE dokonał wykładni art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE i przyjął, że „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty tego kredytu obejmuje wyłącznie odsetki i koszty, których wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy o kredyt”.
Zdaniem TSUE nieco inny jest kontekst i cele tej regulacji w porównaniu z dyrektywą 2008/48/WE[1].
Stąd też wnioski wynikające z wyroku TSUE z dnia 11 września 2019 r., C-383/18 nie znajdują pełnego zastosowania na poziomie dyrektywy 2014/17/UE.
[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG; Dz. U. 2008, L 133, s. 66.
Drugie pytanie sądu odsyłającego
TSUE poinformował o tym wyroku sąd zadający pytanie prejudycjalne, jednak ten w dniu w dniu 22 marca 2023 r. (a więc przed wydaniem uchwały przez polski Sąd Najwyższy) podtrzymał swój wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. W uchwale z dnia 31 maja 2023 r. Sąd Najwyższy (III CZP 144/22) odwołał się do wyroku TSUE w sprawie C-555/21 i przyjął, że „Prowizja za udzielenie kredytu hipotecznego ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, jeżeli jej wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy”.
W pytaniu drugim sąd odsyłający zastawia się, czy właściwa jest jedna z dwóch metod:
- proporcjonalna do relacji okresu, przez który umowa nie będzie wykonywana (wobec wcześniejszej spłaty) do pierwotnie umówionego okresu, przez który miała trwać;
- proporcjonalna do utraty spodziewanych korzyści przez kredytodawcę, tj. do relacji odsetek pozostałych do spłaty po wcześniejszej spłacie kredytu (należnych za okres od dnia po rzeczywistej całkowitej spłacie do dnia pierwotnie uzgodnionego całkowitej spłaty) do odsetek należnych za cały pierwotnie uzgodniony okres trwania umowy kredytowej.
Dyrektywa nie narzuca i nie zakazuje konkretnej metody obliczania kosztu kredytu
Zdaniem Rzecznika Generalnego art. 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE nie ustanawia konkretnej metody obliczania obniżki całkowitego kosztu kredytu w odniesieniu do kosztów przypadających na pozostały okres obowiązywania umowy. Dyrektywa ani nie narzuca, ani nie zakazuje konkretnej metody.
Rzecznik nie znajduje w celu polegającym na osiągnięciu „wysokiego poziomu ochrony konsumentów” wystarczającego uzasadnienia dla wyboru jednej metody z wyłączeniem drugiej. Nie widzi także konieczności, aby wnioskować z tego celu, że prawodawca europejski preferował określone kryterium obliczania obniżki spośród wszystkich dopuszczalnych kryteriów.
Opinia Rzecznika Generalnego TSUE nie ma charakteru wiążącego. Treść opinii stanowi jednak wsparcie dla sędziów TSUE i punkt wyjścia do wewnętrznej dyskusji na temat ostatecznego kształtu wyroku.
