KNF apeluje o ostrożność przed zakupem weksli inwestycyjnych

Dla przedsiębiorców jest to nowy sposób na pozyskiwanie kapitału od inwestorów bez konieczności ubiegania się o kredyty bankowe czy emitowania obligacji.

Czym jest weksel inwestycyjny? Co się dzieje z pieniędzmi?

Weksel inwestycyjny to tak naprawdę połączenie weksla i pożyczki. W procesie tym uczestniczą: Inwestor (czyli Ty), Spółka i Przedsiębiorca. W skrócie wygląda to tak: wpłacasz pieniądze i nabywasz od Spółki wystawiony przez nią weksel inwestycyjny, następnie Spółka, korzystając z wpłaconych przez Ciebie pieniędzy, udziela pożyczki Przedsiębiorcy.

Finalnie Przedsiębiorca pożycza pieniądze od Spółki i jako właściciel nieruchomości ustanawia na niej hipotekę zabezpieczającą pożyczkę. Czyli kupujesz weksel inwestycyjny Spółki, ale tak naprawdę pożyczasz pieniądze dla Przedsiębiorcy na realizację jego inwestycji.

Przed decyzją o ewentualnym zakupie weksla inwestycyjnego warto zadać sobie pytania:

‒ czy weksel inwestycyjny to rzeczywiście inwestycja,

‒ w co naprawdę inwestujesz, kupując weksel inwestycyjny Spółki, 

‒ kto korzysta z Twoich pieniędzy i od czego zależy Twój zysk,

‒ czy informacje o gwarantowanej stopie zwrotu i bezpieczeństwie inwestycji, są wiarygodne,

‒ czy zainwestowane przez Ciebie środki objęte są ochroną prawną i czy masz szansę je odzyskać,

‒ czy sprzedaż weksli inwestycyjnych jest nadzorowana przez instytucję państwową.

Weksle inwestycyjne ‒ prawnie nieistniejące pojęcie

W przepisach nie istnieje pojęcie „weksla inwestycyjnego”. Jest to połączenie weksla i pożyczki. Trzeba pamiętać, że celem „zwykłego” weksla jest dodatkowe zabezpieczenie długu, nie pełni on funkcji inwestycyjnej.

Dlaczego więc stosowane jest takie określenie? Co kryje się za taką hybrydą?

Czytaj także: W czasie epidemii oszuści nie próżnują. Forum Technologii Bankowości Spółdzielczej 2020

Schemat działania

Inwestor może nie uświadamiać sobie, że tak naprawdę za pośrednictwem Spółki pożyczył swoje pieniądze jakiemuś Przedsiębiorcy, z którym nie łączy go żadna umowa. Jednak to powodzenie działań Przedsiębiorcy ma zapewnić wypracowanie zysku i zwrot środków Inwestora.

Pieniądze na wypłatę odsetek i zwrot kwoty nabytego weksla pochodzą ze środków zwróconych Spółce przez Przedsiębiorcę z tytułu udzielonej pożyczki (pożyczkobiorcy). Pożyczka ta może być zabezpieczona na nieruchomości należącej do Przedsiębiorcy.

Zdarza się, że Inwestor nabywa od Spółki weksel z dyskontem, za który w momencie zakupu płaci odpowiednio mniej niż wynika to z wartości weksla. Przy wykupie Spółka wypłaca całą wartość. To dyskonto jest uproszczoną formą odsetek od inwestycji. Aby zwrócić  równowartość weksla po zakończeniu inwestycji, Spółka musi pozyskać środki od Przedsiębiorcy.

Opisane cechy weksla inwestycyjnego istotnie wpływają na różne ryzyka, które ponosi Inwestor.

Bezpieczeństwo inwestycji

Spółki sprzedające weksle inwestycyjne, obiecują ich nabywcom wysoki, niezależny od wahań rynkowych zysk (co najmniej kilkukrotnie przewyższający oprocentowanie lokat bankowych). Inwestycje w weksle reklamują jako alternatywę dla tradycyjnych form inwestowania pieniędzy (np. lokata bankowa) lub jako bezpieczną inwestycję opartą na nieruchomościach.

Inwestor powinien być świadomy, że nie ma bezpiecznych inwestycji ‒ każda inwestycja jest obarczona ryzykiem ‒ im wyższa stopa zwrotu, tym wyższe ryzyko.

Dlatego Inwestor powinien się upewnić, czy informacja o gwarantowanej stopie zwrotu (np. 10% w skali roku) i bezpieczeństwie inwestycji jest wiarygodna oraz czy istnieją analizy i dokumenty, które to potwierdzają.

Jeśli Spółka oferuje Inwestorowi wysoką stopę zwrotu może to oznaczać, że koszty tego rodzaju finansowania dla Przedsiębiorcy są o wiele wyższe niż przy użyciu tradycyjnych metod. Być może z powodów, które nie są ujawniane Inwestorowi, Przedsiębiorca nie może liczyć na kredyt bankowy lub wyemitowanie obligacji.

Inwestor musi pamiętać, że nie jest stroną umowy pomiędzy Spółką a Przedsiębiorcą i dlatego może nie otrzymać rzetelnych informacji o Spółce, kondycji finansowej Przedsiębiorcy, wartości zabezpieczenia weksla inwestycyjnego, ryzyku ani przedsięwzięciu, na którego realizację powierza swoje środki.

Inwestor powinien dysponować rzetelnymi informacjami o inwestycji i ryzykach z nią związanych, i nie powinien opierać się jedynie na zapewnieniach Spółki.

Czytaj także: KNF: dwa nowe podmioty na liście ostrzeżeń publicznych

Ryzyka związane z inwestycją

Główne ryzyka związane z wekslami inwestycyjnymi związane są z ich wystawieniem oraz sposobem wykorzystania i zabezpieczenia środków Inwestora (nabywcy weksla) przez Spółkę:

‒ Brak odpowiedniej ochrony prawnej środków Inwestora. Weksel inwestycyjny nie jest papierem wartościowym w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i nie stosuje się do niego przepisów ustawy o ofercie publicznej.

Spółka jako wystawca weksla inwestycyjnego nie jest zobowiązana do przedstawiania Inwestorowi żadnych informacji, które byłyby określone w przepisach prawa. Oznacza to, że Inwestor może otrzymać tylko takie informacje, jakie Spółka uzna za stosowne, a nawet żadnych.

Inwestor musi także na własną ręką weryfikować informacje, jeśli je otrzyma. Wszelkie zapewnienia ze strony Spółki o gwarantowaniu wobec Inwestora spłaty pożyczki przez Przedsiębiorcę lub powoływanie się na zabezpieczenie na nieruchomości, nie zmniejszają ryzyka utarty środków przez Inwestora.

‒ Brak informacji o emisjach weksli inwestycyjnych. Weksle inwestycyjne nie podlegają obowiązkowej rejestracji w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (inaczej niż obligacje). Nie ma więc żadnego rejestru, w którym Inwestor może sprawdzić, jaka jest wartość weksli inwestycyjnych wystawionych przez Spółkę, udzielonych przez nią dotąd pożyczek dla Przedsiębiorców i realizowanych wykupów weksli. Inwestor musi opierać się wyłącznie na informacjach pochodzących od Spółki.

‒ Brak spłaty pożyczki przez Przedsiębiorcę. Inwestor nie jest bezpośrednim pożyczkodawcą dla Przedsiębiorcy. Jeśli jednak działalność Przedsiębiorcy nie przyniesie oczekiwanych zysków, Inwestor może nie odzyskać swoich pieniędzy od Spółki. Będzie ich musiał dochodzić w drodze egzekucji z nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie pożyczki.

Może to być  utrudnione ze względu na skomplikowaną ścieżkę wezwania do wykupu weksla, ograniczeniem czasowym obowiązywania zabezpieczenia hipotecznego, zaniżoną wycenę nieruchomości czy problemy z prawem jej własności.

Brak nadzoru nad wekslami inwestycyjnymi

Weksle inwestycyjne nie są objęte gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W przypadku upadłości Przedsiębiorcy albo Spółki wystawiającej weksle inwestycyjne, Inwestor może nie odzyskać swoich pieniędzy.

Spółka wystawiająca weksel inwestycyjny nie podlega nadzorowi KNF. Inwestor nie może więc liczyć na zastosowanie środków nadzorczych przysługujących KNF w stosunku do podmiotów rynku finansowego.

Spółka nie ma zwykle także statusu podmiotu rynku finansowego. W przypadku problemów z wykupem weksla inwestycyjnego lub spłatą odsetek, Inwestor nie może liczyć na interwencję Rzecznika Finansowego.

W związku z tym, Inwestor musi liczyć się z tym, że w razie sporów czy upadłości Spółki lub Przedsiębiorcy, musi sam dochodzić swoich roszczeń przed sądem.

Czytaj także: KNF: zysk domów maklerskich w 2019 roku spadł aż o 82 proc. rdr