Jest projekt rozporządzenia Ministra Finansów ws. zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) z tytułu kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe
Projektowane rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) w związku z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 2167), które zaniechaniem poboru podatku objęło dochody (przychody) uzyskane od dnia 1 styczna 2017 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. W stosunku do rozporządzenia z dnia 21 listopada 2017 r. proponowany projekt rozporządzenia nie przewiduje zmian merytorycznych i zawiera propozycję zaniechania poboru:
1) podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodów (przychodów) osób fizycznych z tytułu:
umorzonych kwot wierzytelności z tytułu zabezpieczonych hipotecznie kredytów zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe;
świadczeń w związku z zastosowaniem ujemnego oprocentowania kredytów zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe w walucie obcej lub w polskich złotych, lecz nominowanych lub indeksowanych do waluty obcej
udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty, których działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnione do udzielania kredytów (pożyczek) na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania;
2) podatku dochodowego od osób prawnych od podatników, których działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionych do udzielania kredytów (pożyczek) na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania, od dochodów odpowiadających równowartości umorzonych wierzytelności z tytułu kredytów, od tej części kapitału, od której następuje zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.
Wnioskodawcą wydania projektowanego rozporządzenia jest ZBP
Wnioskodawcą wydania projektowanego rozporządzenia, analogicznie jak miało to miejsce w przypadku rozporządzenia z dnia 21 listopada 2017 r., jest Związek Banków Polskich, który wskazał na działania polskiego sektora bankowego podejmowane po decyzji Szwajcarskiego Banku Centralnego o uwolnieniu kursu franka szwajcarskiego, ogłoszonej w dniu 15 stycznia 2015 r., powodującej wzrost wysokości rat kredytów hipotecznych w walucie szwajcarskiej. Działania te mają na celu ograniczenie negatywnych skutków wynikających ze zmiany kursu waluty szwajcarskiej na możliwość terminowej spłaty kredytów mieszkaniowych denominowanych w tej walucie przez polskich obywateli. Jednym z działań restrukturyzacyjnych kredytów hipotecznych dla klientów, którzy zaciągnęli kredyt na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych i wykorzystują tę nieruchomość na te cele jest, w przypadku wyczerpania innych możliwości, częściowe umorzenie spłaty kredytu, w tym jego części kapitałowej.
Ponadto w wyniku stosowania przez instytucje udzielające kredytów ujemnych stóp procentowych mają miejsce przypadki, w których kredytodawca nalicza ujemne oprocentowanie kredytu, tj. de facto kredytobiorca nie jest zobowiązany nie tylko do zwrotu odsetek, ale również części kapitału. W takim przypadku, tj. wskutek zapłaty kwoty kredytu poniżej jego nominalnej wartości (kwoty przypadającej na spłatę kredytu) po stronie kredytobiorcy powstałby przychód. W obecnym stanie prawnym, wobec upływu terminu obowiązywania rozporządzenia z dnia 21 listopada 2017 r., umorzone wierzytelności wobec banku z tytułu kredytu (w tym odsetki wymagalne) na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.), stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1, który powstał w dniu umorzenia. Przychód ten podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach, według obowiązującej skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy. Analogicznie w sytuacji zapłaty kredytu poniżej istniejącego zobowiązania (należności głównej), powstaje przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej. W konsekwencji, na banku ciąży obowiązek sporządzenia i przesłania podatnikowi i właściwemu dla podatnika urzędowi skarbowemu informacji o wysokości przychodów uzyskanych w roku podatkowym (PIT-11) w terminie i na zasadach określonych w art. 42a ustawy. Podatnik, któremu bank umorzył kwoty wierzytelności z tytułu kredytu jest natomiast obowiązany do uwzględnienia takiego przychodu w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym go uzyskał i obliczenia należnego podatku od łącznej sumy dochodów. Jednakże wciąż aktualne pozostają argumenty ZBP, o tym, że decyzje kredytodawców o częściowym umorzeniu spłaty kredytu, nie powinny wiązać się dla kredytobiorców z koniecznością opodatkowania dochodu uzyskanego z tytułu tego umorzenia. Skoro bowiem kredytobiorcy stracili możliwość regulowania zobowiązań wobec podmiotu udzielającego kredytu, tym bardziej będą mieli trudności w zapłaceniu podatku dochodowego od osób fizycznych należnego z tytułu otrzymania przysporzenia majątkowego w postaci umorzenia tych zobowiązań. ZBP wskazał, iż racjonalność ekonomiczną dla kredytobiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, może nieść jedynie synergia działań ze strony kredytodawców oraz państwa.
Ponadto ZBP zauważył, że ewentualne stosowanie przez banki ujemnych stóp referencyjnych będzie powodować dodatkowe obciążenia w zakresie zarządzania poborem podatku, które byłyby niewspółmiernie wysokie w porównaniu do korzyści fiskalnych wynikających z objęcia dochodów, powstałych po stronie osób fizycznych w związku z zastosowaniem tych ujemnych stóp procentowych, podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Powyższe argumenty skłoniły Ministra Finansów do wydania rozporządzenia z dnia 21 listopada 2017 r. Ponieważ sytuacja tych kredytobiorców zasadniczo nie uległa zmianie, stąd też proponuje się wydanie kolejnego rozporządzenia, w którym zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych obejmie umorzone kwoty wierzytelności z tytułu zabezpieczonych hipotecznie kredytów udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, jeżeli hipotekę ustanowiono na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, w związku z otrzymaniem przez osoby fizyczne kredytu na własne cele mieszkaniowe.
Projekt został przekazany do uzgodnień resortowych i opiniowania.
