Jaki wpływ na gospodarkę będzie miało starzejące się społeczeństwo
Według danych ONZ, do roku 2050 średni oczekiwany czas życia przekroczy 77 lat i wydłuży się o 7 lat, w porównaniu ze średnią długością życia prognozowaną na lata 2010-2015. Do roku 2050 udział osób w wieku 60+ w ogólnej światowej populacji ludności ma przekroczyć 21 proc. (w 2017 r. było to około 13 proc.), przy czym szacunki mówią, że to Europa będzie najszybciej starzejącym się regionem świata – do 2050 roku udział grupy wiekowej 60+ ma sięgnąć tu 34 proc.
W Polsce sytuacja demograficzna wygląda podobnie. Z danych GUS wynika, że liczba osób w wieku powyżej 65. roku życia oraz odsetek osób w wieku powyżej 85. roku życia wzrośnie z 15,6 proc. i 1,8 proc. w 2015 r. odpowiednio do 23,2 proc. i 3,1 proc. w 2035 r. i dalej w 2050 r. do 32,7 proc. i 6,1 proc. Zmiany w strukturze demograficznej w naturalny sposób wymuszają zmiany gospodarcze.
– To właśnie osoby w wieku 60+, których siła nabywcza, w wyniku zmian w strukturze społeczeństwa, wciąż rośnie, stają się obecnie coraz bardziej znaczącą i przyszłościową grupą konsumentów. W Europie będzie to jednocześnie najszybciej rosnąca grupa nabywców. Można zatem oczekiwać, że właśnie firmy i sektory gospodarki, które skoncentrowane są na zaspokajaniu potrzeb osób starszych, w najbliższych dziesięcioleciach będą rosły najszybciej – podkreśla Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM. Ten coraz bardziej zauważalny trend zyskał już miano „srebrnej gospodarki” („silver economy”), a coraz częściej spotkać się można także niezbyt fortunne określenie „silver tsunami”. – Srebrna gospodarka to przecież przejaw postępu, efekt pozytywnej zmiany coraz dłuższego życia i cieszenia się zdrowiem. Nie powinniśmy się tej zmiany bać, tylko odpowiednio się do niej przygotować – dodaje.
Senior aktywny i świadomy
Według raportu GUS dotyczącego jakości życia osób starszych w Polsce, 55 proc. osób w wieku 65+ ocenia swoje materialne warunki życia jako dobre, a 35 proc. osób w tej grupie wiekowej dobrze ocenia swoją sytuację finansową. Aż 73 proc. respondentów zadeklarowało ogólne zadowolenie z życia. Z tego samego raportu wynika, że z komputera i Internetu korzysta już ponad 20 proc. seniorów, przy czym 16 proc. korzystających poszukuje w Internecie niezbędnych informacji, 9 proc. korzysta z bankowości internetowej, a 7 proc. z portali społecznościowych. Aż 29 proc. badanych seniorów odbyło wyjazdy w celach turystycznych w ostatnich 12 miesiącach. – Wyraźnie obserwujemy zwiększającą się aktywność seniorów w różnych dziedzinach życia, a także chęć korzystania z życia również na emeryturze. Spójrzmy choćby na sposoby spędzania wolnego czasu – seniorzy coraz częściej wybierają różne formy dokształcania się: Uniwersytety Trzeciego Wieku czy kursy w ramach Uniwersytetów Otwartych, pragną również rozwijać zainteresowania, na które wcześniej brakowało im czasu lub pieniędzy – zauważa Robert Majkowski Prezes Zarządu Funduszu Hipotecznego DOM.
Według GUS, blisko 30 proc. seniorów w wolnym czasie poświęca czas na hobby i rozwijanie swoich zainteresowań. GUS podaje również, że w roku akademickim 2014/2015 w całej Polsce działało 575 Uniwersytetów Trzeciego Wieku, a z ich oferty edukacyjnej korzystało 96 370 słuchaczy.
Zmiany u osób starszych zachodzą również w sferze zachowań konsumenckich. – Seniorzy coraz częściej oczekują indywidualnego podejścia do ich potrzeb, a jednocześnie, m.in. w wyniku prowadzonych kampanii społecznych i edukacyjnych, stają się coraz bardziej uważni i świadomi praw, które im przysługują. Coraz chętniej poszukują dodatkowych informacji o produktach i usługach czy korzystają z możliwości reklamacji – wyjaśnia Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM. – Seniorzy są jednocześnie dużo bardziej wymagającą grupą nabywców, często bowiem, ze względu na wiek i wynikające z niego ograniczenia, potrzebują więcej czasu na podjęcie decyzji zakupowej, dokładniejszej informacji i większej pomocy ze strony sprzedawcy – dodaje.
Rosnąca siła nabywcza „silver generation”
W 2015 roku Bank of America Merrill Lynch szacował wartość „silver economy” na 7 bilionów dolarów rocznie, co czyni ją trzecią największą gospodarką na świecie. Według tych samych prognoz, do 2020 roku tylko prywatna siła nabywcza osób w wieku 60+ osiągnąć ma wartość 15 bilionów dolarów na całym świecie, a nie należy zapominać również o wydatkach publicznych związanych ze starzeniem się ludności, które w samej Unii Europejskiej stanowią średnio około 25 proc. unijnego PKB.
W Polsce, w 2016 roku udział grupy konsumentów zwanej umownie „silver generation” w całkowitej wartości zakupów dokonywanych przez polskie gospodarstwa domowe wyniósł blisko 30 proc. Z prognoz analityków GfK, opisanych w raporcie z badania „Silver Generation” wynika, że w 2035 roku udział ten wzrośnie do 36,9 proc. Według tego samego badania, osoby w wieku 60+ dysponują 21 proc. ogólnej siły nabywczej polskiej populacji. Rosnącą siłę nabywczą „silver generation” i zmiany w zachowaniach konsumenckich seniorów obserwują i coraz bardziej doceniają przedsiębiorcy. Wśród przykładów sektorów i branż, odnoszących znaczące korzyści ze srebrnej gospodarki, najczęściej wymienia się oczywiście dobra konsumpcyjne, zdrowie (w tym sprzęt medyczny i rehabilitacyjny, farmaceutyki i e-zdrowie) oraz wellness i urodę. Nie wolno jednak zapomnieć o coraz bardziej rozwijających się usługach i produktach z dziedzin takich jak: bezpieczeństwo (monitoring czy ochrona mienia), kultura i edukacja (wspomniana wcześniej szeroka oferta zajęć uniwersyteckich i kursów dla seniorów), rozrywka i hobby, podróże, transport osobisty czy usługi finansowe.
Silver economy – wszystkie ręce na pokład
Instytut Transportu Samochodowego (ITS) podaje, że seniorzy są obecnie najszybciej rosnącą grupą kierowców. Nic więc dziwnego, że powstają specjalne oferty szkoleń, kierowane do seniorów, jak np. Pakiet edukacyjny „Kierowca 50+”. Seniorzy aktywnie podróżują nie tylko samochodem. Chętnie wybierają też wyjazdy zorganizowane – dostrzegają to biura podróży i uzupełniają swoją ofertę o propozycje kierowane do starszych turystów (Warta Senior Travel, Neckermann, Itaka), tym bardziej, że seniorzy korzystać mogą z dofinansowania w ramach programu Europe Senior Tourism.
Silver generation nie boi się także nowych technologii, a odpowiedzią na ich potrzeby w tym zakresie są już coraz częściej spotykane smartfony i komputery dla seniorów – z większymi przyciskami, powiększoną czcionką czy reagujące na komendy głosowe. Osoby starsze robią również zakupy online – według raportu CBOS z 2015 roku, stanowią one 28 proc. kupujących w sieci. Seniorzy chętnie korzystają też z bankowości elektronicznej. Co ciekawe, jest to grupa, która aktywnie korzysta z usług bankowych i finansowych w ogóle. Warto przy tym zwrócić uwagę na niezwykle szeroki asortyment tego rodzaju produktów, kierowanych do starszych nabywców, począwszy od kont bankowych ROR i produktów oszczędnościowych (w ofercie np. Banku Pocztowego, Bank Pekao, SGB-Bank), poprzez różnego rodzaju pożyczki gotówkowe czy kredyty (dostępne np. w PKO BP czy BZ WBK), ale także sposoby radzenia sobie z ich późniejszą spłatą.
Odrębną usługą jest renta dożywotnia, która skierowana jest do osób w wieku 60+, posiadających własną nieruchomość. To rozwiązanie, znajdujące się w ofercie Funduszy Hipotecznych, polega na wypłacie dożywotniego miesięcznego świadczenia pieniężnego, w zamian za prawo do dysponowania nieruchomością przez Fundusz po śmierci seniora. Jak działa taki produkt, tłumaczy Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM – Senior otrzymuje comiesięczną rentę na podstawie indywidualnie przygotowanej umowy w formie aktu notarialnego. Taki comiesięczny, dożywotni zastrzyk finansowy dla jednych może być rozwiązaniem problemów materialnych, innym zaś pozwoli po prostu na podniesienie standardu codziennego życia, jako dodatek do już wypłacanej emerytury. Niezależnie jednak od motywacji jest to bezpieczny, stały i pewny wpływ do budżetu seniora – wyjaśnia Majkowski.
Źródło: Fundusz hipoteczny DOM
