Jak inwestować bez ryzyka

Produkty strukturyzowane z roku na rok stają się coraz bardziej popularne wśród polskich inwestorów. Wpływ na to ma bez wątpienia podstawowa cecha struktur, czyli połączenie ochrony zainwestowanego kapitału (najczęściej 100%) z możliwością uzyskania atrakcyjnych zysków, płynących z różnorodnych rynków. Nie mniej jednak, aby inwestycja w tego typu rozwiązanie była satysfakcjonująca należy ją zrozumieć i zwrócić uwagę na kilka elementów.

Czym są produkty strukturyzowane?

Struktury powstają poprzez połączenie dwóch elementów – obligacji (lub depozytu) i przynajmniej jednego instrumentu pochodnego (opcji). Celem pierwszego z nich – na którego zakup przeznacza się większość ze środków wpłaconych przez klienta (85% – 90%) – jest ochrona zainwestowanego kapitału na koniec trwania produktu. Ochrona ta może być częściowa (np. 90%) lub pełna (100%). Jest ona możliwa dzięki temu, że cześć pieniędzy, która może zostać utracona poprzez inwestycje w opcję rekompensują odsetki od obligacji czy depozytu.

Wysokie zyski jakie uzyskują produkty strukturyzowane generuje instrument finansowy zwany opcją. Mimo, że w opcje inwestowana jest stosunkowo niewielka część pieniędzy, to dzięki dźwigni finansowej możliwe jest uzyskanie atrakcyjnych wyników. Opcja jest swego rodzaju „zakładem” o to jak zachowa się w przyszłości instrument bazowy, którym mogą być np. ceny akcji, surowców, walut, indeksów giełdowych, poziom inflacji czy nawet… wyniki drużyny żużlowej. Wygrana w takim zakładzie może przynieść bardzo duże korzyści.

Produkty strukturyzowane nie są jednorodną grupą produktów. Różnią się między sobą m.in. konstrukcją prawną („opakowaniem”), rodzajem zastosowanego instrumentu bazowego, formułą wypłaty, udziałem w zysku (tzw. partycypacją), czasem trwania inwestycji czy wreszcie wspomnianym poziomem ochrony kapitału. Dzięki temu klient ma możliwość znalezienia produktu odpowiadającego jego potrzebom.

Jak wybrać dobry produkt strukturyzowany?

Decydując się na inwestycję w produkt strukturyzowany należy przede wszystkim dokonać wnikliwej analizy i ocenić potencjał wzrostowy (lub spadkowy) instrumentu bazowego, od którego będą zależały wyniki produktu. Istotny jest również poziomu partycypacji, czyli udział w zyskach (w trakcie subskrypcji jest on zazwyczaj podawany w przedziale). Dodatkowo, w przypadku produktów opartych na notowaniach indeksów giełdowych czy też cen surowców, bardzo ważny dla powodzenia inwestycji jest moment startu produktu.

Trochę odmiennie wygląda sytuacja przy strategiach aktywnie zarządzanych lub inwestujących w wiele klas aktywów, które teoretycznie mają zarabiać w każdych warunkach rynkowych. Tutaj należy spojrzeć w pierwszej kolejności na wyniki historyczne i jak radziły sobie strategie w różnych sytuacjach rynkowych. Nie bez znaczenia jest również czas trwania produktu – zazwyczaj produkty krótkie do 1,5 roku mają mniejszy potencjał zysku niż produkty 2-3 letnie. Wynika to z faktu, że przy krótkich strukturach prawie cały kapitał zainwestowany przez klienta jest przeznaczany na cześć bezpieczną (obligacje/depozyt), a bardzo mało na opcję – przez co trzeba stosować dodatkowe modyfikacje np. ograniczając maksymalny zysk z inwestycji (tzw. cap) lub bardzo obniżając partycypację w wynikach.

Ważnym elementem każdej struktury jest mechanizm lub formuła wypłaty. W skrócie to konkretny wzór pokazujący w jaki sposób będzie wyliczony potencjalny zysk (premia) z produktu na koniec inwestycji. Wzór ten zależy w dużej mierze od rodzaju zastosowanej opcji. Wśród najczęściej stosowanych znajdują się opcje europejskie (waniliowe), azjatyckie (uśrednianie), barierowe typu knock-out (dezaktywujące się) oraz autocall.

Wybrać opcję europejską czy azjatycką?

Gdy w produkcie strukturyzowanym wykorzystywana jest opcja europejska wypłata jest wprost proporcjonalna (przy 100% partycypacji) do wzrostu (lub spadku) instrumentu bazowego od momentu rozpoczęcia inwestycji do ustalonego wcześniej dnia. Zaletą tego typu rozwiązania jest prostota i duży potencjał zysku jeśli instrument bazowy zarobi.

Z kolei przy opcjach azjatyckich wypłata jest uzależniona od średnich zmian wartości indeksu w pewnym okresie czasu. Oznacza to, że jeśli nastąpi dynamiczny wzrost indeksu bazowego uśrednianie będzie działać jak swego rodzaju „hamulec”, natomiast negatywne zmiany instrumentu bazowego w ostatnich miesiącach przed końcem inwestycji będą miały nieznaczny wpływ na wynik produktu.

Kolejnym ciekawym rozwiązaniem są produkty oparte o opcje barierowe typu knock-out (dezaktywujące się). Do pewnego, ustalonego poziomu zachowują się tak samo jak opcje waniliowe. Jednakże po przebiciu przez instrument bazowy poziomu bariery opcja dezaktywuje się a produkt kończy się bez zysku lub jest obniżana partycypacja w zysku.

Warte uwagi są również struktury oparte o opcje autocall. Umożliwią one zakończenie inwestycji przed czasem w przypadku spełnienia określonych warunków (np. wzrost notowań akcji 3 spółek) i wypłatę premii znanej już w momencie przystępowania do produktu.

Jeśli chodzi o konstrukcję prawną to najpopularniejszą grupę stanowią struktury pod postacią polis ubezpieczeniowych. W 2012 roku stanowiły one około 60% wszystkich dostępnych produktów. W ramach tej grupy można spotkać polisy z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK) oraz atrakcyjniejsze polisy na życie i dożycie. Olbrzymią zaletą tej ostatniej konstrukcji jest to, że  potencjalny zysk jest wypłacany w formie świadczenia ubezpieczeniowego, dzięki czemu jest zwolniony z podatku od zysków kapitałowych. Niemniej jednak, trzeba podkreślić, że tego typu produkty są coraz „droższe” w konstruowaniu oraz KNF spogląda na nie nieprzychylnym okiem (ze względu na brak podatku) stąd ilość ofert z roku na rok niestety maleje.

Piotr Nowak
Dyrektor ds. Produktów Inwestycyjnych i Ubezpieczeniowych firmy Expander Advisors