Inwestycje: Wspólna waluta Europy

Michał Wodziński

Jak na tak krótkie dzieje euro odniosło niebywały sukces. Mimo kryzysu jest to już waluta ciesząca się ogromnym prestiżem. Do tego stopnia, że przyjęły ją jednostronnie za swoją takie państwa, jak Kosowo czy Czarnogóra.

Jednak wspólna waluta Europy nie jest wymysłem XX-wiecznym. Wręcz przeciwnie. Europa miewała wspólną walutę od czasów starożytnych.

Srebro

Na początku miernikiem wartości i medium wymiany były metale szlachetne, głównie srebro. Stempel na monecie informował jedynie o tym, że ktoś ręczy za jej wagę i próbę. Płacono więc monetami, prętami srebrnymi, połamaną biżuterią…

Skoro moneta była jedynie kawałkiem srebra – wszystkie monety kursowały wszędzie. W Europie płacono zatem „walutami” aktualnie najsilniejszych gospodarczo państw. Najpierw napływały do nas drachmy greckie, później denary rzymskie, jeszcze później dirhemy arabskie. Co ciekawe, przeważnie w Europie (poza macierzystym państwem) kursował zazwyczaj tylko jeden gatunek pieniędzy. Na przykład w Rzymie obowiązywał skomplikowany system monetarny oparty na trzech kruszczach – miedzi, srebrze i złocie. Ale kupcy rzymscy udający się poza limes wymieniali wszystkie swoje pieniądze na denary i tylko denarami płacili barbarzyńcom. Świadczą o tym wykopaliska – monety innych niż najpospolitszy nominałów praktycznie w nich nie występują. Skoro każda z monet była dokładnie tyle samo warta – liczono je na sztuki.

Denary

Wróciły razem z cesarstwem. Jako pierwszy bił je frankoński Pepin I Mały (751-68), ale szerzej wprowadził na zachodzie Europy pod koniec VIII w. Karol Wielki. Jego funt o wadze ok. 480 g, dzielił się na 20 solidów (szelągów), każdy po 12 denarów. W ten sposób zgodnie z karolińską stopą menniczą wybijano 240 denarów wagi ok. 1,7 g z funta czystego srebra. Później denary wybijały niemal wszystkie państwa średniowiecznej Europy. Denary dewaluowały się. W Polsce denary pierwszych Piastów ważyły jeszcze 1,5 g, Na przełomie XIII i XIV w. było to już tylko 0,12-0,15 g srebra. Tak niewielkie pieniążki nie nadawały się do większych transakcji. W dodatku denary przestały być międzynarodowe. Tempo dewaluacji denara w każdym państwie było inne. Denary węgierskie były znacznie lepsze od polskich, a krzyżackie gorsze.

Grosze

Opróżnione przez denary miejsce waluty światowej próbowały zająć rozmaite monety grubsze. Na naszych ziemiach bito kwartniki (Śląsk, Polska, Pomorze) i szelągi (Państwo Krzyżackie).