Inwestycje przedsiębiorstw zaczną rosnąć od II kwartału

Wzrost dynamiki nakładów na środki trwałe był efektem wyższych wkładów inwestycji w energetyce i przetwórstwie.

Wzrost dynamiki inwestycji przedsiębiorstw 50+ odnotowany w IV kw. 2020 r. był pozytywną niespodzianką

Ocena tendencji wzrostu inwestycji wymaga przenalizowania wzrostu nakładów na środki trwałe według formy własności przedsiębiorstw. W tym celu posłużyliśmy się danymi z bazy PONT Info. Informacje zawarte w bazie danych oparte są na pełnych, oficjalnych danych GUS zawartych w sprawozdaniach F-01 wypełnianych przez przedsiębiorstwa reprezentujące poszczególne działy gospodarki.

Zgodnie z danymi PONT Info, do wzrostu dynamiki przedsiębiorstw 50+ w IV kw. 2020 roku przyczyniło się przede wszystkim ożywienie inwestycji firm prywatnych – głównie krajowych, w mniejszym stopniu zagranicznych. Jednocześnie wkład inwestycji przedsiębiorstw kontrolowanych przez jednostki sektora publicznego (firmy z dominującym udziałem tego sektora w kapitale przedsiębiorstwa) zmniejszył się w IV kw.

Biorąc pod uwagę przebieg pandemii, w tym ostrzejszą od oczekiwań drugą falę oraz podwyższoną niepewność, wzrost dynamiki inwestycji przedsiębiorstw 50+ odnotowany w IV kw. 2020 r. był pozytywną niespodzianką.

W tym kontekście pojawia się pytanie czy tendencje odnotowane w IV kw. były początkiem ożywienia inwestycyjnego, czy też zwiększenie inwestycji w niektórych branżach miało raczej charakter przejściowy.

Według danych GUS, odsezonowane wykorzystanie mocy wytwórczych w przetwórstwie wyniosło w I kw. 77,9% i było tylko nieznacznie niższe niż przeciętnie w 2019 roku (81,4%), czyli przed wybuchem pandemii COVID-19.

W przeszłości bariera w postaci wysokiego stopnia wykorzystania mocy wytwórczych była głównym czynnikiem skłaniającym firmy do zwiększenia nakładów inwestycyjnych. Tym samym, wykorzystanie mocy produkcyjnych, które zwiększało się nieprzerwanie od II kw. 2020 r. może być sygnałem trwałości ożywienia inwestycyjnego. Jednakże inne wskaźniki, które zaprezentujemy poniżej, sugerują ostrożność przy formułowaniu takiego wniosku.

Czytaj także: Koronawirus w Polsce: odmrażanie gospodarki dopiero po majówce?

Wskaźnikiem, który jest pomocny w ocenie przyszłych tendencji w zakresie nakładów inwestycyjnych firm jest tzw. łączna wartość kosztorysowa inwestycji rozpoczętych. Jest to wartość nakładów na środki trwałe rozpoczynanych w okresie sprawozdawczym wynikająca z dokumentacji projektowo-kosztorysowej.

W drugiej połowie 2020 r. kosztorysowa wartość inwestycji rozpoczętych wyraźnie zmniejszyła się (o 7,5% r/r w III kw. i 27,1% w IV kw.). Będzie to czynnik hamujący ożywienie w inwestycjach przedsiębiorstw na początku 2021 roku

Na podstawie historycznych danych można zauważyć, że dynamika wartości kosztorysowej inwestycji rozpoczętych wyprzedzała zmiany w kształtowaniu się tempa wzrostu inwestycji przedsiębiorstw 50+ o około dwa trzy kwartały. Należy jednak pamiętać, że zależność ta osłabiła się w ostatnich trzech latach.

W drugiej połowie 2020 r. kosztorysowa wartość inwestycji rozpoczętych wyraźnie zmniejszyła się (o 7,5% r/r w III kw. i 27,1% w IV kw.). Uważamy, że będzie to czynnik hamujący ożywienie w inwestycjach przedsiębiorstw na początku 2021 roku. Z kolei wzrost dynamiki nakładów przedsiębiorstw 50+ odnotowany w IV kw. mógł być efektem kończenia projektów inwestycyjnych rozpoczętych na przełomie lat 2019 i 2020. Wówczas tempo wzrostu inwestycji rozpoczętych kształtowało się bowiem na dwucyfrowym poziomie.

Kolejnym źródłem informacji nt. przewidywanego kształtowania się inwestycji przedsiębiorstw jest badanie koniunktury GUS. Ankieta obejmuje tysiące podmiotów z branży przetwórstwa przemysłowego, zatrudniających co najmniej 9 pracowników. Formularz zawiera m.in. pytanie o oczekiwaną przez przedsiębiorstwa zmianę nakładów inwestycyjnych.

Tendencje obserwowane w badaniach koniunktury dotyczące aktywności inwestycyjnej firm przetwórstwa przemysłowego stanowią czynnik ryzyka w dół dla scenariusza ożywienia inwestycji przedsiębiorstw ogółem w 2021 roku

Wskaźnik koniunktury z ankiety inwestycyjnej liczony jest metodą średniej ważonej ze wszystkich odpowiedzi pojedynczych przedsiębiorstw na to pytanie (indeks ważony przychodami ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w przetwórstwie przemysłowym).

Zgodnie z wynikami ankiety przeprowadzonej w październiku 2020 roku, przedsiębiorstwa przewidywały spadek nakładów na środki trwałe w 2021 roku o 4,5% r/r, a zgodnie z wynikami ankiety przeprowadzonej w marcu br. oczekują spadku o 3,8% r/r w 2021 roku. Zarysowane powyżej tendencje obserwowane w badaniach koniunktury dotyczące aktywności inwestycyjnej firm przetwórstwa przemysłowego stanowią czynnik ryzyka w dół dla scenariusza ożywienia inwestycji przedsiębiorstw ogółem w 2021 roku.

Czytaj także: Pomimo niepewności nie grozi nam spadek PKB w roku 2021, dzięki eksportowi i przemysłowi

Ponadto, widzimy dwa kolejne czynniki ryzyka dla scenariusza wyraźnego ożywienia inwestycji przedsiębiorstw w 2021 roku. Na tle ostatnich lat dynamika produkcji dóbr inwestycyjnych dobrze korelowała z tempem wzrostu nakładów na środki trwałe 50+.

W II poł. 2020 r. dynamika tej produkcji kształtowała się w trendzie wzrostowym, z kolei w okresie styczeń‒luty 2021 r. obniżyła się, sygnalizując podobny kierunek zmian również w przypadku inwestycji.

Dodatkowo, należy zwrócić uwagę, że inwestycje przedsiębiorstw w II poł. ub. r. były napędzane głównie przez nakłady większych podmiotów (zatrudniających co najmniej 50 pracowników).

Z kolei dynamika nakładów mniejszych jednostek (zatrudniających 10-49 pracowników) kształtowała się na silnie ujemnym poziomie (-17,7% r/r w II poł. 2020 r. wobec -20,4% w I poł. 2020 r.). Choć inwestycje dużych firm stanowią ok. 2/3 całości nakładów przedsiębiorstw ogółem, to należy zwrócić uwagę, że klimat inwestycyjny w mniejszych podmiotach nie uległ znaczącej poprawie.

Podsumowując uważamy, że wzrost dynamiki inwestycji przedsiębiorstw 50+ odnotowany w IV kw. 2020 roku nie daje podstawy do rewizji całej naszej ścieżki inwestycji przedsiębiorstw ogółem w 2021 roku. Wprawdzie dynamika inwestycji przedsiębiorstw zwiększy się wyraźnie w I kw. br., ale będzie to rezultat przede wszystkim oddziaływania efektów niskiej bazy sprzed roku, a nie zwiększenia skłonności firm do inwestowania.

Od II kw. 2021 roku będziemy mieć do czynienia ze wzrostem inwestycji ogółem w ujęciu rocznym

Uwzględniając najnowsze dane uważamy, że roczna dynamika inwestycji firm ogółem będzie kształtowała się blisko zera w I kw. wobec wcześniej zakładanej wciąż ujemnie dynamiki. Tym samym zrewidowaliśmy nieznacznie w górę naszą prognozę inwestycji ogółem tylko w I kw. 2021 roku.

Podtrzymujemy nasz scenariusz, zgodnie z którym od II kw. 2021 roku będziemy mieć do czynienia ze wzrostem inwestycji ogółem w ujęciu rocznym. Prognozujemy, że w całym 2021 r. zwiększą się one o 3,8% wobec spadku o 8,4% w 2020 roku.

Jakub Borowski, Główny Ekonomista;

Krystian Jaworski, Starszy Ekonomista;

Jakub Olipra, Ekonomista;

Credit Agricole Bank Polska S.A.