Inwestycje: Obligacje społeczne

Wanda Pełka

Dzieje się tak w sytuacji, gdy każdego roku rządy wydają olbrzymie kwoty ze swoich budżetów na rozwiązanie problemów społecznych. Efektywność realizowanych programów jest często bardzo niska, co powoduje, że w kolejnych latach kwoty przeznaczane na cele społeczne stają się wydatkami sztywnymi.

Nowe rozwiązanie

Wiele przyczyn składa się na nieskuteczne finansowanie działań na rzecz rozwiązywania kwestii społecznych, w tym tworzenie budżetów i realizacja usług dla określonej liczby osób bez silnego ukierunkowania na rezultaty, brak właściwej ewaluacji programów uniemożliwiający realokację środków do instytucji świadczących efektywnie usługi społeczne, ograniczone środki budżetowe hamujące nowe inwestycje w sytuacji, gdy wiadomo, że ich brak będzie generował w kolejnych latach wzrost wydatków. Z powyższych względów niektóre kraje zaczęły wykorzystywać nowe mechanizmy finansowe służące eliminowaniu rażących problemów społecznych. Należą do nich Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Indie, a w Europie Wielka Brytania

Nowym rozwiązaniem jest mechanizm określany mianem obligacji społecznych, w ramach którego angażuje się inwestorów prywatnych, w tym banki, osoby fizyczne i innych uczestników rynku kapitałowego w proces finansowania usług społecznych. Autorem idei obligacji społecznych stworzonej już w 1969 r. jest Travis Hirschi, który twierdził, że inwestycje dokonywane w sektorze społecznym przyczyniają się do oszczędności w sektorze publicznym. W praktyce pojęcie obligacji społecznych (Social Impact Bonds) zostało po raz pierwszy użyte w Wielkiej Brytanii. W USA tego typu instrumenty są nazywane „płać za sukces” (Pay for Success), natomiast w Australii stosuje się określenie obligacje korzyści społecznych (Social Benefits Bonds).

Mechanizm emisji obligacji społecznych obejmuje kilka etapów.

W pierwszej kolejności rząd lub jednostka samorządowa identyfikuje problemy społeczne, których realizacja będzie finansowana przez rynek i zawiera kontrakt z wybranym pośrednikiem. Pośrednik jako agent emisji obligacji zobowiązany jest zapewnić środki na funkcjonowanie programu poprzez pozyskanie kapitału z rynku, w tym od banków, inwestorów indywidualnych i innych podmiotów. Pozyskane środki przeznacza na sfinansowanie realizacji usług społecznych. To rynek decyduje, które organizacje świadczące usługi społeczne uznaje za efektywne i te finansuje. Emitent obligacji może pozyskać kapitał tylko wówczas, gdy prywatni inwestorzy będą przekonani, że postawione cele są realne do osiągnięcia.

Wyniki realizacji programu są dokładnie mierzone przez niezależnego ewaluatora i na tej podstawie dokonywane są wypłaty z budżetu. Jeśli realizacja danego programu nie przyniesie zakładanego celu minimum, wypłaty z reguły nie są dokonywane. Wysokość wypłat rośnie natomiast, gdy wynik przewyższa cel minimalny, jednakże zazwyczaj tylko do określonego maksymalnego pułapu. Uzyskane płatności z ...