Inwestycje: Gra na krótko

Wanda Pełka

Krótka sprzedaż (short selling) obejmuje zbywanie pożyczonych papierów wartościowych, na przykład akcji lub obligacji, w oczekiwaniu na spadek cen i późniejszy odkup tych walorów po niższej cenie. Różnica pomiędzy ceną sprzedaży a ceną odkupu stanowi zysk dla inwestora. Jak z tego wynika, w przypadku krótkiej sprzedaży występuje sytuacja odwrócenia kolejności transakcji. Inwestor dokonuje bowiem sprzedaży walorów, których do tej pory nie posiadał. Określa się to zajęciem pozycji krótkiej (short), która jest odwrotną do pozycji długiej (long), czyli posiadania lub zakupu określonych aktywów inwestycyjnych.

W ostatnich latach w ramach prowadzonej na forum europejskim burzliwej debaty podkreślano wielokrotnie szkodliwe aspekty krótkiej sprzedaży dla stabilności sektora finansowego. W lipcu 2010 r., gdy Polska uruchamiała na giełdzie obrót na zasadach krótkiej sprzedaży, inne państwa wprowadzały zakaz jej stosowania. W tym miejscu należy zaznaczyć, że w praktyce funkcjonują dwa typy krótkiej sprzedaży. Pierwszy – to tzw. pokryta krótka sprzedaż, która polega na tym, że inwestor dla celów krótkiej sprzedaż pożycza papiery wartościowe, a gdy cena spadnie, dokonuje ich odkupu oraz zwraca pożyczkodawcy. Drugi typ stanowi tzw. naga (niepokryta) krótka sprzedaż, gdy nie występuje pożyczanie papierów wartościowych. Krótka sprzedaż jest w tym przypadku tylko grą na spadek wartości aktywów. Inwestor oferuje akcje, nie posiadając ich ani nie pożyczając. Wprowadzane przez niektóre państwa zakazy stosowania odnosiły się właśnie do nagiej sprzedaży.

W przypadku pokrytej krótkiej sprzedaży, aby zbyć papiery wartościowe trzeba najpierw wejść w ich posiadanie poprzez zaciągnięcie pożyczki. Inwestor może pożyczać papiery wartościowe od domu maklerskiego, który może korzystać z portfela papierów nabytych na własny rachunek lub pożyczać je od innego domu maklerskiego, banku czy klienta. Poprzez pożyczkę papierów wartościowych są przenoszone na pożyczkobiorcę wynikające z nich prawa, jak dywidendy, prawo głosu czy też odsetki w przypadku obligacji. Transakcja jest zamykana z chwilą zwrotu pożyczonych papierów. Stąd, aby wywiązać się z umowy, inwestor musi kupić taką samą ilość papierów wartościowych.

Dla zobrazowania mechanizmu krótkiej sprzedaży może posłużyć następujący przykład. Inwestor przyjął założenie, że akcje danej spółki są przewartościowane i oczekuje spadku ceny. Aktualny kurs akcji wynosi 50 zł. W takiej sytuacji dokonuje krótkiej sprzedaży, uzyskując 50 zł za każdą akcję. Jeśli przewidywania inwestora okażą się trafne i akcje po pewnym czasie ulegną przecenie do 35 zł, ...