Inwestycje: Doświadczenia, opinie i plany polskich firm w zakresie stosowania zabezpieczeń przed ryzykiem kursowym

Radosław Jarema

Ryzyko walutowe (zwane też kursowym) to niebezpieczeństwo pogorszenia sytuacji finansowej firmy w związku z niekorzystnymi wahaniami kursu walutowego; jego przyczyną są niemożliwe do dokładnego przewidzenia zmiany, które mogą generować zarówno zyski, jak i straty. Na ryzyko walutowe składa się kilka typów ryzyk: ryzyko transakcyjne, ryzyko konwersji, ryzyko bilansowe, ryzyko ekonomiczne i ryzyko transferu. Najbardziej problematyczne jest ryzyko transakcyjne – to właśnie o nim w powszechnej nomenklaturze mówi się „ryzyko kursowe” lub „ryzyko walutowe”. Jest to niepewność co do strat i zysków wynikających z wahań kursowych w przypadku konkretnych transakcji, która pojawia się już podczas przyjmowania czy składania wiążącego zamówienia handlowego. Choć to ryzyko transakcyjne jest najbardziej problematyczne, to jednocześnie firma może się ustrzec przed nim w największym zakresie.

Zmiany kursów walut: jedno z największych zagrożeń dla handlu zagranicznego

Ryzyko kursowe ma dwa „wymiary”. Z jednej strony obawą mogą być same wahania kursów: aż 1/3 polskich przedsiębiorców zapytanych o największe zagrożenia, które widzą przed sobą w perspektywie roku, najbardziej boi się właśnie zmienności kursów walut. Takie spojrzenie jest charakterystyczne dla przedsiębiorców, dla których najważniejsza jest stabilność biznesu, możliwość planowania długoterminowego zarówno po stronie przychodów, jak i kosztów. Jednocześnie część przedsiębiorców (13,6 proc.) boi się nieco innego zjawiska: podążania kursów w niekorzystnym dla nich kierunku (wykres 1). To podejście wykazują osoby, które za wszelką cenę dążą do maksymalizacji zysków. Niekorzystnych zmian kursów walut jak i ich wahań najmocniej obawiają się firmy z branży spożywczej. Prawie połowa tej grupy (45,5 proc.) wskazała, iż wahania kursów walut są dla nich największym zagrożeniem w prowadzeniu działalności (przy ogólnym wskaźniku 31,1 proc.).

Polskie firmy a zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym – praktyka rynkowa

Bez względu na wskazany powyżej podział, faktem pozostaje, że ryzyko walutowe jest dla polskich przedsiębiorców ogromnym problemem. Jednocześnie jednak aż 45 proc. w żaden sposób się przed nim nie zabezpiecza (wykres 2).

Co ciekawe, pomimo że przedsiębiorcy tak boją się wahań kursów walut, co trzeci prezes lub właściciel twierdzi, że nie widzi potrzeby zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym. Często wskazywanymi powodami niewykorzystywania tych narzędzi (które zresztą wynikają z błędnych przekonań co do narzędzi temu służących) były ich wysokie koszty (22,2 proc.) oraz zbyt mała liczba przeprowadzanych transakcji (17,5 proc.). Niewielki odsetek badanych wskazał na brak odpowiednich instrumentów (4,8 proc.), decyzję zarządu (4,8 proc.) lub złe doświadczenia (4,8 proc.). 12,7 proc. respondentów nie potrafiło wskazać wyraźnego powodu decyzji o niestosowaniu zabezpieczeń (wykres 3).

Narzędzia minimalizowania ryzyka kursowego wykorzystywane przez polskie firmy

Ciekawe wnioski przynosi analiza danych o narzędziach wykorzystywanych przez przedsiębiorców, którzy deklarują stosowanie zabezpieczeń (37,6 proc. wszystkich firm objętych badaniem).

W grupie firm stosujących różnego typu zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym, zgodnie z ...