II Kongres Regulacji Prawnych z Obszaru Zarządzania Wierzytelnościami

ETYKA I FILOZOFIA KONCYLIACYJNA

Firmom windykacyjnym, zrzeszonym w KPF, szczególnie zależy na stosowaniu rzetelnych praktyk biznesowych, stąd między innymi postulowane przez branżę zmiany w prawie, o których dyskutowano w gronie wybitnych ekspertów, w tym w szczególności przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, prawników, komorników oraz pozostałych praktyków rynku.

Na przestrzeni kilku lat zmieniła się filozofia prowadzenia działań windykacyjnych przez Członków KPF. Obecny model ma charakter koncyliacyjny – firmy są zainteresowane zawieraniem ugód z dłużnikami, by dostosować plan spłaty zadłużenia do możliwości majątkowych i zarobkowych dłużnika. Natomiast o randze etyki w działalności tych spółek niech świadczy fakt, że wszyscy członkowie KPF dobrowolnie poddają się corocznemu audytowi etycznemu, którego pozytywne przejście skutkuje przyznaniem certyfikatu etycznego zgodności praktyk biznesowych z Zasadami Dobrych Praktyk, ustanowionymi przez KPF. Co więcej – Kodeks Etyczny, stworzony przez tę instytucję samorządu finansowego jako jeden z nielicznych zaakceptowała Komisja Nadzoru Finansowego.

NOWE PRAWO RESTRUKTURYZACJI

Właśnie w stronę koncyliacyjną zmierzają projekty nowelizacji prawa upadłościowego i nowy projekt prawa restrukturyzacyjnego. Założenia tego ostatniego przedstawił Cezary Zalewski, sędzia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy i zarazem współtwórca nowych przepisów. To dłużnik-przedsiębiorca  uzyska różne możliwości restrukturyzacji, otrzyma przywilej wyboru procedury, zarówno pod kątem czasu trwania, jak i ochrony przed egzekucją wierzycieli. Rozpoczęcie procesu restrukturyzacji może więc dla firm „wierzytelnościowych” oznaczać ograniczenie w zakresie dochodzenia należności. Konstrukcja, zakładająca przyznanie większych praw dłużnikom wśród firm windykacyjnych może budzić obawy. Starał się je rozwiewać sędzia Zalewski: – Wierzyciele dostaną narzędzia, które zwiększą ich wpływ na przebieg postępowania. Na przykład obniżenie wymogów sprawi, że rada wierzycieli będzie mogła powstać prawie zawsze, kiedy wierzyciele zgłoszą taką wolę. O jej składzie zadecydują ci spośród wierzycieli, którzy posiadają co najmniej piątą część ogólnej sumy. Będzie miała m.in. prawo zmienić nadzorcę sądowego lub zarządcę, a także kontrolować czynności dłużnika.

Ponadto nowe regulacje przewidują powołanie do życia instytucji doradcy restrukturyzacyjnego, określanego przez sędziego Zalewskiego mianem „syndyka po liftingu”. Funkcja ta przypadałaby w udziale radcom prawnym, adwokatom czy generalnie – wyspecjalizowanym w tematyce prawników. Różnica między projektowanymi przepisami a stanem obecnym ma też polegać na tym, że jego wybór będzie leżał nie wyłącznie w gestii sądu, ale przede wszystkim wierzycieli.

UKŁAD CZĘŚCIOWY USPRAWNI WINDYKACJĘ?

Najwięksi z nich mają też zyskać dzięki tzw. układowi częściowemu, ponieważ pozwoli im zawierać układ z dłużnikiem bez potrzeby uruchamiania procedury, angażującej wszystkich wierzycieli. Z kolei informacje o postępowaniach będą gromadzone w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości (CRRU) – platforma internetowa, która zastąpi obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Według Zalewskiego, nowe prawo restrukturyzacji powinno wejść w życie w 2015 roku i może skrócić postępowanie sądowe do maksymalnie trzech miesięcy..

„MARTWA” UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA

Kwestionuje się skuteczność przepisów o upadłości konsumenckiej, którą omawiano podczas II Kongresu Regulacji z Obszaru Zarządzania Wierzytelnościami. Na prawie 2000 wniosków w ciągu trzech lat ich obowiązywania, ogłoszono raptem… 60 upadłości. – Obecna ustawa jest martwa. Jej restrykcyjne zapisy trzeba zastąpić dobrym prawem, w którym interesy wierzycieli zaczną być honorowane, a dłużnikom umożliwi „fresh start” – mówił podczas dyskusji panelowej Jerzy Bańka, wiceprezes Związku Banków Polskich.

EPU WCIĄŻ NIEDOSKONAŁE

Emocje wśród przedstawicieli firm zarządzających wierzytelnościami rozgrzał panel, poświęcony narzędziom informatycznym, wspierającym procesy windykacyjne. Z pierwotnego planu bowiem, zakładającego omówienie kwestii e-doręczeń, e-uzasadnień i podpisu elektronicznego, i tak dyskusja przeniosła się na… elektroniczne postępowanie upominawcze. Istniejącą w Polsce od 4 lat możliwość egzekwowania należności przy pomocy e-sądu chwalił Grzegorz Karaś z Departamentu Informatyzacji i Rejestrów Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości, podkreślając przede wszystkim, że wprowadzenie EPU spowodowało rewolucję technologiczną i mentalną polskiego sądownictwa. Do kwietnia tego roku do e-sądu wpłynęło 7 940 000 spraw, z czego 98% załatwiono przy zaledwie 298 000 sprzeciwów (4,2% ogółu spraw). Nie w pełni zadowolenie z funkcjonowania EPU podzielili praktycy rynku. – Dla nas wprowadzenie przez nowelizację kodeksu postępowania cywilnego w lipcu 2013 wymogu przedstawienia w pozwie numeru PESEL stanowi spore utrudnienie, znacznie spowolniło kierowanie spraw do e-sądu – przyznawała Agnieszka Kanarek, radca prawny BEST S.A. Precyzyjnie słabości EPU wypunktowała Joanna Syzdół, dyrektor zarządzający EOS&M. Witoń Kancelaria Prawna sp.k.: – W systemie brakuje kilku istotnych funkcjonalności, np. możliwości zaawansowanego wyszukiwania spraw; ponadto pełnomocnicy nie widzą danych, udostępnianych komornikom przy postępowaniach egzekucyjnych. To dla nas duże utrudnienie.

POPRAWIĆ KOMUNIKACJĘ MIĘDZY BRANŻĄ A MINISTERSTWEM SPRAWIEDLIWOŚCI

Przy okazji dyskusji okazało się, że szwankuje komunikacja między Ministerstwem Sprawiedliwości a sektorem wierzytelności. Stąd propozycja, moderującej panel mecenas Mirosławy Szakun, doradcy KPF ds. prawnych, sugerującej potrzebę stworzenia przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce rekomendacji dla resortu w zakresie zarówno doskonalenia EPU, jak i wypracowania efektywnego kanału komunikacji. Grzegorz Karaś zapewnił jednocześnie, że działanie e-sądu przyspieszy niebawem elektroniczne potwierdzenie odbioru, a dodatkowo Ministerstwo do końca roku zamierza wdrożyć system EPU 2 – podobno szybszy i bezpieczniejszy. Zapowiedział również, że w ramach informatyzacji wymiaru sprawiedliwości pojawią się kolejne e-instytucje: elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe, portal orzeczeń, elektroniczny bankowy tytuł egzekucyjny oraz portal informacyjny temida.pl. Do końca 2017 roku ma zaś powstać elektroniczne biuro podawcze

KRK: OBECNE PRZEPISY NADAJĄ SIĘ „DO KOSZA”

„Postępowanie egzekucyjne – czy potrzebne są zmiany w egzekucji komorniczej?” – takie pytanie zadawali sobie uczestnicy trzeciego panelu. Zdaniem prezesa Krajowej Rady Komorniczej, Rafała Fronczka, w ciągu 16 lat obowiązywania ustawa o komornikach sądowych była na tyle często nowelizowana, że straciła wewnętrzną spójność, a co za tym idzie – pojawia się potrzeba uchwalenia nowej. Jednocześnie Pan Prezes zakwestionował sens kolejnych, trafiających do Sejmu poselskich projektów, które zakładają m.in. obniżenie opłat komorniczych. Taki krok, według Fronczka, spowoduje spadek przychodów kancelarii komorniczych o ok. 35%. – Obawiam się, że w rezultacie koszty poniosą wierzyciele i dłużnicy – mówił Sylwester Bobowski, radca prawny Kancelarii Prawnej RAVEN Krupa&Stańko sp.k.

OGRANICZONE PRAWO WYBORU KOMORNIKA?

Z punktu widzenia interesu wierzycieli, niepokoić może postulowane przez środowisko komorników ograniczenie prawa wyboru komornika do obszaru apelacji. Zdaniem Fronczka, obecna regulacja wydłuża proces komunikacji między sądem egzekucyjnym a stronami postępowania. Dyrektor finansowy firmy Raport S.A., Jacka Cupera, sugerujący, że potrzeba efektywnej wymiany informacji o zbiegach egzekucji i wymiany informacji w ogóle, w odpowiedzi usłyszał, że jeszcze w tym roku powstanie portal temu służący. Z kolei naczelnik Wydziału Prawa Cywilnego Ministerstwa Sprawiedliwości, Wiesław Grajdura poddał w wątpliwość sens uchwalania nowej ustawy w bieżącej kadencji Sejmu, wskazując zarazem na zasadność rozbicia regulacji na dwa akty prawne: ustawę o komornikach sądowych i ustawę o kosztach postępowania egzekucyjnego. Istotny jest fakt, iż Prezes KRK deklaruje gotowość konsultowania nowych rozwiązań z sektorem zarządzania wierzytelnościami, którego KPF, według Pana Prezesa, jest oczywistym reprezentantem.

PRAWNO-PODATKOWE ASPEKTY UMOWY CESJI

W centrum uwagi uczestników kongresu znalazła się też szczegółowa analiza umowy cesji – jej prawne i podatkowe aspekty. Umowa cesji jest bezsprzecznie najczęstszym zdarzeniem prawnym przenoszącym własność wierzytelności ¬- powiedział Marcin Czugan, dyrektor Departamentu Legislacyjno – Prawnego KPF, odpowiadający za stronę merytoryczną Kongresu. To co jednak wpływa bardzo istotnie na interpretację umowy, zawarte jest w dodatkowych klauzulach umownych, które w szczegółach omówili nas prelegenci. Niezwykle ważnym aspektem transakcji cesji wierzytelności, na których zwróciliśmy uwagę podczas Kongresu, są również aspekty podatkowe – niestety wyrok ETS z dnia 27 października 2011 r. w słynnej sprawie przeciwko GFKL (C 93/10), nie rozwiał w tym zakresie wątpliwości – dodał dyrektor Czugan. Opowiadając o procesie sprzedaży wierzytelności, Łukasz Czujko z Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal, wśród postulowanych klauzul wskazał na cut-off-date, czyli data, od której spłaty naliczane są na rzecz kupującego portfel wierzytelności. – Co do zasady, powinien to być termin przejścia prawa własności wierzytelności – przekonywał Jurkiewicz. Zaleca się też wprowadzenie możliwości reklamacji jednostkowych należności, a także odstąpienie od umowy albo zwrotu części ceny. Prezentacji Czujko i Roberta Jurkiewicza z Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. bacznie przysłuchiwali się uczestnicy kongresu, których w Hotelu Marriott w Warszawie pojawiło się ponad 120.

ROSNĄCA DYNAMIKA RYNKU WIERZYTELNOŚCI

Tak duża frekwencja pozytywnie zaskoczyła organizatorów. Jednocześnie dowodzi, że polski rynek wierzytelności ma ogromny potencjał i kształt na stan obrotu gospodarczego. – Żaden inny sektor nie może się pochwalić taką dynamiką wzrostu. Z ostatniego, opublikowanego przez KPF raportu „Wielkość polskiego rynku wierzytelności”, obejmującego dane 16 spółek windykacyjnych, należących do KPF, wynika, że liczba obsługiwanych wierzytelności przekroczyła 7 milionów 700 tysięcy, przeciętna wartość jednej obsługiwanej wierzytelności wyniosła 5,18 tys. złotych. Z kolei przeciętna liczba wierzytelności w portfelu jednej firmy to 482 tysiące – kończy dyrektor generalny Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Andrzej Roter.

Źródło: Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce