Horyzonty Bankowości 2013: Czy grozi nam przeregulowanie?

Beata Paxford

Ostatnie lata to wręcz erupcja aktywności ustawodawcy europejskiego i polskiego w zakresie tworzenia nowego modelu bankowości. Pytanie, jakie się w związku z tym nasuwa, nie dotyczy konieczności dokonywania zmian, ale ich sensu i znaczenia mechanizmów używanych do ich implementacji. Ponadto należy się zastanowić, czy wypracowywanie nowych regulacji bankowych, i to zarówno w dziedzinie tzw. prawa twardego, jak i soft law, nie doprowadzi do przeregulowania sektora bankowego. A w związku z tym, czy nie będziemy mieć do czynienia z brakiem swobody lub też pewnego luzu decyzyjnego charakteryzującego podmioty prowadzące działalność gospodarczą.

Zdanie, że banki są instytucjami zaufania publicznego, to swego rodzaju truizm. O tym wiedzą wszyscy; a także o tym, że banki pełnią szczególnie ważną rolę w gospodarce. Ale mało kto zadaje sobie trud i pamięta, że przede wszystkim banki są przedsiębiorstwami i prowadzą działalność zarobkową. A w przypadku przedsiębiorstw, nawet takich, które prowadzą tzw. działalność regulowaną, każdy dodatkowy przepis może ograniczać prowadzenie działalności gospodarczej. I w konsekwencji narzucać sztywny zespół norm właściwych dla instytucji publicznych, a nie prywatnych. Najlepiej obrazuje to stan zmian w prawie bankowym w przeciągu ostatnich dziesięciu lat

W dyskusji na temat nowego kształtu prawa bankowego dominują rozważania nad prawem bankowym publicznym. Wynika to z faktu, że temu aspektowi prawa bankowego poświęca uwagę ustawodawca europejski. W 2011 r. powołano EBA – Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority), do której zadań należy ochrona interesu publicznego poprzez zapewnienie stabilności i efektywności europejskiego systemu finansowego. EBA stanowi część Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego. Działalność EBA ma z założenia przeciwdziałać europejskiemu arbitrażowi regulacyjnemu, ma chronić interesy klientów, polepszać funkcjonowanie rynku wewnętrznego dzięki m.in. spójności przepisów. To właśnie spójność przepisów ma stanowić podwaliny wspólnych regulacji bankowych dla rynku wewnętrznego. EBA ma także dążyć do zapewnienia lepszej ochrony konsumentom, m.in. poprzez propagowanie przejrzystości i uczciwości na rynku konsumenckich usług finansowych. Co należy podkreślić, EBA nie jest ciałem ustawodawczym UE, nie ma uprawnień do wydawania powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Pełni rolę doradczą, obserwuje i monitoruje europejski sektor bankowy. Organ ten może wydawać zalecenia i wytyczne, opiniuje i przygotowuje projekty standardów regulacyjnych, przedstawia opinie dla Komisji Europejskiej, Parlamentu czy Rady. EBA ma uprawnienia do wydawania indywidulanych decyzji mających bezpośrednie zastosowanie. Adresatami tych decyzji mogą być instytucje finansowe, które EBA zobowiąże do podjęcia określonych działań bądź do zaprzestania określonych praktyk. Dodatkowo, w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa europejskiego, EBA może wszcząć postępowanie wyjaśniające i wydać zalecenie dla wewnętrznego regulatora celem zapewnienia właściwego przestrzegania norm prawa UE.

Jak dotąd, EBA opracowała siedem zaleceń (guidelines). Dotyczą one w głównej mierze takich kwestii, jak zarządzanie ryzykiem, w tym corporate governance. Ostatnie zalecenie pochodzi z listopada 2012 r. i przedstawia kryteria „właściwości” sprawowania funkcji członka zarządu instytucji kredytowych, a także osób sprawujących funkcje kierownicze. Zalecenia te mają charakter norm nieostrych i starają się regulować tę wysoce ocenną materię, jaką jest kwestia przydatności danej osoby do wykonywania funkcji kierowniczych w instytucji kredytowej. I tak na przykład pkt. 13. 2 zalecenia stanowi, że członek ...