Maria Schicht: Krytyka ustawy pretekstem do rozmowy o różnych modelach odwróconej hipoteki?

Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego powstała w 1991 roku z inicjatywy ówczesnego Ministra Finansów. Jej skład tworzą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości, Narodowego Banku Polskiego oraz reprezentanci 16 banków i szeregu instytucji finansowych. Misją fundacji jest wspieranie budowy systemu kredytów hipotecznych w naszym kraju.

Raport na temat ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, przedstawiony przez Fundację na rzecz Kredytu Hipotecznego, potwierdza wątpliwości, jakie pojawiły się podczas konferencji o odwróconej hipotece, która odbyła się 13 czerwca w Krakowie. Cel powstania raportu w pełni oddaje wypowiedź Prezes Agnieszki Tułodzieckiej – konieczne jest doprecyzowanie czy też bezpośrednie odniesienie się w założeniach do kilku fundamentalnych kwestii, których pominięcie w ostatecznej wersji ustawy będzie skutkować brakiem należytej ochrony interesów zarówno seniorów (…) jak i banków.

Raport wskazuje szereg nieprecyzyjnych sformułowań, które występują w opublikowanym przez MF projekcie ustawy z dnia 26 kwietnia 2011 roku. Fundacja zwraca uwagę m.in. na potrzebę wprowadzenia wymogu konsultacji z doradcą przed zaciągnięciem odwróconegokredytu hipotecznego. Pełne informacja na temat oferty powinna zostać udostępniona seniorom, by mogli poznać oni wszystkie jej zalety i wady. Podobna broszura ukazała się już na rynku – podczas Targów Golden Age 50+, które odbyły się w Warszawie pod koniec maja, FH Familia udostępniał emerytom materiały informacyjne wraz z poradnikiem finansowym. Istotne wydaje się również doprecyzowanie terminu „rozporządzanie”. Ustawa przewiduje, że kredytobiorca może zobowiązać się do nierozporządzania nieruchomością obciążoną hipoteką.

Niezastosowanie się do tego może skutkować rozwiązaniem umowy, a tym samym utraceniem przez seniora świadczenia w ramach odwróconego kredytu hipotecznego. Dookreślenie słowa „rozporządzanie” wydaje się w tej sytuacji niezbędne. Na uwagę zasługuje także komentarz Fundacji poruszający kwestię świadczeń socjalnych.

Senior, którego miesięczne dochody są niskie, ma ustawowo prawo do przywilejów socjalnych, m.in. do zniżki czynszowej. Jeżeli świadczenia z tytułu odwróconego kredytu hipotecznego zostałyby uznane za dochód osoby starszej, wówczas utraciłaby ona prawo do ulg. Fundacja w tym miejscu postuluje, by rozdzielić świadczenie od emerytury, by tym samym senior mógł zachować prawo do upustów. Tylko w takim wypadku odwrócony kredyt hipoteczny będzie spełniał swoją funkcję, to jest faktycznie poprawiał sytuację finansową kredytobiorcy.

Jest to zaledwie kilka z poruszonych przez Fundację kwestii, ale już po analizie wyżej wymienionych można dostrzec, że ustawa wymagać będzie szeregu poprawek. Ustawa z pewnością nie zostanie uchwalona w tej kadencji Sejmu. Seniorzy prawdopodobnie będą zmuszeni poczekać jeszcze kilka kolejnych miesięcy na odwrócony kredyt hipoteczny.

Wydaje się jednak, że teraz znacznie bardziej potrzebna jest społeczeństwu rzetelna debata na temat modelu sprzedażowego i kredytowego odwróconej hipoteki. W Polsce często pomija się kwestię występowania dwóch typów odwróconej hipoteki, tymczasem w innych krajach występują one obok siebie. Taki wariant nie tylko sprawdza się doskonale, ale też daje seniorom możliwość wyboru oferty, która najpełniej odpowiadałaby ich wymaganiom. W Polsce natomiast daje się zaobserwować nobilitację modelu kredytowego kosztem sprzedażowego. Jest to z niekorzyścią dla emerytów, ponieważ nie są oni w pełni informowani o dostępnych im produktach i instrumentach finansowych.

Najlepszym rozwiązaniem w obecnej sytuacji byłoby zorganizowanie cyklu wykładów, które przybliżyłyby społeczeństwu, a w szczególności osobom po 60 roku życia, zagadnienie odwróconej hipoteki i renty dożywotniej. Pytanie tylko, kto mógłby i chciałby podjąć się podobnego zadania.

Maria Schicht
Prezes Funduszu Hipotecznego Familia