Forum Od-nowa: Z samorządowego frontu zmian (maj 2015)
Właściwie tekst ten powinien nosić tytuł "Wiosna w samorządzie". Tak bardzo ruszyły bowiem sprawy JST w tym miesiącu, że można mówić o prawdziwym budzeniu się nowej jakości.
Przede wszystkim, o czym już na łamach aleBank.pl pisałam (http://alebank.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=52295:forum-od-nowa-ustawa-samorzadowa-uchwalona&catid=902:agata-dambska&Itemid=196&Itemid=105), 15 maja została uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy samorządowej, a na początku miesiąca Wiceminister Administracji i Cyfryzacji Marek Wójcik przedstawił parę propozycji z przygotowywanego pakietu zmian prawa samorządowego, w tym lokalny PIT (http://alebank.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=52021:forum-od-nowa-lokalny-pit-coraz-blizej&catid=902:agata-dambska&Itemid=196&Itemid=105). Ale są też inne powody do radości.
Minister Andrzej Halicki nadał dynamiki procesowi powoływania Instytutu Samorządności, informując opinię publiczną, że na siedzibę tego ośrodka badawczego wybrana została Łódź. Decyzja ta ma swoje plusy i minusy. Niewątpliwie dobrze się stało, że nowa instytucja nie będzie w Warszawie – stolica i tak „zgarnia” lokalizację większości organów władzy. Z drugiej zaś strony, rodzi się wątpliwość, czy odległość nie utrudni komunikacji z decydentami i czy Instytutowi nie grozi odcięcie od głównego nurtu wydarzeń, które (chcąc nie chcąc) dzieją się w Warszawie. Skoro jednak miejsce jest już przesądzone, należy mieć nadzieję, że równie szybko Minister zarysuje zakres zadań i charakterystykę ośrodka. Na razie wiadomo na pewno, że IS będzie podlegał bezpośrednio MAiC.
Również w maju Przewodniczący Związku Miast Polskich, Zygmunt Frankiewicz, złożył na ręce Przewodniczącego Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej projekt utworzenia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Samorządowego. Za tą inicjatywą od lat optowały zarówno środowiska eksperckie, w osobie m.in. dr hab. Krystiana Ziemskiego czy Macieja Kiełbusa z Poznania, jak również sami samorządowcy. Propozycja wychodzi z założenia, że konieczne jest przyjrzenie się od strony legislacyjnej dotychczasowym regulacjom dotyczącym wspólnot, uspójnienie ich i porządne przygotowanie ustaw o charakterze ustrojowym. W skład Komisji mieliby wejść praktycy i teoretycy samorządu. Już niebawem będzie jasne, czy zostanie podjęta decyzja o wniesieniu inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie.
Otwartą natomiast pozostaje kwestia o wzajemną relację obu tych podmiotów. Trzeba zrobić wszystko, by nie toczył się pomiędzy nimi spór o ważność i kompetencje: być może Instytut Samorządności powinien bardziej być zorientowany na tworzenie wizji przyszłościowych, zaś Komisja Kodyfikacyjna skupiłaby się na przeglądzie już istniejących regulacji oraz – ewentualnie – ubierała w język prawny zaproponowane w IS idee.
Z kolei podczas posiedzeń zespołu ds. ustrojowych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego dyskutowano przede wszystkim na tematy bieżące (opiniowanie ustawy o rewitalizacji czy zmiany ustawy o zamówieniach publicznych), a z rzeczy perspektywicznych omawiano propozycje złożone przez organizacje pozarządowe odnośnie „demokratyzacji” samorządu – to 14 szczegółowych postulatów dotyczących punktowego zwiększenia udziału mieszkańców w zarządzaniu wspólnotą oraz wzrostu roli radnych. Nie noszą one znamion rekomendacji systemowych, a w niektórych przypadkach grożą wzrostem biurokracji (np. pomysł składania pisemnych sprawozdań przez wójta o realizowanych uchwałach rady), dlatego większość samorządowców nie przychyliła się do ich włączenia w pakiet zmian prawa samorządowego. Część postulatów pokrywa się też z zapisami zawartymi w projekcie prezydenckim, który obecnie czeka na dalszy ciąg procedowania w Sejmie, więc dyskusja nad nimi została przesunięta na czas wyjaśnienia statusu ustawy.
Jednak maj to nie tylko prace stricte legislacyjne. Odbyło się kilka dużych konferencji, m.in. Europejski Kongres Samorządów w Krakowie, gromadzący międzynarodowe grono osób zainteresowanych problematyką wspólnot, III Kongres Współpracy Lokalnej w Ustce, na którym była mowa o konieczności zwiększania kooperacji między JST a NGO czy Europolis przygotowane przez Fundację im. R. Schumana, gdzie przedstawiono ranking miast uczących się (wygrała – zgodnie z przewidywaniami – Warszawa, ale na drugim miejscu uplasował się… Rzeszów).
Powstaje jedynie pytanie, czy nieubłagany kalendarz wyborczy nie pokrzyżuje ambitnych planów legislacyjnych i czy „wzmożenie” dotyczące problematyki JST ma szansę przetrwać dalej niż do końca obchodów 25-lecia samorządności oraz… końca kampanii wyborczej.
