Forum Od-nowa: Z samorządowego frontu zmian – czerwiec 2015

W ubiegłym miesiącu miał też miejsce III Kongres Współpracy Lokalnej w Ustce, poświęcony modelowi kontraktowania usług społecznych i kooperacji trzeciego sektora z JST, a także kolejne posiedzenie zespołu ds. ustrojowych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, z czego zdawałam już relację na łamach aleBank.pl (http://www.alebank.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=53003:forum-od-nowa-dochody-jst-i-podzial-terytorialny-na-zespole-kwrist&catid=902:agata-dambska&Itemid=196&Itemid=105).

Kongres Regionów, który do tej pory miał miejsce w Świdnicy, odbył się w tym roku we Wrocławiu (16-18 czerwca). Hasłem jego szóstej edycji było „Przywództwo, odpowiedzialność, rozwój. 25 lat doświadczeń samorządu terytorialnego”. Mimo gęstego programu i udziału ciekawych Gości (m.in. prof. Richarda Floridy z USA, autora koncepcji „klasy kreatywnej”), nie dopisała frekwencja. Najbardziej dało się to we znaki mówcom 18 paneli równoległych – szkoda, gdyż w dyskusjach poruszano szeroką paletę tematów: od energetyki, poprzez zagospodarowanie przestrzenne, aż po kulturę czy środki unijne. Wiele paneli wywołało żywą dyskusję; np. przy rewitalizacji spierano się o proporcję rozwiązań „miękkich” do „twardych”, a debata o źródłach finansowania wspólnot po 2020 roku przekształciła się w spór o zasadność modelu z raportu „Samorząd 3.0”. Z kolei większość prelegentów sesji plenarnych koncentrowała się na chwaleniu reformy z 1990 roku, zapominając o nabrzmiałych z biegiem lat problemach i uciekając od dyskusji o sprawach systemowych. Miał na to wpływ dobór Gości, wśród których przeważali nieco wyalienowani z rzeczywistości naukowcy lub dość zachowawczy urzędnicy. Nowatorskim pomysłem było głosowanie – przy pomocy specjalnego urządzenia publiczność oceniała model funkcjonowania JST (na „tak” tylko ok. 70% osób).

11. Forum Samorządowe w Kołobrzegu, trwające od 23 do 24 czerwca, przyciągnęło liczną publiczność, ale dwie pierwsze sesje omal jej nie uśpiły. Za niefortunny pomysł należy uznać kilkunastominutowe wystąpienia prelegentów, w bardzo ogólnych słowach wypowiadających się na temat polityki regionalnej i wschodniej, abstrahujących od realnych problemów wspólnot. Obecność zagranicznych Gości i znanych osobistości z Polski jest zresztą w ogóle wyzwaniem na tego rodzaju wydarzeniach: można byłoby się wiele nauczyć z ich doświadczeń, tymczasem na ogół przyjeżdżają po to, by „dać nazwisko” i wygłosić kilka utartych formułek. Forum ożywiły dopiero dyskusje panelowe, a szczególnie niekonwencjonalna prezentacja Ambasadora Nadzwyczajnego i Pełnomocnego RP w Królestwie Danii, Rafała Wiśniewskiego, który opowiadał o duńskich mechanizmach kształtowania innowacji na przykładzie designerskiego kosza na śmieci, sprzedawanego za ponad 1000 Euro. Drugiego dnia obrad prof. Jacek Szlachta z SGH wylał kubeł zimnej wody na zachwyty nad kondycją JST, prezentując dane o niskim usamorządowieniu Polski (porównywalnym z Rumunią, Słowacją i Węgrami), a następnie uczestników pochłonęły (nareszcie) sprawy koniecznych reform w finansowaniu samorządów, które przekształciły się w rozmowę o zmianach także w innych dziedzinach funkcjonowania wspólnot. Paneliści, wraz z niżej podpisaną, spierali się zarówno o tempo przeprowadzania reform, jak i ich kierunek, debatując m.in. o łączeniu gmin, podatku katastralnym czy lokalnym PIT.

Obie konferencje pokazują coraz silniejsze oczekiwanie przesilenia, zarazem jednak wyraźnie ujawniają się grupy zainteresowane utrzymaniem status quo. Na szczęście potrzeba korekt obecnego systemu doceniana jest w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która w lipcu będzie debatować nad dalszą częścią pakietu zmian w samorządach, dotyczącą sfery dochodów JST. Tematykę tę coraz mocniej poruszają też media – w Serwisie Samorządowym PAP odbyły się dwie debaty eksperckie poświęcone finansowaniu zadań zleconych oraz zadłużania się wspólnot.

Agata Dąmbska