Forum Bankowo-Samorządowe 2014

Rozpoczynając obrady, prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz przywołał doświadczenia ostatnich 25 lat. Miarą wspólnego sukcesu – nie tylko banków, ale i jednostek samorządu terytorialnego – jest zarówno dynamiczny rozwój polskiego sektora bankowego, jak również istotny wzrost PKB per capita w Polsce. – W latach 2006-2013 tempo wzrostu PKB było najszybsze ze wszystkich krajów UE – podkreślił. Prezes ZBP zwrócił uwagę na fakt, iż wzrost ten osiągnięto nawet w apogeum globalnego kryzysu gospodarczego.

Niestety, stałym problemem Polaków jest jeden z najniższych w Europie poziomów stopy oszczędzania – tak wymuszonego, jak i dobrowolnego. – Coś z tą sprawą musimy zacząć robić, bo inaczej może to być wstęp do kłopotów w przyszłości – zauważył Krzysztof Pietraszkiewicz.

O sukcesie całej polskiej gospodarki, w którym istotny udział mają obydwa środowiska, świadczy również o wiele wyższy niż w innych krajach wzrost wydajności pracy czy wreszcie średnioroczny wzrost eksportu, dający naszemu krajowi 4. lub 5. miejsce w całej Unii Europejskiej. Polscy przedsiębiorcy stają się w końcu eksporterami kapitału – to jasny sygnał, że powoli zbliżamy się do krajów zamożnych. Efektem ubocznym tego procesu jest to, iż atrakcyjność inwestycyjna Polski nie zawsze kształtuje się na tak wysokim poziomie jak jeszcze kilka lat temu.

Fot. Marzena Stokłosa

Najlepszym wskaźnikiem dojrzałości sektora finansowego jest całkowity brak wsparcia ze środków publicznych bankowości polskiej w latach kryzysu. To właśnie Polska stanowiła chlubny wyjątek na tle pogrążonego w kryzysie sektora finansowego pozostałej części Europy. Samoregulacja pozwoliła również na konsolidację banków w Polsce bez generowania strat dla klientów. – Mam nadzieję, że podobnie poradzimy sobie z restrukturyzacją sektora SKOK – podkreślił prezes ZBP.

Oprócz banków komercyjnych, popularnych zwłaszcza w dużych miastach, w Polsce mamy prężną i osadzoną w społecznościach lokalnych bankowość spółdzielczą; w mniejszych miejscowościach ponad 80 proc. placówek stanowią banki spółdzielcze. – Obie części polskiego sektora bankowego są potrzebne polskiej gospodarce – zaznaczył Krzysztof Pietraszkiewicz. Siłą polskiego sektora finansowego jest także 173 tys. bankowców oraz 40 tys. pracowników firm współpracujących z bankami.

– Mamy wiele do zrobienia – tymi słowami prezes Związku Banków Polskich odniósł się do kwestii przeregulowania gospodarki. Według analiz, nawet 51 proc. bankowców wykonuje czynności z zakresu back office, w przeważającej części wymuszone przez kolejne regulacje.

– Nie ma stabilnych banków w zdestabilizowanych państwach, ale nie ma też stabilnych państw ze zdestabilizowanym systemem bankowym – stwierdził Pietraszkiewicz.

Plany działań legislacyjnych Ministerstwa Finansów, odnoszące się do sektora samorządowego, zaprezentował Jarosław Neneman, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Już w przyszłym tygodniu ministerstwo zorganizuje seminarium poświęcone tzw. janosikowemu. Debata, organizowana pod auspicjami Banku Światowego, ukaże funkcjonujące w różnych krajach mechanizmy wyrównywania poziomego i pionowego. Na tej podstawie będzie możliwe ukształtowanie wariantu optymalnego dla Polski. Ministerstwo Finansów planuje również rozpoczęcie debaty na temat podatków lokalnych – w tym coraz popularniejszej koncepcji tzw. PIT-u komunalnego. Zdaniem Jarosława Nenemana, żeby wdrożyć tę koncepcję, konieczne byłoby połączenie systemów transferu podatków, a także opodatkowanie rolników – to ostatnie w obecnej sytuacji politycznej wydaje się być mało realne.

– Jeśli samorząd ma odwagę, żeby te podatki pobierać w mądry sposób, jeżeli państwo będziecie mieli jakieś pomysły, to zapraszamy do dyskusji – zapewnił wiceminister finansów.

Fot. Marzena Stokłosa

Przewodnicząca Komisji Finansów Publicznych Sejmu RP Krystyna Skowrońska w swym wystąpieniu odniosła się do problemów na styku samorząd – banki. – Jak pomagać, jak współdziałać, żeby mieć sukces? Niestety, konieczne okażą się zapewne zmiany w przepisach fiskalnych – w tym ordynacji podatkowej i ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – stwierdziła. Oczywiście jednym z największych wyzwań pozostaje słynne już janosikowe. Są takie gminy, które je płacą i takie, które te środki otrzymują. Trzeba zatem wypracować jakieś kompromisowe rozwiązanie. To jedno z pól do dialogu.  

Innym polem dialogu według Krystyny Skowrońskiej może stać się prawo zamówień publicznych. Przewodnicząca sejmowej Komisji Finansów Publicznych planuje zorganizowanie debaty w parlamencie z udziałem przedstawicieli obu sektorów. O tym, jak kończy się podejmowanie decyzji bez konsultacji z głównymi zainteresowanymi, dobitnie świadczy plan przejęcia rachunków bankowych samorządów obligatoryjnie przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Fot. Marzena Stokłosa

Konkretną propozycją dla samorządów był podział kosztów budowy dróg lokalnych w proporcji 50 proc. do 50 proc. pomiędzy samorząd a administrację szczebla centralnego. Środki na ten cel, zdaniem Krystyny Skowrońskiej, mają być pozyskane między innymi z funduszy Lasów Państwowych.

Cezary Gabryjączyk, przewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, zwrócił uwagę na niepokojącą tendencję, jaką jest spadek dochodów samorządowych. – Systematycznie maleje nam subwencja ogólna, a jest to największy dochód – podkreślił. Równocześnie maleją wpływy podatkowe, w tym z PIT – co stanowi efekt spowalniania gospodarki. Ów brak środków na inwestycje oznacza jedno – zmniejszenie obrotów, a w dalszej konsekwencji na przykład niedoinwestowanie infrastruktury drogowej. Przewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu z zadowoleniem przyjął deklarację odnośnie współdzielenia kosztów inwestycji w drogi lokalne. – Podział dofinansowania 50 proc. na 50 proc. oznacza, że nasze drogi są drogami publicznymi. To jest bardzo ważna deklaracja – zauważył.

Problemem gmin jest również zmniejszona subwencja oświatowa, spowodowana niżem demograficznym i zmniejszającą się liczbą uczniów. – Zmusza to do dostosowywania sieci szkół do istniejących potrzeb – stwierdził Cezary Gabryjączyk. I dodał, że w takiej sytuacji warto rozważyć sens utrzymywania – nierzadko archaicznych i nieprzystających do współczesności – przywilejów z Karty Nauczyciela.

Pokaźnym obciążeniem dla samorządów jest także rosnąca liczba zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Rażącym przykładem takiego obciążenia jest konieczność ponoszenia kosztów za holowanie i parkowanie aut porzuconych. Oczekiwanie na orzeczenie sądowe o przepadku takiego pojazdu trwa z reguły aż trzy miesiące – w konsekwencji za składowanie samochodu wartego 500 zł gmina musi zapłacić 7-8 tys. zł kosztów postoju na parkingu depozytowym.

Fot. Marzena Stokłosa

Jak instytucje finansowe mogą wspomóc samorządy w dzisiejszych czasach? – Warto zastanowić się nad produktem, który banki mogłyby oferować samorządom, uwzględniając ich sytuację finansową i sięgając do raportów RIO – podkreślił Cezary Gabryjączyk. Zaapelował do banków o większą przychylność i zrozumienie specyfiki samorządu. – Ryzyko niespłacenia kredytów przez JST jest niewielkie – dodał.

Karol Jerzy Mórawski