Forum Bankowe 2014: postulaty sektora bankowego dla Ministerstwa Finansów

Podczas inauguracji Forum prezes Związku Banków Polskich Krzysztof Pietraszkiewicz przekazał na ręce ministra finansów Mateusza Szczurka listę sześciu zagadnień najistotniejszych z punktu widzenia stabilności polskiej gospodarki oraz rynku finansowego.

Listę oczekiwań sektora bankowego nieprzypadkowo otwiera postulat utworzenia systemu długoterminowego oszczędzania. To rozwiązanie wprost niezbędne zarówno dla Skarbu Państwa, sektora finansowego jak i przede wszystkim samego Kowalskiego – w ostatnim ćwierćwieczu polska gospodarka rynkowa nie ukształtowała żadnych skutecznych mechanizmów stymulujących potrzebę gospodarności i oszczędzania na zaspokojenie fundamentalnych potrzeb. Jedyną, cząstkową próbą podejścia do tematu była uchwalona w roku 1997 ustawa, wprowadzająca instytucje kas oszczędnościowo-budowlanych; przepisy te zostały zresztą uchylone po niespełna czterech latach obowiązywania.

Dziś ZBP proponuje, aby uczyć Polaków oszczędzania nie tylko na cele mieszkaniowe. Permanentny kryzys systemu emerytalnego i niewydolność służby zdrowia, sprawiają, że długoterminowe oszczędzanie na te cele stawać się będzie po prostu koniecznością. Warto też zabezpieczyć odpowiednie środki na edukację – zarówno na etapie szkolnym, jak i w okresie późniejszym na podnoszenie kwalifikacji. Te cztery cele: mieszkaniowe, emerytalne, zdrowotne oraz edukacyjne powinny zostać objęte specjalnym systemem długoterminowego oszczędzania ze wsparciem ze strony państwa, umożliwiającym generowanie zysków atrakcyjniejszych niż typowe produkty sektora finansowego.

Nieodzownym elementem stabilności systemu bankowego jest refinansowanie akcji kredytowej. Dzisiejsza struktura aktywów bankowych nie sprzyja stabilności: wieloletnie kredyty hipoteczne czy inwestycyjne finansowane są głównie z krótkoterminowych depozytów. W połączeniu z wyśrubowanymi wymogami płynnościowymi może to prowadzić do istotnego ograniczenia finansowania hipotecznego. Skutecznym rozwiązaniem, umożliwiającym utrzymanie akcji kredytowej na odpowiednim poziomie w dobie kryzysu, może być emisja listów zastawnych lub sekurytyzacja. Niestety, pierwsze z tych rozwiązań wciąż blokowane jest przez nieprzystające do wymogów współczesnego rynku finansowego przepisy. Przykładem może być konieczność ręcznego dokonywania tysięcy zmian zapisów w księgach wieczystych w przypadku sprzedaży portfela kredytów hipotecznych z banku uniwersalnego do hipotecznego. W opinii ZBP  udrożnienie emisji listów zastawnych jest kwestią priorytetową. Polski sektor bankowy postuluje również wdrożenie instrumentów sprzyjających sekurytyzacji dobrych aktywów bankowych oraz uproszczenie emisji obligacji długoterminowych.

Kolejnym postulatem polskich bankowców jest stworzenie stabilnego systemu poręczeń i gwarancji kredytowych dla firm. System powinien być tworzony przy współdziałaniu resortu gospodarki, infrastruktury i rozwoju oraz instytucji centralnych i regionalnych odpowiedzialnych za wspieranie rodzimego biznesu. Celem systemu powinno stać się optymalne wykorzystanie wszelkich rodzajów środków przeznaczonych na wsparcie dla przedsiębiorczości – zarówno pochodzących z funduszy krajowych jak i zagranicznych, ze szczególnym uwzględnieniem środków unijnych.

Wsparcie restrukturyzacji zadłużenia poprzez odpowiednie instrumenty podatkowe – to następna propozycja środowiska bankowego dla resortu finansów. Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem, wszelkie formy umorzenia zadłużenia w całości lub części traktowane są przez organy podatkowe jako przychód – w konsekwencji znajdujący się z reguły w sytuacji kryzysowej dłużnik zostaje dodatkowo obciążony podatkiem dochodowym. Ten sam problem może dotyczyć osób korzystających z dobrodziejstwa upadłości konsumenckiej.

Zdaniem bankowców, redukcja zobowiązań dla osób i podmiotów wychodzących ze spirali zadłużenia nie powinna być traktowana na gruncie prawa podatkowego analogicznie do przychodów uzyskiwanych z innych źródeł. Równocześnie należałoby wprowadzić zmiany prawne pozwalające na wyeliminowanie ryzyka podatkowego w stosunku do podmiotów i osób przechodzących restrukturyzację zadłużenia.

Pozostałe postulaty sektora bankowego to zmiany legislacyjne na rzecz ułatwienia partnerstwa publiczno-prywatnego oraz wspieranie rozwoju obrotu bezgotówkowego. Ta ostatnia propozycja niesie istotne korzyści również dla budżetu państwa: popularyzacja płatności elektronicznych w handlu detalicznym i usługach dla konsumentów pozwala na ograniczenie unikania opodatkowania w branży, gdzie to zjawisko występuje powszechnie. Z kolei popularyzacja elektronicznej faktury i innych form elektronicznego dokumentowania obrotu gospodarczego pozwoli na zmniejszenie obowiązków biurokratycznych wiążących się z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Karol Jerzy Mórawski