FOR o Funduszu Inwestycji Kapitałowych
Jak firmy trafiają w ręce państwa?
Najczęściej stosowanymi narzędziami są, wg FOR, Polski Fundusz Rozwoju i Fundusz Reprywatyzacji. Pierwszy wykorzystano m.in. do zakupu Pekao w konsorcjum z kontrolowanym przez państwo PZU.
PFR za swój pakiet zapłacił 4,132 mld zł, z czego 3,132 mld zł stanowił kredyt otrzymany od kontrolowanego przez państwo PKO BP. Inne przykłady renacjonalizacji przez PFR to przejęcie spółki Pesa oraz odkupienie od zagranicznego inwestora Polskich Kolei Linowych.
Fundusz Reprywatyzacji jest funduszem celowym, powołanym w 2000 roku z przeznaczeniem na zaspokojenie roszczeń byłych właścicieli mienia przejętego przez państwo. Od 2017 roku środki Funduszu Reprywatyzacji służą głównie finansowaniu powiększania sektora państwowego w gospodarce. Umożliwiła to nowelizacja ustawy o Funduszu Reprywatyzacyjnym przeprowadzona w roku 2016.
Zatrzymana prywatyzacja
Obecnie środki Funduszu są niewystarczające do zrealizowania pierwotnego celu (czyli zaspokojenia roszczeń byłych właścicieli), a mimo to w 2017 roku z Funduszu Reprywatyzacji przeznaczono ponad 2,1 mld zł na rozbudowę sektora państwowego, w tym 368,5 mln zł na nabycie spółki Exatel, 200 mln zł na dokapitalizowanie Funduszu Rozwoju Spółek, 1,2 mld zł na pokrycie kapitału zakładowego Polskiej Grupy Lotniczej, 350 mln zł na pożyczkę dla Telewizji Polskiej.
Fundusz Reprywatyzacji nie wykazuje w ostatnich latach praktycznie żadnych przychodów, gdyż proces prywatyzacji, który zasilał Fundusz Reprywatyzacji został zatrzymany.
Czas na Fundusz Inwestycji Kapitałowych
W związku z tym pojawił się pomysł stworzenia kolejnego funduszu, którego środkami premier mógłby swobodnie dysponować. 21 lutego 2019 roku przyjęta została nowelizacja ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, która przewiduje powołanie Funduszu Inwestycji Kapitałowych.
Jego środki mają służyć nabywaniu akcji spółek, a źródłami przychodów funduszu będą wpłaty z zysku spółek Skarbu Państwa oraz 30 % dywidend z akcji należących do Skarbu Państwa. Według rządowych szacunków ma dawać kwotę 1,83 mld zł rocznie, nie licząc możliwych dotacji celowych z budżetu.
Zdaniem ekspertów FOR rząd dysponując takimi środkami może wykorzystać nowy fundusz do celów politycznych, kierując przed wyborami środki finansowe na ratowanie albo tworzenie firm w newralgicznych dla rządzącej partii okręgach.
