Finansiści w radach szkół wyższych
Ustawa z 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziła reformę dokonując wielu zmian w zakresie organizacji uczelni. Jej celem było przesunięcie akcentu zarządzania – z podstawowych jednostek organizacyjnych (np. wydziałów) na poziom całej uczelni.
Generalnie wzrasta znaczenie statutu, gdyż ma on stanowić ramę organizacyjną dla efektywnej realizacji bieżących zadań oraz długofalowego rozwoju szkoły wyższej. Teraz statut, po przygotowywaniu jego projektu przez rektora, jest opiniowany przez radę uczelni i związki zawodowe, a następnie uchwalany przez senat.
RADA UCZELNI I JEJ ZADANIA
Obok do tej pory funkcjonujących organów: senatu i rektora ustawa wprowadza nowy – radę uczelni. Jej zadania są głównie opiniodawcze, dotyczą projektu statutu i strategii szkoły wyższej, sprawozdania z realizacji strategii, Ponadto rady mają monitorować gospodarkę finansową i zarządzanie, a także wskazywać kandydatów na rektora po ich uprzednim zaopiniowaniu przez senat.
Ustawa w sposób otwarty definiuje zakres zadań rady. Statut może powierzyć dodatkowe obowiązki oprócz wyżej wymienionych. W intencji regulatora założono “aby zapobiec sytuacji, w której rada uczelni mogłaby obrać kierunek zmian niezgodny z wolą większości akademickiej, ustalono, że rada będzie opiniowała przedstawioną przez rektora strategię, ale decyzję o jej przyjęciu wyda senat”.
W zapisach ustawy nie wyposażono rady w instrumenty do egzekwowania działań władz szkoły wyższej, co prowokuje wątpliwości dotyczące skuteczności funkcjonowania rad, np. w odniesieniu do „monitorowania zarządzania uczelnią”.
Rada uczelni dokonuje wyboru firmy audytorskiej, która obligatoryjnie bada roczne sprawozdanie finansowe publicznej szkoły wyższej oraz opiniuje plan rzeczowo-finansowy. Zadaniem rady jest także zatwierdzenie raportu z wykonania planu rzeczowo-finansowego oraz sprawozdania finansowego.
Ustawa określa, że rada składa się z 6 do 8 osób wybieranych przez senat oraz z urzędu wchodzi w jej skład przewodniczący samorządu studenckiego. Co najmniej połowa członków winna się rekrutować spoza szkoły, reprezentując środowisko gospodarcze, lokalne i naukowe.
Praktycznie senat decyduje kto zasiada w radzie: czy są to reprezentanci instytucji naukowych czy przedstawicieli interesariuszy, z którymi dana uczelnia prowadzi ścisłą współpracę.
Krąg osób do wybrania, choć dość szeroki, wyklucza sprawowanie funkcji członka rady uczelni przez osoby wprost zatrudnione w administracji publicznej – samorządowej czy rządowej. Jednocześnie pominięto milczeniem sprawę przynależności do partii politycznych oraz ich etatowych pracowników, czy osób funkcyjnych.
NIEKTÓRE WYZWANIA DLA RAD UCZELNI
Pomimo wspomnianych ograniczeń można oczekiwać, że w polskich realiach rady mają potencjalne szanse stać się forum współpracy akademickiego środowiska z biznesem i szerszym otoczeniem instytucjonalnym, przynosząc świeże spojrzenie oraz nowe rozwiązania.
Mogą również spełniać użyteczną funkcję doradczą w zakresie zarządzania finansami szkoły wyższej, a także wspomagać proces wyboru odpowiednich kandydatów na rektora. Jest to tym ważniejsze, gdyż władza rektorska znacząco wzrosła.
Praktyka i zapisy właśnie uchwalonych statutów, jak i regulaminów rad uczelni pokażą jakie nastąpią zmiany w funkcjonowaniu szkolnictwa wyższego. Pierwsza kadencja jest krótka i kończy się 31.12.2020 r., ale prawdopodobnie nada ona ton funkcjonowaniu tych organów na lata następne. Ocena procesu włączenia rad w pracę każdej szkoły wyższej wymaga czasu. Pierwszym wyzwaniem przy formowaniu ich składu był dobór kompetentnych osób. Stąd warto przyjrzeć się w jakiej skali i kto ze środowiska sektora finansowego reprezentuje je w tych organach.
PRZEDSTAWICIELE ŚWIATA FINANSÓW W RADACH UCZELNI
W radach uczelni publicznych nadzorowanych przez MNiSzW (oprócz wychowania fizycznego, pedagogicznych, teologicznych) zasiada w pierwszej kadencji ogółem 16 osób, które zostały zidentyfikowane jako związane z sektorem finansowym. Z tej liczby w uniwersytetach – 8 osób, w uczelniach technicznych – 2 osoby, ekonomicznych – 3 osoby, w Państwowych Wyższych Szkołach Zawodowych – 3 osoby.
Wśród przedstawicieli najwięcej związanych jest z Bankiem Pekao SA (4 osoby), a następnie Bankiem Santander SA (3 osoby), Bankiem PKO BP SA (2 osoby), ING Bankiem Śląskim SA (1 osoba), NBP (2 osoby), Bankiem Światowym ( 1 osoba), bankiem spółdzielczym (1 osoba), brokerem ubezpieczeniowym (1 osoba), Związkiem Banków Polskich (1 osoba). (tabela 1)
Uniwersytety
| Uniwersytet Warszawski | Marynika Woroszylska-Sapieha | członkini Rady Nadzorczej Banku Santander S.A
|
| Uniwersytet Warszawski | Katarzyna Zajdel-Kurowska | zastępca dyrektora wykonawczego w Grupie Banku Światowego
|
| Uniwersytet w Białymstoku | Piotr Horba | dyrektor Centrum Bankowości Biznesowej i Korporacyjnej w Białymstoku, Santander Bank Polska S.A.
|
| Uniwersytet im Adama Mickiewicza w Poznaniu | Tomasz Cemel | dyrektor Makroregionu Korporacyjnego PKO Banku Polskiego S.A. w Poznaniu
|
| Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
| Robert Włosiński | broker ubezpieczeniowy |
| Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (UKW)
| Lucyna Kopińska – Przewodnicząca Rady | Dyrektor Regionu Bankowości Detalicznej PKO Bank Polski S.A. w Bydgoszczy
|
| Uniwersytet Opolski | Marian Drymluch – | dyrektor regionalny Banku Pekao S.A. w Opolu
|
| Uniwersytet Szczeciński
| dr Barbara Bartkowiak -Przewodnicząca Rady | prezes Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości, b. prezes zarządu Pomorskiego Banku Kredytowego S.A.
|
Uczelnie techniczne
| Politechnika Warszawska | Krzysztof Pietraszkiewicz-
Przewodniczący Rady | Prezes ZBP |
| Politechnika Gdańska
| Roksana Ciurysek-Gedir | dyrektor oddziału Banku Pekao S.A. w Londynie |
Uczelnie ekonomiczne
| Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
| dr Jacek Bartkiewicz – Przewodniczący Rady | b. członek Zarządu NBP |
| Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie | Brunon Bartkiewicz | Prezes Zarządu Banku ING Bank Śląski SA
|
| Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
| dr Maria Pasło-Wiśniewska | dr Maria Pasło-Wiśniewska b. Prezes Banku Pekao S.A
|
Państwowe Wyższe Szkoły Zawodowe
| Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sanoku | Monika Krawczyk | p.o. Prezesa Zarządu, Podkarpacki Bank Spółdzielczy |
| Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Przemyślu | Danuta Dudek | dyrektor Oddziału Banku Pekao S.A. w Przemyślu |
| Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile
| Sławomir Ochodek | dyrektor III Oddziału Santander Bank Polska S.A. w Pile |
Tab. 1 Przedstawiciele świata finansów w radach uczelni. Opracowanie własne.
Szkoły wyższe w osobach zasiadających w radach z pewnością zyskają ekspertów, których doświadczenie może pomóc spojrzeć na cele i wyzwania, jakie stoją przed uczelniami, z zupełnie nowej, twórczej perspektywy. Pojawia się szansa na inspiracje dla nowych działań.
Sektor finansowy, który w Polsce należy do najbardziej innowacyjnych, poprzez swoich przedstawicieli w radach uczelni z pewnością rozszerza możliwości zwiększenia więzi między nauką a gospodarką. Jak te szanse i wzajemne korzyści będą zrealizowane pokaże czas.
