EBI – polskie firmy za mało inwestują

Europejski Bank Inwestycyjny przeprowadził telefoniczną ankietę, obejmującą 12300 przedsiębiorstw w Unii Europejskiej – zarówno dużych, jak i zaliczanych do grupy MŚP. Zbierał w ten sposób informacje, dotyczące inwestycji i sposobów ich finansowania. Wśród badanych było 476 firm polskich. Badanie przeprowadzono między kwietniem, a sierpniem 2017 roku, a rezultaty zostały opublikowane w kwietniu 2018 w postaci dokumentu „Poland Overview. EIB Investment Survey”. Najważniejsze wnioski z badania to:

– Następuje ożywienie inwestycyjne, które napędza wzrost gospodarczy. Jest prawdopodobne, że silny wzrost gospodarczy  utrzyma się przez cały rok 2018 dzięki rosnącej konsumpcji prywatnej, oraz ożywieniu inwestycji, po okresie stagnacji wywołanej cyklicznością funduszy UE.

– Więcej polskich firm zwiększyło niż zmniejszyła działalność inwestycyjną. Wzrost inwestycji jest oczekiwany we wszystkich sektorach.

– Cztery na pięć firm w Polsce prowadziło w ostatnim roku  działalność inwestycyjną. Firmy produkcyjne inwestowały aktywniej niż firmy w innych sektorach. Stopa inwestycji jest mimo to poniżej poziomu UE.  W ostatnim roku finansowym 79% polskich firm prowadziła jakąkolwiek działalność inwestycyjną. To było nieco poniżej średniej UE (84%). Również inwestycje przypadające na 1 pracownika były w Polsce niższe niż w UE.

– Około jedna czwarta polskich firm (24%) uważa, że ​​w ciągu ostatnich trzech lat inwestowała zbyt mało. W całej UE odpowiedź taką dało 15 % badanych firm. Polskie przedsiębiorstwa znajdują się w tyle za podobnymi firmami z UE pod względem nasycenia najnowocześniejszymi maszynami i urządzeniami (26% w porównaniu do 45% w UE). Standardy wysokiej efektywności energetycznej spełnia tylko 27% obiektów w polskich przedsiębiorstwach – w UE 39%.

– Priorytetem inwestycyjnym dla 39% polskich firm jest wymiana majątku produkcyjnego. Rozwój nowych produktów lub usług jest priorytetem inwestycyjnym dla 29 %. 22% inwestuje, by zwiększyć wydajność i sprzedaż.

–  Najważniejszymi przeszkodami w dostępie do inwestycji są niedobór kwalifikowanej siły roboczej  (89%) oraz ogólna niepewność co do przyszłości (87%). Obie przyczyny są w Polsce częstsze niż w UE. Istotną barierą są też niestabilne regulacje biznesowe i koszty energii.

– 13% wszystkich firm w Polsce odczuwa ograniczenia finansowe, co jest powyżej średniej w UE (7%). Najczęstszym sposobem finansowania inwestycji w Polsce są kredyty bankowe. Wyższa niż w UE jest też rola dotacji.

– Wydajność firm w  Polsce jest niższa w porównaniu z UE. Sektor usług ma stosunkowo wysoki udział firm o wysokiej produktywności. Większe firmy zatrudniające ponad 250 pracowników mają największy wkład w wartość dodaną polskiej gospodarki. Firmy w ostatnich trzech latach raczej zwiększyły niż zmniejszyły swoje zatrudnienie.

– 6% firm opracowało lub wprowadził globalnie innowacyjne produkty, procesy lub usługi.

Z badań ankietowych Europejskiego Banku Inwestycyjnego wynika, że polskie firmy zaczęły inwestować lub mają taki zamiar w najbliższych miesiącach. To dobra wiadomość dla polskiej gospodarki, gdyż w roku 2016 inwestycje wyraźnie spadły, a ich wzrost w roku 2017 był słabszy niż wzrost konsumpcji.

EBI uważa, że główną przyczyną spadku inwestycji były cykliczne problemy z dostępem funduszu unijnych, finansujących inwestycje publiczne. Zauważa jednak, że polskie firmy mają też bariery, nie związane z funduszami unijnymi: trudności ze znalezieniem wykwalifikowanej siły roboczej, niepewność co do dalszej polityki gospodarczej oraz niestabilność przepisów ważnych dla biznesu. Również dostęp do finansowania zewnętrznego jest w Polsce bardziej utrudniony niż przeciętnie w Unii Europejskiej, mimo że przeciętnie firmy mają duże nadwyżki płynności.

Mimo optymistycznego raportu kilka zjawisk, w obszarze inwestycji jest niepokojących:

– stopa inwestycji w Polsce jest niższa niż średnia w UE, a w szczególności dotyczy to inwestycji przedsiębiorstw;

– polskie firmy inwestują lub zamierzają inwestować przede wszystkim w wymianę zużytego majątku, a w mniejszym stopniu w unowocześnienie, podnoszenie wydajności i ekspansję na nowe rynki.

– częściej niż przeciętnie w UE inwestują w „mury” niż w maszyny, urządzenia i nową produkcję.

– tylko kilka procent firm inwestuje w nowatorskie technologie. Nieznaczne są też inwestycje polskich firm za granicą.

Rządowa Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju zapowiadała wzrost stopy inwestycji (relacji nakładów na środki trwale do PKB) do poziomu 22-25 proc. w 2020 r. i utrzymanie w kolejnych latach na poziomie 25 proc. W 2016 i 2017 roku stopa inwestycji spadła do 18% i mimo optymistycznych prognoz EBI niewiele wskazuje, by w ciągu najbliższych lat rzeczywiście wzrosła do poziomu planowanego w Strategii.