Cyberprzestępstwa: uważaj na oszustwa typu „na wnuczka”
Policja i FinCERT.pl – Bankowe Centrum Cyberbezpieczeństwa Związku Banków Polskich odnotowują przypadki oszustw z wykorzystaniem zaawansowanej manipulacji polegającej na podszywaniu się pod osoby bliskie np. pod wnuczka lub pod inne osoby będące przedstawicielami instytucji zaufania publicznego, w tym policjantów czy pracowników banków, wywołując silny stan niepokoju w celu wyłudzenia pieniędzy.
Cechą charakterystyczną opisanych działań przestępczych jest z wykorzystaniem zaawansowanej socjotechniki podszycie się pod członka rodziny lub przyjaciela, który się znalazł w trudnej sytuacji i potrzebuje natychmiastowej pomocy finansowej. Przestępcy podszywają się również pod przedstawicieli instytucji zaufania publicznego takich jak Policja lub banki informując o zagrożeniu pieniędzy ulokowanych przez klienta i potrzebie podjęcia natychmiastowych działań w celu ich zabezpieczenia przed kradzieżą.
Czytaj także: Uwaga na SMS-y, maile i telefony od oszustów
Oszustwa „na wnuczka” i „na policjanta”
Przedstawione powyżej schematy działań przestępców należy traktować jako przykładowe, gdyż przestępcy rozwijając swój proceder tworzą nowe scenariusze działania oparte na fikcyjnych historiach.
Cechami wspólnymi tego typu przestępstw są:
• kontakt telefoniczny;
• stosowanie manipulacji;
• podszycie się pod osobę bliską lub wzbudzającą zaufanie;
• wprowadzenie w stan silnych emocji wywołujących ograniczone postrzeganie rzeczywistości i błędną ocenę sytuacji;
• nakłanianie do wypłaty pieniędzy ze swojego rachunku bankowego.
Poniżej przedstawiamy przykładowe warianty działania przestępców.
Wariant I – „na wnuczka” – osobę bliską
Przestępcy nawiązując kontakt telefoniczny z potencjalną ofiarą, który może trwać nawet kilka godzin, swoje działania dzielą na kilka etapów:
• w pierwszym etapie oszust podszywając się pod osobę bliską lub jej znajomego buduje poczucie zagrożenia dla bliskiej osoby i wskazują na konieczność udzielenia bardzo pilnej pomocy finansowej;
• w drugim etapie oszust włącza do gry inną osobę, która odbierze pieniądze, aby rzekomo przekazać je zagrożonej osobie bliskiej;
• w trzecim etapie ofiara wypłaca pieniądze z kasy w banku i przekazuje je zgodnie z instrukcją podaną przez oszusta;
• alternatywnie dla powyższych etapów: drugiego i trzeciego przestępcy mogą wskazywać potrzebę przelania pieniędzy na podany przez nich rachunek bankowy.
Wariant II – „na policjanta” – przedstawiciela instytucji zaufania publicznego
Podobnie jak to ma miejsce w wariancie nr I przestępcy nawiązują kontakt z potencjalną ofiarą z wykorzystaniem telefonu:
• w pierwszym etapie oszust podszywając się pod policjanta lub inną osobę reprezentującą instytucję zaufania publicznego kontaktuje się budując poczucie zagrożenia i informując o wysokim ryzyku utracenia pieniędzy;
• w drugim etapie oszust wskazuje bezpieczną metodę ochrony pieniędzy przed złodziejami – może to być tzw. „bezpieczne konto”;
• w trzecim etapie zmanipulowana ofiara przelewa pieniądze na wskazany przez oszusta „bezpieczny rachunek” lub może dokonać wypłaty pieniędzy w oddziale banku i wpłaceniu ich w bankomacie z wykorzystaniem kodu BLIK lub porzuceniu ich we wskazanym przez przestępców miejscu.
Czytaj także: AI ułatwi tworzenie wiarygodnych fake newsów?
Jak się bronić przed cyberprzestępcami?
Kiedy ktoś dzwoni i próbuje wywierać na Tobie presję, wymuszając wypłatę pieniędzy, stosuj się do poniższych zasad:
1. zachowaj spokój;
2. nie wykonuj ślepo poleceń;
3. rozłącz się i weź kilka głębokich wdechów;
4. zweryfikuj opisaną sytuację:
• w przypadku scenariusza „na wnuczka” – powiadom najbliższych o zdarzeniu – zweryfikuj przedstawioną Ci historię;
• w przypadku scenariusza „na policjanta” – skontaktuj się z najbliższą jednostką policji lub instytucją, pod którą podszył się oszust;
5. Powiadom Policję o usiłowaniu popełnienia przestępstwa lub o jego popełnieniu.
6. Powiadom swój bank, dzwoniąc do niego na numer infolinii znajdującej się na stronie internetowej banku – nigdy nie korzystaj z numeru podanego przez oszustów podczas rozmowy.
Zachęcamy do zapoznania się z filmem edukacyjnym traktującym o oszustwach typu „na wnuczka” zrealizowanego przez Komendę Powiatową Policji w Żorach – link:
oraz dostępnym na stronie Policji
https://zory.policja.gov.pl/k31/informacje/wiadomosci/353753,To-gra-o-Twoje-pieniadze.html
FinCERT.pl – Bankowe Centrum Cyberbezpieczeństwa ZBP – Centrum Wymiany i Analiz Informacji Sektora Finansowego
Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości
Komenda Główna Policji
