Budżet państwa w 2013 r. – implikacje przyjętych założeń dla problematyki emerytalnej
Przedstawione założenia makroekonomiczne do budżetu państwa na 2013 rok mają istotne znaczenie m.in. dla kwestii finansowania deficytu FUS, przyszłości OFE oraz dalszego funkcjonowania FRD. Zapewne czeka nas dyskusja na temat perspektyw utrzymania dotychczasowego mechanizmu waloryzacji, uwzględniającego wskaźnik inflacji i 20-proc. przyrost wynagrodzenia w gospodarce.
Przyjęty w projekcie budżetu poziom parametrów makroekonomicznych (PME) na 2013 rok, słusznie został uznany przez renomowanych ekonomistów za optymistyczny. Warto pamiętać, iż faktyczne ukształtowanie się PME będzie miało istotny wpływ na wydolność finansową FUS, w szczególności dotyczy to zaplanowanych: poziomu bezrobocia (13%, realnie zapewne 14-15%) oraz przyrostu zatrudnienia i wynagrodzeń w gospodarce (odpowiednio: 0,2% i 1,9% realnie). Ich niższy, realizowany, poziom spowodować może podjęcie w kolejnych miesiącach 2013 r. działań korygujących, nieujawnionych komunikatem rządu oraz podczas wspólnej konferencji premiera i ministra finansów 5 września br.
Można spodziewać się, iż w przypadku pogłębienia się niekorzystnych zjawisk w gospodarce, skutkujących wyższym poziomem bezrobocia, niższym wzrostem płac oraz spadkiem dochodów z VAT, w II półroczu 2013 r. rząd może dokonać:
- dodatkowego pomniejszenia aktywów Funduszu Rezerwy Demograficznej (o ok. 2 mld złotych),
- odmrożenia zawieszonych rewolwingowych linii kredytowych w ZUS (do 3 mld zł),
- podniesienie o 1-2 pp składki rentowej po stronie pracownika.
Powyższe działania miałyby związek z potrzebą zapewnienia płynności świadczeń emerytalno-rentowych, w tym zobowiązań waloryzacyjnych (7,13 mld zł). Presja płynnościowa w FUS wzrośnie w szczególności w ostatnim kwartale przyszłego roku. Wymienione działania mogą nastąpić, jeśli spowolnienie gospodarcze okaże się głębokie, a sytuacja na rynku pracy będzie wyraźnie gorsza.
Na uznanie zasługuje deklaracja premiera i ministra finansów dotycząca utrzymania mechanizmu przesyłania składki do OFE, według zasad określonych w 2011 roku. BCC uważa, iż wspiera to niezbędne utrzymanie trójfilarowego systemu emerytalnego w Polsce i obniżenie poziomu ryzyka systemowego lokowanego w ostatnich latach głównie w FUS.
Zmiany ustawowe, które nastąpiły w 2011 roku w regulacjach dotyczących OFE, m.in. w zakresie ograniczenia wysokości przekazywanej składki, zakładają jej wzrost w kolejnych latach, począwszy od 2013 roku. Pozwoli to na stopniowe podwyższanie części kapitałowego świadczenia emerytalnego. Jego ogólny poziom kształtować będą w przyszłości łączne strumienie składek odprowadzonych do FUS, OFE oraz PPE i IKE lub do innych form indywidualnego zabezpieczenia emerytalnego.
Zdaniem BCC, w przypadku poprawy koniunktury gospodarczej w kolejnych latach, należy powrócić do mechanizmu wyższej składki kierowanej do OFE, przy założeniu wprowadzenia w nich funduszy o profilowanym ryzyku, zależnych od wieku ubezpieczonych i ich stażu pracy. Pilnym zadaniem dla rządu pozostaje ustalenie płatnika świadczeń z OFE, które systemowo rozpoczną się w 2014 roku.
Dr Wojciech Nagel
minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC
zastępca przewodniczącego RN ZUS
