BIK/Prezentacja: Zarządzanie ryzykiem – kompetencja współczesnego menedżera

Dr Waldemar Rogowski

Dyrektor Departamentu Klienta Korporacyjnego Biura Informacji Kredytowej

Otoczenie przedsiębiorstwa ma więc charakter turbulentny. Przemiany te sprawiają, że obok ich beneficjentów rośnie liczba „ofiar” (rynek nie ma wrogów, ale ma wiele ofiar). Odpowiednio szybkie identyfikowanie oraz ocena szans i zagrożeń rozwojowych przedsiębiorstw jest niezbędnym czynnikiem optymalizacji bieżących i strategicznych decyzji, podejmowanych na różnych szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem.

Niejednokrotnie w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej jesteśmy zmuszeni do podejmowania decyzji i działań obciążonych ryzykiem. Często wybieramy rozwiązania, które według nas z jakichś powodów są korzystniejsze od innych. Przynajmniej tak uważamy. W związku z tym każdy z nas nawet podświadomie dokonuje oceny ryzyka. Jednak we współczesnym biznesie, charakteryzującym się dużą zmiennością, aspekt ryzyka musi być uwzględniany w sposób sformalizowany, poprzez proces zarządzania ryzykiem. Działalność gospodarcza to ciągły proces podejmowania decyzji, które mają różny horyzont czasowy (nieraz wieloletni) i dotyczą różnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa, a łączy je jedna wspólna cecha: obarczone są ryzykiem i niepewnością. W działalności każdego podmiotu gospodarczego można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje decyzji: inwestycyjne, operacyjne oraz finansowe. Decyzje inwestycyjne (investment decision) dotyczą działalności inwestycyjnej – której efektem są aktywa rzeczowe firmy (ich struktura, rodzaj i charakter) i wiąże się z nimi ryzyko inwestycyjne (investing risk). Decyzje finansowe (financing decision) wiążą się z wyborem rodzaju, rozmiaru i struktury źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa (ich efektem jest struktura, charakter i rodzaj pasywów), a ryzyko z nimi związane to ryzyko finansowe (financing risk), z kolei decyzje operacyjne (operation decision) występują w sferze zarządzania operacyjnego i generują ryzyko operacyjne (operation risk), a obejmują m.in. takie zagadnienia, jak polityka handlowa (stosowanie odroczonych terminów płatności), polityka tworzenia i podtrzymywania relacji z dostawcami czy kooperantami.

Ryzyko można zinterpretować jako możliwość wystąpienia odchylenia od wartości oczekiwanej w wyniku wystąpienia zdarzeń o charakterze zewnętrznym lub wewnętrznym. Inną, równie ciekawą definicją jest stwierdzenie wywodzące się z podejścia matematycznego, mówiące, że ryzyko jest iloczynem prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia (powodującego odchylenie) oraz skutków, jakie powoduje.

W stereotypie myślenia i zarządzania firmą nadal jednak ryzyko kojarzy się zwykle ze stratami, niebezpieczeństwem, dodatkowymi kosztami, nieuniknionym kosztem zawieranych transakcji. Jest jakby „ciemniejszą stroną zarządzania”, która wynika z czynników niezależnych od menedżerów (egzogenicznych), jest skutkiem zdarzeń losowych, które trzeba z pokorą przyjąć. Akcentowanie zaś elementu ryzyka w przedsiębiorstwie, który pozwala nie tylko stracić, ponosić dodatkowe koszty, ale być szansą i przyczyniać się do zwiększania wartości rynkowej firmy, może budzić wątpliwości, a nawet silny sprzeciw. Przejście w teorii i praktyce zarządzania ryzykiem od negatywnego rozumienia ryzyka do uwzględnienia i dostrzegania pozytywnych jego aspektów nastąpiło skokowo i niemal rewolucyjnie, co być może wpłynęło na to, że moment ...